Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Lublin

18 września 2015 r.
12:14

Lubelskie kino "Bałtyk" i premiera najsłynniejszego przedwojennego filmu w języku jidysz

0 0 A A
Ul. Peowiaków. Pod numerem 11 było przed II wojną światową kino Bałtyk (Fot. Wojtek Nieśpiałowski)
Ul. Peowiaków. Pod numerem 11 było przed II wojną światową kino Bałtyk (Fot. Wojtek Nieśpiałowski)

Najsłynniejszy przedwojenny film w języku jidysz to "Dybuk" Michała Waszyńskiego. Wszedł na ekrany we wrześniu 1937 roku. Okazuje się, że premierowy pokaz zorganizowano w… Lublinie. W niedzielę, 20 września, w rocznice tego wydarzenia, gratisowy pokaz "Dybuka".

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

Kino Bałtyk. Już od 20-go tego miesiąca prezentowana będzie w naszym kinie słynna legenda dramatyczna na podstawie Sz. An-skiego w reżyserii M. Waszyńskiego. "Dybuk", dramatyczna legenda An-skiego przewyższa wszystkie dzisiejsze dzieła mające związek z żydowskim życiem. Pieśni religijne w wykonaniu Gerszona Siroty. W rolach głównych Morewski, Samberg, Lili Liliana, Dina Halpern, Liebgold, Bożyk, Lipman.

Takie ogłoszenie mogły przeczytać osoby, które 14 września 1937 roku kupiły dziennik "Lubliner Tugblat".

9 dni wcześniej

Natknął się na nie Piotr Nazaruk.

- Piotrek studiował filozofię, od czerwca jest stażystą w Ośrodku Brama Grodzka-Teatr NN i pracuje przy gromadzeniu informacji na potrzeby projektu "Lublin Brama Pamięci. Miasto żydowskie". Przeglądał przedwojenne gazety w języku polskim i w jidysz. Zaciekawiła go ta wzmianka - mówi Jacek Jeremicz, który koordynuje ten projekt.

Do tej pory powszechnie się uważało, że premiera "Dybuka" odbyła się 29 września 1937 w Warszawie. Najnowsze ustalenia Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN" przesuwają to wydarzenie o 9 dni i przenoszą z Warszawy do Lublina.

- Nie mamy twardych dowodów, czyli dokumentów, dlaczego tak się stało i jakie powiązania miał ówczesny właściciel kamienicy przy Peowiaków 11 z reżyserem i całą produkcją. Mamy jedynie poszlaki. Możliwe, że właściciele kina "Bałtyk" byli finansowo powiązani z ówczesnym filmowym światkiem - mówi Jacek Jeremicz, który przytacza tekst z jednego z plakatów reklamujących projekcje, który tłumaczył widzom, że ceny biletów nie mogą być niższe, bo produkcja filmu była droga.

Co ciekawe, na ekranie pojawia się postać Majera Bałabana, który był także konsultantem historycznym filmu. A Majer Bałaban (1877–1942) to polski historyk, orientalista, jeden z najwybitniejszych badaczy dziejów Żydów w Polsce, który był w czasie I wojny światowej rabinem w armii austriackiej na terenie Lublina. Jest też autorem "Żydowskiego Miasta w Lublinie".

Wielka droga życiowa

"Dybuk" to, jak informowało ogłoszenie z 1937 roku, ekranizacja dramatu Szymona An-skiego. Film osadzony w mistycznej scenerii chasydzkiego sztetla, opowiada historię niespełnionej miłości młodego talmudysty Chonena i pięknej Lei, których połączyła dopiero śmierć.

Michał Waszyński - właściwe Mosze Waks - 33-letni wówczas reżyser filmowy sztetl znalazł w Kazimierzu nad Wisłą. To tam pracowała jego ekipa filmując tą przejmującą historię.

"Dybuk" był bardzo ważnym filmem w niezwykłej karierze tego polskiego reżysera filmowego, montażysty i scenarzysty. Pochodzący z Kowla syn kowala i handlarki drobiu stał się twórcą światowego kina.

Karierę zaczął od posady gońca i zmiany nazwiska.

Jako reżyser debiutował w 1929 roku i aż do czasu "Dybuka" uważany był jednak za miernego reżysera.

Wcześniej krytycy narzekali na filmy, które kręcił w dwa tygodnie. W latach 30. zrobił... 37 polskich filmów. Wojna zastała go we Lwowie, trafił na Syberię, był żołnierzem Andersa. Robił zdjęcia w czasie bitwy o Monte Cassino. Karierę reżysera kończy Waszyński "Wielką drogą".

