Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Magazyn

8 grudnia 2017 r.
14:56

Atmosfera, przestrzeń i pamięć, czyli jak powstawało Muzeum Historii Jesziwy Mędrców Lublina

0 7 A A

To nie jest zwykłe muzeum. - Tu się nie ogląda. Tu się jest - takie jest założenie twórców Muzeum Historii Jesziwy Mędrców Lublina

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

- Kierowaliśmy się trzema wyznacznikami. To atmosfera, przestrzeń i pamięć (historia) - tłumaczy Michał Fronk, architekt, autor projektu ekspozycji.

Nie oglądać, a być

Prosto z synagogi wejścia prowadzą do trzech pomieszczeń.

Pierwsze to biblioteka, gdzie na czarno-białym zdjęciu grupa studentów jesziwy siedzi przy dużym stole. Łudząco podobnym do tego, który dziś stoi pod ścianą. Na stole, za szybą przedruk Lubliner Tugblat - wydanie specjalne dziennika z dnia 27 marca 1933 r.

Drugie prowadzą przez korytarz (tu między Bramami Judaizmu docelowo ma mieścić się centrum edukacyjne, gdzie nauczyciele dostaną specjalne karty pracy, na podstawie których wprowadzą swoich uczniów w podstawy judaizmu) do Pokoju Rabina.

Środek pomieszczenia zajmują ściany kształtem przypominające zwoje tory. Na nich dokumenty, archiwalia, fotografie. Teksty, ilustracje, muzyka. I cytaty, jak ten z Jana Karskiego: „W ławach sejmowych (1922-1927) zasiadało wtedy aż trzydziestu pięciu posłów żydowskich. Po raz pierwszy dostał się do niego ortodoksyjny Żyd, znany rabin Majer Szapira, lider religijnej partii Aguda Israel. Przez wielu Żydów uznawany był za mędrca i proroka. Znalazło to potwierdzenie, kiedy stworzył Jesziwę Mędrców Lublina, uczelnie rabinacką słynną na cały świat”.

- Docelowo w środku będzie wygodny puf. Jestem za tym, by muzea degustować, a nie po nich biegać - mówi kuratorka wystawy.

Trzecie wejście również prowadzi w przeszłość: do pokoju historii, do tamtej jesziwy. Ta sala to odwzorowanie jednej z kart Talmudu. Stojące w pomieszczeniu ścianki działowe odzwierciedlają układ tekstu, a detale metalowe (na podłodze) i szklane (na ścianie) nawiązują do jad – pałeczki używanej w synagodze do odczytywania zwoju Tory.

- Celowo nie aranżowaliśmy ścian zewnętrznych pomieszczeń. Historia, którą pokazujemy ma wciągać nas do środka – tłumaczy Michał Fronk.

Fascynujący projekt

- Przekonał go mój zapał. I gdyby nie Michał Fronk, to tej wystawy by nie było - podkreśla Grażyna Pawlak, kuratorka wystawy.

Jest inicjatorką powstania w Warszawie Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Ale to, by w miejscu gdzie w latach 30. istniała najważniejsza talmudyczna uczelnia na świecie zrobić muzeum, nie było jej pomysłem.

- Przyszła do mnie przedstawicielka Zarządu Gminy Żydowskiej w Warszawie: Grażyna, zrób coś! No to zrobiłam - opowiada. - Dopiero w czerwcu dostaliśmy fundusze z Narodowego Centrum Kultury. I tak zaczęło się fantastyczne szaleństwo.

Przyznaje, że jeszcze pół roku temu o Majerze Szapira wiedziała „trochę, jak każdy polski Żyd”. Dziś jest jego osobą zafascynowana.

- I ta fascynacja się pogłębia - przyznaje. - Ortodoksyjny chasyd, niezwykły wizjoner, pragmatyk, który potrafił czytać rzeczywistość, nieprawdopodobnie nowoczesny w działaniach. W moim odczuciu to jeden z najważniejszych polskich Żydów. A za Daf Jomi zasłużył na nagrodę Nobla - wylicza jednym tchem.

