Wieża od wieków czeka na ratunek

– Od początku liczyliśmy na unijne dofinansowanie – mówi Wiesław Kociuba, wójt gminy Chełm. – Projekt dotyczący konserwacji, zabezpieczenia i zagospodarowania wieży złożyliśmy do Programu Współpracy Transgranicznej Polska, Ukraina , Białoruś. Warunkiem uczestnictwa było pozyskania partnera na Ukrainie, bądź Białorusi. Spełniliśmy go, kiedy zgłosiła się do nas gmina Chust z ukraińskiego Zakarpacia, która na swoim terenie ma podobny obiekt. Niestety nasz wspólny projekt przepadł.

Mimo niepowodzenia, gmina nie poddaje się. Urzędnicy cierpliwie czekają na ogłoszenie kolejnych programów unijnych. Mają nadzieję, że w ramach jednego z nich uda im się pozyskać środki, które pozwolą doprowadzić wieżę do stanu jaki sobie wymarzyli, a architekci im zaprojektowali.

– Bez względu na to, czy uda nam się pozyskać zewnętrzne wsparcie i tak niebawem zamierzamy rozpocząć prace przy wieży – dodaje Kociuba. – Zdani na własne środki chcemy sfinansować poprzedzające samą inwestycję badania archeologiczne. Nie ukrywam też, że dzięki temu nie wygaśnie uzyskane już przez nas pozwolenie na budowę, a projekt rewitalizacji zachowa aktualność.

Projekt rekonstrukcji średniowiecznej wieży obronnej i zespołu zabudowań w Stołpiu na zamówienie gminy opracowali krakowscy architekci z Grupy Węcławowicz. Poza dodatkowymi badaniami archeologicznymi uwzględnia zabezpieczenie skarpy, oczyszczenie i konserwację wieży, zadaszenie oraz budowę balkonów i wieży widokowej. W środku wieży zainstalowane zostaną metalowe schody. Ponadto zlikwidowane mają być stalowe obejmy utrzymujące zewnętrzne ściany wieży w pionie. Zainstalowano je, kiedy niszczejący od wieków obiekt zaczął się rozpoławiać. Szacunkowa wartość wszystkich zaplanowanych prac to blisko 2 mln zł.

W trakcie badań historycznych i archeologicznych ustalono, że wieża powstała najwcześniej pod koniec XII w. i funkcjonowała prawdopodobnie do schyłku XIII w. Jej wtórne wykorzystywanie mogło trwać dłużej. Obok wieży znajdowała się prostokątna kamienna platforma o wymiarach 12,5 x 15,4 metra, o wysokości około 2,5 metra. W jej południowej części stał duży drewniany budynek o nieznanym przeznaczeniu, spalony pod koniec XIII wieku. Na terenie stanowiska odkryto pozostałości spalonych umocnień palisadowych. Badaczy intryguje i to, że podobne wieże były wznoszone w średniowiecznej Grecji jako prywatne kaplice dla członków arystokratycznych elit.