W 1946 roku żeni się z hrabiną Marią Dolores Tarantini, która umiera niedługo po ślubie, zostawiając mu fortunę. Już jako właściciel pałacu w Rzymie odnawia znajomość z Orsonem Wellesem, któremu asystował przy tworzeniu Otella.

W latach 50. reżyser "Dybuka" był odkrywcą Audrey Hepburn i Sophii Loren stając się szarą eminencją jego imperium filmowego.

"Bałtyk" w miejscu wesołym

Kino "Bałtyk" było jednym z kilkudziesięciu działających wówczas w mieście sal kinowych. Urządzono je przy ul. Peowiaków 11. Właścicielem kamienicy był Szyja Brodt, natomiast kino prowadził Tadeusz Kozicki.

Adres kojarzył się w mieście z rozrywką na długo przed tym jak powstało tu kino. Pierwszorzędne siły artystyczne występowały tu już w czasach, gdy przedwojenna ulica Peowiaków była jeszcze ulicą Szpitalną. Przy Szpitalnej 11 działał lokal Frascati - restauracja, kabaret i dancing w jednym. W listopadzie 1927 roku lokal chwalił się nowym programem, w którym wystąpi Lubieniecka, bosonóżka tancerka, Zosieńka Romejko, urocza subretka i Katja Zielińska, która słowiczym głosikiem umili wieczór osobom, które skorzystają z jednej z 14 lóż lub 5 gabinetów stylowych. Do tańca grał koncertowo-dansingowy kwintet.

Kino "Bałtyk" przetrwało do lat 40. ubiegłego wieku. Dziś kamienica pod "11" wygląda zupełnie inaczej. Dlatego projekcja "Dybuka" w 78. rocznicę światowej premiery nie może być w tym samym miejscu.

"Dybuk" po 78 latach

20 września, w niedzielę o godzinie 19 na Sali Czarnej w siedzibie Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN" będzie można zobaczyć film Michała Waszyńskiego z 1937 roku.

Przed pokazem Piotr Nazaruk, przybliży kulisy powstania filmu i jego lubelskiej premiery.

Wstęp gratis.

Korzystałam z książki Samuela Blumenfelda „Człowiek, który chciał być księciem. Michał Waszyński – życie barwniejsze niż film” 

Pozostałe informacje

Wielka ulga w Puławach. Wisła Grupa Azoty przerwała klątwę meczów bez zwycięstwa

Wielka ulga w Puławach. Wisła Grupa Azoty przerwała klątwę meczów bez zwycięstwa

Bardzo dawno piłkarze Wisły Grupy Azoty nie zaznali smaku zwycięstwa. Jednak w czwartek trwająca od siódmego października zła passa została wreszcie przerwana. Duma Powiśla pokonała na swoim stadionie Olimpię Elbląg i złapała głębszy oddech w kontekście walki o utrzymanie

Naprawa ulicy tak, ale nie kosztem drzew. Mieszkańcy nadal walczą

Naprawa ulicy tak, ale nie kosztem drzew. Mieszkańcy nadal walczą

Chcą naprawy nawierzchni swojej ulicy, ale bez wycinki drzew. Mieszkańcy ulicy Kościuszki wciąż walczą o zachowanie zieleni przed kamienicami. Ratusz odpowiada, że prowadzi rozmowy ze wspólnotami.

Edach Budowlani Lublin mają wolną sobotę

Edach Budowlani Lublin mają wolną sobotę

Nie odbędzie się mecz 12. kolejki: Edach Budowlani Lublin - Budo 2011 Aleksandrów Łódzki, który był planowany na sobotę.

W pożarze stracili dom. Rodzina prosi o wsparcie

W pożarze stracili dom. Rodzina prosi o wsparcie

Tuż przed Świętami Wielkanocnymi życie rodziny z miejscowości Horodyszcze – Kolonia w gminie Chełm legło w gruzach. Pożar strawił ich dom. Co gorsza, mąż i ojciec rodziny próbując ugasić ogień doznał poważnych poparzeń, trafił do szpitala, jest w śpiączce. Pogorzelcy zwracają się z prośbą o wsparcie.

Zamojszczyzna wiosennie - zaproszenie na koncert w ZDK
6 kwietnia 2024, 17:00

Zamojszczyzna wiosennie - zaproszenie na koncert w ZDK

Chodzenie z Gaikiem, z Kogucikiem, z Marzanką oraz wiązanki tańców regionalnych i narodowych - złożą się na Koncert Wiosenny Zespołu Pieśni i Tańca Zamojszczyzna.