Izrael

- Wróciłam stamtąd lewitując ze szczęścia. To był niesamowity tydzień - przyznaje Grażyna Pawlak. W lipcu w Izraelu poznała potomków Majera Szapira i przywiozła materiały, którymi mogłaby zapełnić wiele takich przestrzeni.

- Sezam się otworzył - dodaje. - Żydzi z całego świata dowiadują się, że coś takiego powstaje w Lublinie i dają nam materiały.

To, co na ekspozycji się nie zmieści, znajdzie swoje miejsce w bibliotece. To też swojego rodzaju próba odbudowy tego, z czego przed wojną słynęła lubelska jesziwa (rabin Szapira przez kilka lat zbierał po całym świecie nie tylko fundusze na budowę szkoły, ale też książki). Ogromny księgozbiór był chlubą lubelskiej jesziwy. Liczył 22 tys. książek, głównie literatury rabinicznej i 10 tys. czasopism oraz wiele starodruków i cennych rękopisów. Do dziś nie wiadomo, co się nim stało.

Dlatego docelowo ma tu funkcjonować także czytelnia i archiwum. Na digitalizację czekają między innymi dokumenty zgromadzone w Archiwum Państwowym.

- Jak 2,5 tysiąca telegramów, które przyszły na otwarcie jesziwy w 1930 r. - mówi Pawlak. - Chciałabym, by ludzie odwiedzający muzeum znaleźli wśród nich te pochodzące z ich miast. Tak jak ja znalazłam telegram ze Złoczewa, mojej rodzinnej miejscowości.

W zbiorach jest też 600 kwestionariuszy - pytań i odpowiedzi przyszłych studentów Lubelskiej Szkoły Mędrców. Na wystawie zobaczymy jeden - młodego chłopca. Do jesziwy się nie dostał, ale znane są jego dalsze losy - zginął w Treblince.

- Głęboko wierzę, że tworzymy coś światowego. A Lublin i Polscy Żydzi zasługują na takie miejsce. Miejsce, które pokazuje wizjonerstwo i nowoczesne myślenie rabina Szapiry - przekonuje kuratorka.

„Rabin, który stał na skale”

Urodził się w 1887 r. w Suczawie na Bukowinie. W młodości nazywany był Ilujem z Suczawy (Geniuszem z Suczawy). Pochodził z rodziny kupiecko-rabinackiej. Mieszkał u teścia w Tarnopolu, potem był rabinem w Glinianach, Sanoku, Piotrkowie oraz w Lublinie (od 1929 roku).

Cieszył się rosnącym poważaniem w kręgach ortodoksyjnych. W 1919 roku objął kierownictwo komitetu do spraw edukacji przy polskiej Agudzie, a w 1922 przewodnictwo tej partii. Był posłem na sejm RP (1923-1927), na forum którego występował przeciw antysemityzmowi.

Dziełem jego życia było stworzenie Jesziwy Mędrców Lublina. Z ideą wybudowania w Lublinie nowoczesnego gmachu jesziwy, gdzie zdobywanie wiedzy będzie wolne od trosk materialnych (w budynku miała być kuchnia i internat), rabin wystąpił w 1923 r. na światowym kongresie Żydów ortodoksyjnych w Wiedniu.

Przez kilka lat rabin jeździł po Europie i Stanach Zjednoczonych prosząc społeczność żydowską o wsparcie finansowe. Pieniądze zdobył i w roku 1930 największa uczelnia talmudyczna na świecie została otwarta.
Majer Jehuda Szapira był nie tylko organizatorem uczelni, ale także twórcą jej ducha.

- Zbudował jesziwę tak, by wpuścić do niej jak najwięcej światła słonecznego. Wiedział, jak wykorzystać potencjał każdej osoby, którą spotkał - podkreśla Michael Schrudrich, Naczelny Rabin RP.

Zmarł w okresie obejmowania stanowiska rabina w Łodzi, które przyjął w 1933, pod warunkiem, że obowiązki te nie będą kolidować ze sprawowaniem przez niego funkcji rosz jesziwy w Lublinie.

