Ziemia skorzysta z oczyszczalni

Instalacja do higienizacji komunalnych osadów ściekowych to nowatorskie w skali kraju i Europy przedsięwzięcie zrealizowane
w 2024 roku w Oczyszczalni Ścieków „Hajdów”. W ramach projektu wybudowano dwa silosy na wysokoreaktywne wapno palone o pojemności 60 m³ każdy, zamontowano instalację do higienizacji komunalnych osadów ściekowych, reaktor osadu o wydajności min. 4,7 Mg/h oraz dwa zbiorniki homogenizacyjne każdy o pojemności min. 3,5 m³, w których nastąpi uśrednienie i mieszanie osadów odwodnionych z odzyskanymi ze skroplin mikroelementami.

Połączone cele

Instalacja – jako rozwinięcie ciągu technologicznego oczyszczalni – będzie wytwarzała środek poprawiający właściwości gleby i wspomagający uprawę roślin, a równocześnie ograniczała ilość powstających w procesie oczyszczania odpadów.

– Ten projekt optymalnie łączy cel ekologiczny z celem ekonomicznym i realizuje założenia gospodarki obiegu zamkniętego, z konkretnymi korzyściami dla miasta – podkreśla Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublin.

Komunalne osady ściekowe zawierają wiele wartościowych substancji odżywczych. Są to między innymi związki azotu, fosforu, potasu. Aby mogły one być wykorzystane m.in. jako środki poprawiające właściwości gleby, muszą spełniać wymagania określone w Ustawie o nawozach i nawożeniu. Jednym z warunków wykorzystania osadów jest ich pełna higienizacja, tzn. wyeliminowanie jaj pasożytów jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Toxocara oraz bakterii Salmonella.

– Nasza technologia umożliwia spełnienie tego wymogu, gdyż gwarantuje pełną sterylność wytwarzanego produktu – mówi Artur Szymczyk, prezes zarządu MPWiK Sp. z o.o. w Lublinie.

Katalizatorem jest wapno palone

Zastosowana metoda polega na wykorzystaniu reakcji egzotermicznej z udziałem wysoko reaktywnego wapna CaO, w wyniku której osad zostaje poddany higienizacji. 

– Substratem dla technologii jest odwodniony, ustabilizowany osad z Oczyszczalni Ścieków „Hajdów”. Katalizatorem inicjującym reakcję egzotermiczną i uwalniającym energię całego procesu jest wapno palone, w postaci sproszkowanej z dodatkiem makro- i mikroelementów podnoszących właściwości przerabianego osadu – wyjaśnia Elżbieta Kuzioła, dyrektor Oczyszczalni Ścieków „Hajdów”.

Proces przebiega w temperaturze od 60°C do 140°C. Reaktor ma możliwość płynnego sterowania wydajnością przeróbki osadów od 500 kg/h do min. 4700 kg/h. Higienizowany osad jako mieszanina (osad-wapno, odzyskane mikroelementy), będzie przetrzymany w reaktorze przez minimum 5 minut w ustalonej temperaturze. Taki sposób prowadzenia procesu powoduje jego pełną higienizację.

– Wapno palone wykazuje silne właściwości higroskopijne, reaguje z wodą w procesie gaszenia wapna, prowadząc do powstania wodorotlenku wapnia. Procesowi temu towarzyszy wydzielanie dużych ilości ciepła, co neutralizuje nieprzyjemny zapach osadu ściekowego oraz niszczy zawarte w osadzie ściekowym wirusy i bakterie – precyzuje Daniel Wójtowicz, kierownik wydziału eksploatacji  Oczyszczalni Ścieków „Hajdów”.

Kierunek europejski

Do czasu uruchomienia instalacji higienizacji, ciąg procesu technologicznego przeróbki osadów ściekowych kończy się na etapie mechanicznego odwadniania osadów na wirówkach dekantacyjnych. Proces ten nie umożliwia higienizacji, a w związku z tym osad nie spełnia wymogów pozwalających na wprowadzenie go do obrotu jako środka poprawiającego właściwości gleby. Osad przekazywany jest firmom zewnętrznym do zagospodarowania tj. przetworzenia w instalacjach w procesach odzysku lub recyklingu.

– Z uwagi na pojawiające się trudności ze znalezieniem odbiorców tego typu odpadów, rosnące koszty ich zagospodarowania, a także ze względu na dążenie do odejścia od tradycyjnego modelu gospodarki osadami na rzecz gospodarki obiegu zamkniętego konieczne było podjęcie działań umożliwiających wykorzystanie osadów zgodnie z nowym kierunkiem proponowanym przez Komisję Europejską – tłumaczy Artur Szymczyk, prezes zarządu MPWiK Sp. z o.o. w Lublinie.  I dodaje: – Nie ma jeszcze regulacji prawnych, które jednoznacznie narzucałyby taki obowiązek. Ale zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, w pierwszej kolejności powinno się dążyć do ograniczenia ich powstawania. W naszym projekcie realizowane jest to poprzez rozwinięcie ciągu technologicznego oczyszczalni i domknięcie procesu poprzez wytworzenie środka poprawiającego właściwości gleby. Jesteśmy gotowi do jego produkcji.

Spółka czeka już tylko na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, żeby rozpocząć produkcję nawozu i wprowadzić gotowy produkt do obrotu. Ma to nastąpić do końca 2025 roku.

– Zagospodarujemy wyprodukowany w oczyszczalni nawóz w wymiarze, w jakim będziemy go potrzebować – zapowiada Krzysztof Żuk, prezydent Miasta Lublin.

Pieniądze z KPO

Instalacja kosztowała 7 745 000 zł. MPWiK sfinansował ją ze środków własnych. W 2025 roku na całą tę kwotę spółka pozyskała finansowanie z Krajowego Planu Odbudowy. Umowa z Bankiem Gospodarstwa Krajowego została podpisana w dniu 3 marca 2025 roku. Kwota udzielonej pożyczki to 7 745 000,00 zł, na okres spłaty 20 lat, przy oprocentowaniu na poziomie 1% w skali roku.

– MPWiK Lublin przygotował i złożył do Banku Gospodarstwa Krajowego wzorcowy wniosek – ocenia Marcin Wiczuk, Dyrektor Regionu BGK Region Lubelski.  – Zachęcamy inne spółki komunalne, uczelnie, szpitale, by korzystały z tego instrumentu finansowania w ramach KPO.

– Szykujemy kolejne wnioski o wsparcie finansowe naszych projektów inwestycyjnych ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności wpisujących się w Zieloną Transformację Miast. Z satysfakcją mogę powiedzieć, że jesteśmy w województwie lubelskim jednym z liderów w tym obszarze – dodaje Artur Szymczyk, prezes zarządu MPWiK
Sp. z o.o. w Lublinie.