Jubileuszowy koncert Lubelskiej Federacji Bardów
2 kwietnia 2024, 20:00

Jubileuszowy koncert Lubelskiej Federacji Bardów

Lubelska Federacja Bardów obchodzi w tym roku jubileusz 25-lecia. Z okazji jubileuszu oraz 19 rocznicy śmierci Jana Pawła II, Miasto Lublin zaprasza na koncert „Miłość mi wszystko wyjaśniła”, który odbędzie się 2 kwietnia w Bazylice oo. Dominikanów.

Miliony dla szpitala dziecięcego. Będzie na leki i nowy sprzęt

Miliony dla szpitala dziecięcego. Będzie na leki i nowy sprzęt

Prawie 3 mln złotych otrzymał Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Lublinie. Ten zastrzyk finansowy pozwoli to na realizację bieżących inwestycji oraz zakup leków czy sprzętów.

Złodziej perfum aresztowany. Posiedzi 3 miesiące albo dłużej

Złodziej perfum aresztowany. Posiedzi 3 miesiące albo dłużej

Grozi mu 10 lat więzienia. Na wyrok najpewniej poczeka za kratkami, bo sąd już zdecydował się aresztować 20-latka z Międzyrzeca Podlaskiego.

PSL składa zawiadomienie. CBA zajmie się urzędem marszałkowskim?

PSL składa zawiadomienie. CBA zajmie się urzędem marszałkowskim?

Czy z zasadami podziału środków publicznych dokonanego przez marszałka województwa lubelskiego wszystko było w porządku? Działacze PSL chcą, by zajęło się tym Centralne Biuro Antykorupcyjne. Zapowiedzieli, że będą o to wnioskować.

Wielkanoc. To czas na babkę i mazurek

Wielkanoc. To czas na babkę i mazurek

Paulina Golianek i Monika Niedźwiadek z Koła Gospodyń Wiejskich w Konopnicy już szykują święta. A my mamy dla was przepisy na mazurek i babkę z pierwszej ręki.

Starszy pan nie żyje. Ciężarówka potrąciła go, gdy był na pasach

Starszy pan nie żyje. Ciężarówka potrąciła go, gdy był na pasach

Lekarzom nie udało się uratować życia mężczyzny, który dzisiaj rano w Chełmie został potrącony przez ciężarówkę.

Tutaj wybory to czysta formalność. Kandydat na wójta jest jeden

Tutaj wybory to czysta formalność. Kandydat na wójta jest jeden

Kiedy nie ma konkurencji, to głosowanie staje się formalnością. Tak jak w gminie Obsza w powiecie biłgorajskim. Tam już wiadomo, kto zostanie wójtem. Znany jest też skład prawie połowy nowej rady. Jak to możliwe?

Święta spędzi za kratkami. Wszystko przez narkotyki

Święta spędzi za kratkami. Wszystko przez narkotyki

To nie będzie wesoła Wielkanoc dla 21-latka z gminy Trawniki. Młody mężczyzna został zatrzymany z taką ilością narkotyków, że sąd postanowił go aresztować tymczasowo na 3 miesiące.

Roztrzaskał głowę Matce Boskiej. Zarzut obrazy uczuć religijnych dla 43-latka

Roztrzaskał głowę Matce Boskiej. Zarzut obrazy uczuć religijnych dla 43-latka

Nie tylko za zniszczenie mienia, ale również obrazę uczuć religijnych odpowie 43-latek z Lubartowa, który dokonał dewastacji przydrożnej kapliczki z figurą Matki Boskiej.

Motor Lublin wzmacnia sztab szkoleniowy. Nowy asystent z Finlandii

Motor Lublin wzmacnia sztab szkoleniowy. Nowy asystent z Finlandii

Sporo pozmieniało się w ostatnich tygodniach, jeżeli chodzi o sztab szkoleniowy Motoru. Goncalo Feio w roli pierwszego trenera zastąpił Mateusz Stolarski. Prawą ręką 31-latka został za to Przemysław Jasiński. A w czwartek klub z Lublina poinformował, że w zespole pojawił się nowy asystent – pochodzący z Finlandii Rasmus Jansson.

ALARM24

Widzisz wypadek? Jesteś świadkiem niecodziennego zdarzenia?
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

Kliknij i dodaj swojego newsa!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium

Komunikaty