- Głównym dziełem Sz. był zbiór responsów Or ha-Meir (hebr., Światło Meira, 1926); pisał też pieśni religijne (wraz z muzyką) dla swych studentów. Był on jedną z najbarwniejszych postaci polskiej ortodoksji - pisze w Żydowskim Słownik Judaistycznym Rafał Żebrowski.

Pochowany w Lublinie. W 1958 r. rodzina przeniosła jego prochy do Jerozolimy.

DAF JOMI

System studiowania Talmudu, którego pomysłodawcą był rabin Jehuda Meir Szapira, który zgłosił ją podczas I Światowego Kongresu Agudat Israel (Wiedeń, 1923 r.). Każdego dnia setki tysięcy Żydów na całym świecie studiuje jedną kartę Talmudu w poczuciu mistycznej jedności. Cały cykl studiowania 2711 kart trwa około siedmiu i pół roku i kończy się uroczystością Sijum Haszas. Obecnie trwa 13. cykl.

JESZYWAS CHACHMEJ LUBLIN DZIŚ

Po wojnie budynek przejął UMCS, a następnie Akademia Medyczna. Gmach został zwrócony Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie jesienią 2003 r. W 2007 r. została ponownie otwarta synagoga, a od 2013 r. w gmachu Jeszywas Chahchmej Lublin mieści się Hotel Ilan.

Rocznie tutejszą synagogę odwiedza 20 tysięcy osób. Od dziś w cenie biletu (10 zł) można też zwiedzać Muzeum Historii Jesziwy Mędrców Lublina (ul. Lubartowska 85).

Pozostałe informacje

Polski Cukier Start Lublin walczył do końca, ale minimalnie przegrał z Treflem Sopot [zdjęcia]
galeria

Polski Cukier Start Lublin walczył do końca, ale minimalnie przegrał z Treflem Sopot [zdjęcia]

W poniedziałkowy wieczór emocji w hali Globus było co niemiara. Polski Cukier Start po pierwszej kwarcie prowadził z Treflem Sopot 26:16. Niestety, w końcówce goście przechylili szalę na swoją stronę i mimo naprawdę ambitnej postawy gospodarzy, to rywale wracali do domu ze zwycięstwem (85:84).

W organizmie 3 promile, a samochód już stracony

W organizmie 3 promile, a samochód już stracony

39-letni chełmianin może pożegnać się ze swoim samochodem. Pod wpływem alkoholu spowodował kolizję, a zgodnie z nowymi przepisami jest orzeczenie przepadku pojazdu należącego do kierującego.

Pijany 18-latek zakończył jazdę w rowie

Pijany 18-latek zakończył jazdę w rowie

Nietrzeźwy kierowca mercedesa zderzył się z innym pojazdem i wpadł do rowu. Policja zabezpieczyła jego pojazd na poczet przyszłej kary.

KUL przenosi się do Brazylii. Powstało tam Centrum Badań nad Kulturą Polską

KUL przenosi się do Brazylii. Powstało tam Centrum Badań nad Kulturą Polską

W Porto Alegre będą się uczyć o Polsce. Właśnie w tym miejscu powstało Centrum Badań nad Kulturą Polską im. Jana Pawła II.

„Bogdanka kontra posłanka” i wycofany pozew

„Bogdanka kontra posłanka” i wycofany pozew

We wrześniu ubiegłego roku zarząd Lubelskiego Węgla Bogdanka złożył pozew przeciwko posłance Marcie Wcisło. Poszło o naruszenie dobrego imienia kopalni. Procesu jednak nie będzie.

„Kilka słów tylko do Ciebie (…)”. Spektakl w Centrum Kultury w Lublinie
21 marca 2024, 19:00

„Kilka słów tylko do Ciebie (…)”. Spektakl w Centrum Kultury w Lublinie

Czy jesteście gotowi na teatralne spotkanie z własnymi lękami i tajemnicami? W spektaklu "Kilka słów tylko do Ciebie, które powtarzam bez końca" dowiemy się, co kryje się za maską codzienności. Inspirując się „Procesem” Franza Kafki, „Fizyką Smutku” Georgiego Gospodinowa i „Językiem Przyszłości” Laurie Anderson, przeniesiemy się w mroczne korytarze ludzkiej psychiki.

