Urodził się 9 listopada 1697 r. w Warszawie z ojca Kazimierza (1674-1741) i matki Izabeli z Morsztynów (1671-1758). Ochrzczony został imieniem zwycięskiego Sasa – Augusta II Mocnego – przez którego był trzymany do chrztu.
August Aleksander otrzymał staranne wykształcenie, najpierw w kraju, a potem za granicą. Matka wychowywała go w sposób nowoczesny, zgodnie ze wzorcami zaczerpniętej z pism angielskiego filozofa, Johna Locke’a. Za wzór służyła postać świeckiego kawalera, biegłego w służbie cywilnej i wojskowej, odważnego i wytwornego. Powinien władać językami obcymi, znać historię i geografię, mieć rozeznanie we współczesnej literaturze, być dobrym w konwersacji, w miarę religijnym i w miarę wolnomyślnym. W postępowaniu kierować się nie nakazami kościelnymi, lecz własnym honorem oraz przeświadczeniem, że zepsuty przez ciemnotę i brak tolerancji świat może być poprawiony przez rozsądek i wiedzę.
Siostra Augusta Aleksandra, Konstancja, żona kasztelana krakowskiego Stanisława Poniatowskiego, stwierdzała, że „przyszedłszy na świat z charakterem gwałtownym i dumnym, czego najoczywistsze dowody składał już w dzieciństwie, ale obdarzony zarazem bardzo niepospolitym umysłem, od 13 roku życia opanował swe wzruszenia i wybuchy”. Również wychowawcy donosili jego matce, że August posiadał gwałtowne usposobienie, nagle wpadał w dziki gniew przechodzący następnie w okresy załamania, niechęci do wszelkich zajęć. Potrafił leżeć na posłaniu patrząc bezmyślnie w sufit. Podkreślano jego lenistwo. Z tego między innymi powodu Izabela z Morsztynów Czartoryska wiązała przyszłość rodu z najstarszym synem, Fryderykiem Michałem, pozostawiając Augustowi rolę służenia starszemu bratu w interesie Czartoryskich.
W 13-tym roku życia zmienił się charakter Augusta. Opanował ataki złości, coraz więcej czasu spędzał w zaciętym milczeniu. Stawał się opanowany i małomówny. Opanowanie posunęło się tak daleko, że przyznawał starszemu bratu rację nawet wtedy, gdy Fryderyk Michał tej racji nie miał. Dobrze opanował rolę „tego drugiego”, rolę wiernego towarzysza starszego brata. W czasie późniejszych podróży dbał, by Michał nie został narażony na jakąś śmieszność, na poderwanie dobrej opinii.
Czartoryscy, w porównaniu z innymi wielkimi rodami Rzeczypospolitej, byli stosunkowo ubodzy. Z powodu szczupłości majątku rodowego najmłodszy syn Kazimierza i Izabeli Morsztynów – Teodor Kazimierz (1704-1768), zgodnie z wolą rodziców, wybrał stan duchowny. Był kolejno proboszczem płockim, kanonikiem królewskim, opatem lubińskim, biskupem poznańskim. Nie odgrywał poważniejszej roli w życiu politycznym, koncentrując się na sprawach swej diecezji, głównie gospodarczych.
W zakonie kawalerów maltańskich
August Aleksander, jako młodszy syn, rozpoczął karierę, poza granicami kraju. W 1713 r. wyjechał ze swym starszym bratem Fryderykiem Michałem do Niemiec, Francji i Włoch. Pozostał na Malcie, wstępując do Joannitów – zakonu rycerskiego założonego około 1130 r. z bractwa przy szpitalu św. Jana w Jerozolimie. Jego celem była obrona Królestwa Jerozolimskiego przed Turkami. Po upadku tego Królestwa osiedlili się na Cyprze. W 1309 r. zdobyli wyspę Rodos, gdzie założyli własne państwo i przejęli nazwę zakonu kawalerów rodyjskich. W 1530 r. przenieśli się na Maltę, przyjmując nazwę kawalerów maltańskich. Do zakonu z taką właśnie tradycją wstąpił August Aleksander Czartoryski i podjął służbę we flocie. W imieniu zakonu podjął w 1720 r. walkę o ordynację Ostrogską, obejmującą ponad sześćset miast, miasteczek i wsi. Zmarły przed ponad stu laty książę Janusz Ostrogski, wojewoda wołyński i kasztelan krakowski, zarządził w testamencie, że po wygaśnięciu uprawnionych do dziedziczenia Zasławskich i Radziwiłłów majorat Ostrogski przejdzie w zarząd kawalera maltańskiego, wybranego przez stany Rzeczypospolitej. Warunkiem tego było podjęcie przez ten zakon obrony granic polskich przed najazdami tureckimi i tatarskimi.
