Wspólna sprawiedliwość

Instytucje Unii Europejskiej wyznaczają i realizują zadania unii, kierują procesem integracji europejskiej i uchwalają wspólnotowe prawo. W ich skład wchodzi Komisja Europejska, Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości i Europejski Trybunał Obrachunkowy. Ponadto UE ma też instytucje pomocnicze: Komitet Społeczno-Ekonomiczny, Komitet Regionów i trzy banki: Europejski Bank Centralny, Europejski Bank Inwestycyjny oraz Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. Dziś przedstawiamy Trybunał Sprawiedliwości. Utworzony w 1953 roku Trybunał Sprawiedliwości jako organ orzekający Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, z czasem stał się organem orzekającym wszystkich wspólnot. Dokonuje wykładni prawa europejskiego i interpretacji traktatów, orzeka w sprawach wnoszonych na jego forum. Od 1989 r. jest wspomagany przez Sąd Pierwszej Instancji, powołany na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego i rozpatruje odwołania od decyzji tego sądu. Trybunał, który ma siedzibę w Luksemburgu, jest ostatnią instancją wspólnotową; jego wyroki są niepodważalne i wiążące dla sądów państw członkowskich. Trybunał Sprawiedliwości składa się z 15 sędziów, mianowanych przez państwa członkowskie (po jednym z każdego kraju) na sześcioletnią kadencję, a co trzy lata następuje zmiana części składu sędziowskiego. Sędziowie wybierają spośród siebie przewodniczącego na kadencję trzyletnią. Wspomaga ich 9 adwokatów generalnych, których zadaniem jest przedstawianie bezstronnych i niezależnych opinii na temat spraw, które są stawiane na forum trybunału. Sąd Pierwszej Instancji składa się również z 15 sędziów. Nie ma w nim adwokatów generalnych. Trybunał Sprawiedliwości rozpatruje sprawy podczas sesji plenarnych lub w sześciu izbach - każda po trzech lub pięciu sędziów. Sesje plenarne odbywają się wówczas, gdy trybunał tak zadecyduje lub, gdy zwróci się o to państwo czy instytucja, która wnosi sprawę. Sąd Pierwszej Instancji składa się z czterech izb; w każdej zasiada po trzech lub pięciu sędziów. Skargi mogą dotyczyć: unieważnienia aktów prawnych wydawanych przez instytucje unijne; zaniechania lub niewykonania działań; nieprzestrzegania prawa unijnego przez państwo członkowskie; odszkodowań za szkody wyrządzone przez instytucje UE lub jej funkcjonariuszy przy wykonywaniu ich obowiązków. Sąd Pierwszej Instancji rozpatruje natomiast skargi osób fizycznych i prawnych przeciwko instytucjom unijnym; spory między instytucjami UE i jej funkcjonariuszami; skargi przeciw Komisji Europejskiej wnoszone przez przedsiębiorstwa lub ich grupy na podstawie traktatu o EWWiS. Od niedawna trybunał może na wniosek Komisji Europejskiej zasądzać wysokie kary za niewykonywanie przez państwa członkowskie jego orzeczeń. Od 1954 roku Trybunał Sprawiedliwości rozpatrzył ponad 9 tys. spraw i wydał ok. 4 tys. orzeczeń.