Stabat Mater. Koncert wielkopostny w Filharmonii Lubelskiej
22 marca 2024, 19:00

Stabat Mater. Koncert wielkopostny w Filharmonii Lubelskiej

Podczas Wielkiego Postu Filharmonia Lubelska sięgnie po jedno z najpopularniejszych dzieł muzyki chóralnej "Stabat Mater" Giovanniego Battisty Pergolesiego. Koncert odbędzie się w piątek (22 marca) o godzinie 19.00.

Jakie zniżki dla puławian? Karta miejska już dostępna

Jakie zniżki dla puławian? Karta miejska już dostępna

Osoby zameldowane w Puławach otrzymają nowe benefity - zniżki na wybrane produkty lub usługi świadczone przez partnerów miejskiej karty. Jednym z partnerów programu jest Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, który oferuje tańsze wejściówki i karnety na pływalnię.

Jest nowy prezes MZK. To były dyrektor Ursusa

Jest nowy prezes MZK. To były dyrektor Ursusa

W piątek wybrany został nowy prezes Miejskiego Zakładu Komunikacji w Puławach. Na to stanowisko rada nadzorcza asygnowała Pawła Dadeja związanego w przeszłości m.in. z lubelskim producentem autobusów Ursus Bus.

Zakon Bernardynów zaprasza na koncert papieski
2 kwietnia 2024, 19:00

Zakon Bernardynów zaprasza na koncert papieski

We wtorek 2 kwietnia w klasztorze oo. Bernardynów w Lublinie odbędzie się koncert ku czci św. Jana Pawła II. Wystąpi Magda Anioł z zespołem.

Zbigniew Jakubas skomentował odejście z Motoru Lublin trenera Goncalo Feio

Zbigniew Jakubas skomentował odejście z Motoru Lublin trenera Goncalo Feio

W poniedziałek kibice żółto-biało-niebieskich wpadli w kompletnie osłupienie po tym jak w mediach pojawiła się informacja o złożeniu dymisji przez Goncalo Feio, który wprowadził Motor Lublin na zaplecze PKO BP Ekstraklasy. Klub wydał już oficjalne oświadczenie w tej sprawie, a teraz głos zabrał również Zbigniew Jakubas

Kandydat PiS już nie chce walczyć o fotel burmistrza. Jak to tłumaczy?
wybory 2024

Kandydat PiS już nie chce walczyć o fotel burmistrza. Jak to tłumaczy?

Miał być kandydatem PiS na burmistrza Międzyrzeca Podlaskiego, ale niespodziewanie Janusz Skólimowski zrezygnował. – Podyktowane jest to komplikacjami zdrowotnymi – tłumaczy. Ale nieoficjalnie mówi się o wewnętrznych tarciach w partii.

Jest punkt paszportowy w Krasnymstawie. Nie trzeba już jechać daleko

Jest punkt paszportowy w Krasnymstawie. Nie trzeba już jechać daleko

Ponad 20 osób w ciągu 3 dni zaoszczędziło czas i pieniądze, bo mogło złożyć wniosek o paszport w Krasnymstawie bez konieczności wyjazdu do Chełma, Lublina czy Zamościa.

Wielkanocna akcja. Zrób większe zakupy i podziel się z potrzebującymi

Wielkanocna akcja. Zrób większe zakupy i podziel się z potrzebującymi

Organizują to co roku, przed Bożym Narodzeniem i przed Wielkanocą. Najbliższa świąteczna zbiórka żywności Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym „Krok za krokiem” w Zamościu odbędzie się w nadchodzący weekend (23-24 marca).

Prezydent Białej nie zgadza się na protest rolników

Prezydent Białej nie zgadza się na protest rolników

Nie ma zgody prezydenta Białej Podlaskiej na protest rolników. – Taka blokada zagrażałaby bezpieczeństwu mieszkańców – tłumaczy Michał Litwiniuk (PO). Krajowa dwójka miała być zablokowana na trzech skrzyżowaniach.

ALARM24

Widzisz wypadek? Jesteś świadkiem niecodziennego zdarzenia?
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

Kliknij i dodaj swojego newsa!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium