Jak zgodnie przyznają historycy, Niemcy rozpoczęli II wojnę światową w sposób brutalny. Już 1 września nad Lublinem latał samolot zwiadowczy. Pierwsze bombardowanie miasta miało miejsce dzień później – została zniszczona wówczas Lubelska Wytwórnia Samolotów. 9 września przyszedł jeszcze większy nalot niemiecki.
– Niemcy przede wszystkim chcieli sterroryzować ludność, ale też spowolnić, albo uniemożliwić obronę Polski. Stąd właśnie atak na lubelskie lotnisko. 9 września zaatakowane zostało samo centrum Lublina. IPN prowadzi w tej sprawie śledztwo. Była to zbrodnia, coś niezgodnego z prawem międzynarodowym – mówi dr Robert Derewenda, dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie.
W wyniku ataku zginęło wielu mieszkańców Lublina, a wiele budynków zostało zburzonych lub poważnie uszkodzonych. Bomby spadły na kamienice sąsiadujące z Brama Krakowską, a w tym także na lubelski Ratusz – życie straciło wówczas 16 pracowników Zarządu Miasta, 10 interesantów oraz szukający schronienia przed najeźdźcą, Prezydent Torunia Leon Raszeja. Tego dnia, około godz. 9.30, jedna z bomb trafiła w zakład fryzjerski znajdujący się w budynku sąsiadującym z Pocztą Główną w Lublinie, gdzie w wieku 36 lat zginął przebywający tam Józef Czechowicz – poeta, dziennikarz i radiowiec.
– Czechowicz w momencie, w którym ginie jest już jednym z najważniejszych poetów w Polsce. Jest też na pewno jednym z tych poetów, którzy byli przerażeni śmiercią. Ta katastrofa wojny, jaką w swoich wierszach przeczuwał, postawiła kropkę nad i w jego życiorysie – mówi prof. Aleksander Wójtowicz, Dyrektor Muzeum Józefa Czechowicza w Lublinie. I jak dodaje: – W momencie śmierci zajmował już bardzo ważne miejsce w literaturze polskiej. Młodzi poeci czerpią nie tylko z jego twórczości, ale również ze sposobów widzenia świata. Jest w tym pewien tragizm dziejowy.
Pamięć o poecie jest również ważna dla młodego pokolenia. W uroczystościach złożenia wieńców pod jego pomnikiem uczestniczyli m.in. uczniowie i pedagodzy ze Szkoły Podstawowej nr 19 im. Józefa Czechowicza w Lublinie.
– Czechowicz jest patronem od początku istnienia naszej szkoły. Wartości, które za jego pośrednictwem chcemy przekazać młodemu pokoleniu, są przede wszystkim związane z małą ojczyzną. Czechowicz jako lublinianin ukochał to miasto i my też chcemy kultywować jego pamięć i przekazujemy tę wiedzę o wierszach, o poezji którą tworzył – mówi Beata Teter, dyrektor szkoły.
W ramach obchodów wszyscy zainteresowani mogą się również zapoznać z wystawą „Józef Czechowicz 1903-1939” przygotowaną przez IPN w Lublinie. Pokazuje ona życie i działalność poety, a także sam moment wybuchu wojny. Z instalacją, która znajduje się na placu Litewskim, można się zapoznać przez najbliższe trzy miesiące.
