Noc Muzeów 2010: Co na zamku, co w IPN

W stolicy województwa lubelskiego najciekawsze programy przygotowały Muzeum Lubelskie i Instytut Pamięci Narodowej. Na Zamku Lubelskim (ul. Zamkowa 9) Noc Muzeów rozpocznie się o godz. 18, a w siedzibie IPN (ul. Staszica 22A) wystartuje o godz. 19.

Muzeum proponuje zwiedzanie z kuratorami następujących wystaw:

Monety i medale na ziemiach polskich X–XX wiek - Małgorzata Koperwas, godz. 18.00, wystawa numizmatyczna – parter

Katyń - Barbara Oratowska, godz. 19.00, sala na parterze

Tajemnice obrazu Uczta u Heroda - Izabela Jarosławska, godz. 18.00, sala na I piętrze

Jak powstaje ikona - Justyna Ślusarczyk, godz. 19.00, sala na I piętrze

Wokół tematu Uczta u Heroda - Jolanta Żuk-Orysiak, godz. 20.00, sala na I piętrze

Skarby katedry wawelskiej przedstawione na obrazie Jana Matejki Unia Lubelska - Jolanta Polańska, godz. 18.00, Galeria Malarstwa Polskiego XVII–XIX wieku

Kaplica Trójcy Świętej – historia, architektura, freski - Magdalena Norkowska, godz. 18.00, Kaplica Trójcy Świętej

Kruche piękno – wyprawa w świat porcelany - Barbara Czajkowska, godz. 19.00, Galeria Sztuki Zdobniczej

Jeleń na rykowisku i inne makatki - Agnieszka Ławicka, godz. 18.00, sala wystawowa Działu Etnografii

Oblicza zła – demonologia ludowa - Mateusz Soroka, godz. 20.00, sala wystawowa Działu Etnografii

Zaplanowano także indywidualne zwiedzanie kaplicy zamkowej w godzinach 20.00–21.00 oraz program specjalny. O godz. 19 w sali konferencyjnej zacznie się wykład Marty Polańskiej z prezentacją multimedialną pt. "Z pradziejów Ziemi Lubelskiej. Horodysko – skarb ozdób z epoki brązu”. O godz. 20 w sali konferencyjnej ruszy wykład Macieja Drewniaka z prezentacją multimedialną pt. "Z pradziejów Ziemi Lubelskiej. Basonia – skarb bursztynu z epoki żelaza”.

Noc Muzeów w siedzibie głównej zakończy się o godz. 21. Ale w oddziałach potrwa do 24. Oddział Literacki im. Józefa Czechowicza (ul. Złota 3) przygotował blok pt. "Lublin literacki mniej znany”. Złożą się na niego wystawa "Twórczość Józefa Łobodowskiego”, którą o godz. 19 zaprezentuje Ewa Łoś, ekspozycja "Tobie śpiewam Lublinie – Franciszka Arnsztajnowa”, którą o godz. 21 przedstawi Anna Mazurek, i projekcje filmów poświęconych Józefowi Łobodowskiemu i Franciszce Arnsztajnowej.

Oddział Dworek Wincentego Pola (ul. Kalinowszczyzna 13) zaprasza na wystawę "Dzieje rodziny Wincentego Pola”, którą zaprezentuje o godz. 19 Grażyna Połuszejko, i ekspozycję "Zbiory kartograficzne w Muzeum Wincentego Pola”, którą o godz. 21 przedstawi Katarzyna Kasperek.

Uczestnicy imprezy w Instytucie Pamięci Narodowej zobaczą m.in. materiały zgromadzone w IPN dotyczące wydarzeń Lubelskiego Lipca 1980, studenckich protestów w Marcu 1968, zainteresowania organów bezpieczeństwa młodzieżą biorącą udział w Kozienaliach, czy fotografie członków partyzanckiego oddziału "Jastrzębia”.

W fotoramach oraz gablotach zaprezentowane zostaną materiały operacyjne, a więc np. doniesienia, zdjęcia, dokumenty śledcze, ale również fotografie udostępnione instytutowi m.in. przez byłych opozycjonistów. Będzie to zatem zderzenie dwóch perspektyw istotnych wydarzeń, w szczególny sposób związanych z Lublinem.

