"Przyczółek. Janowiec 1944–1945". Wystawa Muzeum Nadwiślańskiego

W ramach obchodów EDD 2016 w Oddziale Zamek w Janowcu czynna będzie wystawa pt. „Przyczółek. Janowiec 1944–1945”. Autorem wystawy, która przyjęła formę instalacji artystycznej, jest Krzysztof Findziński, uznany grafik i malarz, pasjonat historii. Wystawa jest swoistym pomnikiem ofiar walk prowadzonych pomiędzy armią radziecką i niemiecką o zdobycie tzw. przyczółka janowieckiego.

Na wystawie zobaczyć można wiele przedmiotów, dokumentów i pamiątek użyczonych przez mieszkańców Janowca i okolic, którzy boleśnie doświadczyli skutków wojennej zawieruchy.
W skład instalacji artystycznej wchodzi dominująca forma przestrzenna, rodzaj scenografii, będącej zarówno tłem dla wybranych artefaktów-eksponatów, jak i tworząca własny przekaz emocjonalno-symboliczny, mocno wpisany w kontekst historyczny miejsca. Od sierpnia 1944 do stycznia 1945 na terenie Janowca i okolic trwały walki o zdobycie i utrzymanie tzw. przyczółka janowieckiego, pomiędzy armią radziecką a niemiecką. Ofiary tych krwawych zmagań: Polacy, Rosjanie, Niemcy zostały połączone miejscem i czasem, choć rozdzielone Historią.

Zebrane relacje ostatnich żyjących świadków ówczesnych wydarzeń, zachowane w terenie ostatnie ślady, zanikający przekaz pokoleniowy i właściwie zapomniana historia przyczółka janowieckiego, a zwłaszcza losów miejscowej ludności w tym okresie, była najsilniejszą motywacją do powstania tego projektu.

Instalacja ma nawiązać do zastanej sytuacji i poprzez swoją otwartą formę ma przywrócić lokalną pamięć i zachęcić do pogłębionych, systematycznych, wielokierunkowych badań. Wystawa ma z założenia charakter otwarty – jest Początkiem. Trzyjęzyczny tytuł wystawy podkreśla jej uniwersalne przesłanie – wojna jest czymś okropnym dla wszystkich osób biorących w niej udział. 

Celem instalacji jest przywrócenie pamięci, być może najbardziej dramatycznego w dziejach Janowca okresu lat 1944-1945, w oparciu o zarejestrowane relacje, zachowane wspomnienia i dostępne materiały źródłowe i artefakty. Ideą przewodnią instalacji jest próba „archeologicznego” wydobycia spod warstwy czasu i zapomnienia emocji, uczuć, postaw i losów ludzi, których Historia postawiła w tym miejscu przeciw sobie. Stawiamy tym działaniem pytanie o nasze jutro.

Program instalacji powstawał stopniowo w kontaktach z mieszkańcami terenu niegdysiejszego przyczółka, historykami, muzealnikami i stara się wypełnić pewną pustkę w świadomości i pamięci, a jeszcze bardziej stać się zachętą do poszukiwań własnych, jak i pracy badawczej nad tym okresem historii. (dw)

• Wstęp na wystawę w Stodole z Wylągów jest bezpłatny. Organizatorzy zapraszają w godz. 10:00-17:00.

KRZYSZTOF FINDZIŃSKI

Grafik i malarz urodzony w 1948 roku w Bukareszcie w Rumunii. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Belgradzie i na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Współzałożyciel grupy artystycznej „Bok Wyspy”. Prace artysty prezentowane były na kilkunastu wystawach indywidualnych oraz na kilkudziesięciu wystawach zbiorowych. Autor instalacji artystycznej „Lazaret pamięci”, zorganizowanej w opuszczonym kościele poewangelickim w Wielbarku w 2014 r.