Podczas Nocy Muzeów będzie można obejrzeć filmy z cyklu "Z archiwum IPN”:

godz. 19.00 – "Wrzesień 1939 na Lubelszczyźnie”
Film przypomina dramatyczne wydarzenia września 1939 roku. rozgrywające się na Lubelszczyźnie. Działania zbrojne nie miały strategicznego znaczenia w tym regionie. Przy końcu kampanii Lubelszczyzna stała się wielkim polem bitewnym. Niemcy dopiero w połowie września wkroczyły na Lubelszczyznę, jednak już od początku wojny wiele miast w województwie ucierpiało na skutek niemieckich nalotów. Między innymi małe miasteczko Frampol, które 13 września stało się celem nalotu ćwiczebnego Luftwaffe. To tu doszło do ostatniej wielkiej bitwy września pod Tomaszowem Lubelskim. W dniach 17–20 września i 22–27 września Armie "Lublin” i "Kraków”, a następnie wojska Frontu Północnego utworzone z Armii Modlin poniosły klęskę w walkach z Niemcami. Ponadto doszło do walk z wkraczającą Armią Czerwoną. 1 października 1939 pod Wytycznem oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza stoczyły bój, po czym dowódca rozwiązał grupę i zarządził odwrót.
Jako komentatorzy występują historycy z IPN w Lublinie: Michał Durakiewicz, dr Sławomir Poleszak, Mariusz Zajączkowski.

godz. 21.00 – "Andrzej Kiszka”
Film jest opowieścią o niezwykłej historii żyjącego do dziś Andrzeja Kiszki, partyzanta przez 16 lat ukrywającego się przed organami bezpieczeństwa. W czasie okupacji niemieckiej związany początkowo z BCh, a następnie z AK, miał kontakt również z oddziałem NZW "Ojca Jana”. W 1944 roku na rozkaz przełożonych podjął służbę na Posterunku MO w Hucie Krzeszowskiej, z której zdezerterował po 4 miesiącach w obawie przed aresztowaniem. Długoletnie ukrywanie się rozpoczął w 1945 roku, kiedy to milicja znalazła w jego zabudowaniach broń. Ukrywając się w tym czasie nie prowadził działalności bojowej. Przy okazji amnestii w 1947 roku ujawnił się, ale w wyniku donosów znów groziło mu aresztowanie. Wrócił do lasu. Kolejno był związany z oddziałem Adama Kusza "Garbatego” oraz Józefa Kłysia ps. "Rejonowy”. Od 1952 roku ukrywał się przeważnie samotnie. Dopiero 30 grudnia 1961 roku w wyniku kombinacji operacyjnej SB został otoczony w bunkrze i pojmany. Sąd PRL skazał go na dożywocie; w wyniku amnestii wyszedł na wolność w 1971 roku. Do dziś nie został zrehabilitowany.

godz. 23.00 – "Generał Walter”
Twórcy filmu próbują zrekonstruować okoliczności śmierci gen. Karola Świerczewskiego "Waltera”. Miała ona miejsce 28 marca 1947 roku w Jabłonkach koło Baligrodu, gdzie do dzisiaj stoi pomnik upamiętniający to wydarzenie. Została wykorzystana przez komunistów jako pretekst do przeprowadzenia tzw. akcji Wisła, w ramach której w terenów południowo-wschodniej Polski wysiedlono około 140 tys. Ukraińców. Propaganda komunistyczna uczyniła z gen. Świerczewskiego jednego z największych swoich bohaterów. Film przypomina, że gen. Karol Świerczewski służył od 1917 roku w bolszewickich formacjach wojskowych, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej i został ranny w walkach z Wojskiem Polskim. W 1936 roku został wysłany przez Stalina do Hiszpanii, a od 1943 roku skierowano go do tworzenia polskich jednostek wojskowych w Związku Sowieckim.
Jako komentatorzy występują historycy: dr hab. Grzegorz Motyka (PAN) oraz dr Sławomir Poleszak (IPN O/ Lublin)