Rywalem Augusta Aleksandra Czartoryskiego był Paweł książę Sanguszko, ożeniony z siostrą ostatniego ordynata ostrogskiego, bogaty magnat cieszący się poparciem ukraińskiej i wołyńskiej szlachty. Spór mieli rozstrzygnąć królewscy komisarze: wojewoda lubelski Jan Tarło i późniejszy mąż Konstancji Czartoryskiej, Stanisław Poniatowski. Do chwili wydania wyroku król chciał zająć należącą do ordynacji twierdzę dubieńską. Jednak Paweł Sanguszko uprzedził wojska królewskie, zajmując Dubno i ogłaszając, że będzie się bronić. August II nie podjął oblężenia twierdzy, a jego komisarze przyznali uzurpatorowi administrację dóbr Ostrogskich do przyszłego sejmu, który miał podjąć w tej sprawie ostateczne decyzje. Kolejne sejmy zostały jednak zrywane i Paweł Sanguszko pozostał ordynatem.
Urodził się 9 listopada 1697 r. w Warszawie z ojca Kazimierza (1674-1741) i matki Izabeli z Morsztynów (1671-1758). Ochrzczony został imieniem zwycięskiego Sasa – Augusta II Mocnego – przez którego był trzymany do chrztu.
August Aleksander otrzymał staranne wykształcenie, najpierw w kraju, a potem za granicą. Matka wychowywała go w sposób nowoczesny, zgodnie ze wzorcami zaczerpniętej z pism angielskiego filozofa, Johna Locke’a. Za wzór służyła postać świeckiego kawalera, biegłego w służbie cywilnej i wojskowej, odważnego i wytwornego. Powinien władać językami obcymi, znać historię i geografię, mieć rozeznanie we współczesnej literaturze, być dobrym w konwersacji, w miarę religijnym i w miarę wolnomyślnym. W postępowaniu kierować się nie nakazami kościelnymi, lecz własnym honorem oraz przeświadczeniem, że zepsuty przez ciemnotę i brak tolerancji świat może być poprawiony przez rozsądek i wiedzę.
Lato w Puławach, zima w Wilanowie
Po kilku latach przynależności do zakonu kawalerów maltańskich August Aleksander przeszedł do służby w wojsku austriackim. Zaprzyjaźniony z generalicją cesarską planował pozostanie w Austrii na zawsze. Z perspektywy porażki z Pawłem Sanguszko Polska zdawała mu się krajem bezprawia i złych gospodarzy. Dzięki namowom siostry powrócił jednak do kraju posiadając rangę jedynie pułkownika wojska austriackiego. Postanowił sprowadzić Polskę na drogę praworządności. Do realizacji tego zadania potrzebował wojska i pieniędzy. Wojsko polskie znajdowało się w owym czasie pod komendą najgorszych hetmanów.
August Aleksander podjął wówczas starania o rękę najbogatszej kobiety w Polsce – Marii Zofii z Sieniawskich, wdowy po Stanisławie Dehnoffie. Ślub odbył się 11 czerwca 1731 r. Od szwagra otrzymał dowództwo regimentu gwardii pieszej koronnej ze stopniem pułkownika, a następnie generał – majora.
Żeniąc się wszedł w posiadanie olbrzymiej fortuny, gromadzonej przez wieki przez Tęczyńskich, Lubomirskich, Sieniawskich i Denhoffów. Składały się na nią: na Wołyniu Klewań i Żuków, dobra ruskie: Brzeżany, Jarosław, Sieniawa, Oleszyce, Bukaczowce i Wysock, dobra podolskie: Granów, Międzybórz, Stara Sieniawa, a także Krzeszowice w Krakowskim, Puławy w Lubelskiem, Międzyrzec na Podlasiu, Wilanów na Mazowszu, Wołożyn i Stołpce na Litwie. Okazał się doskonałym administratorem tych dóbr. Dbał o powiększenie majątku, spłacał stare długi, odbudowywał miasteczka i wsie, wznosił gorzelnie i młyny, podnosił z ruiny zaniedbane rezydencje. Posiadał cztery rezydencje: Brzeżany, Sieniawę, Puławy i Wilanów. W późniejszym okresie lato spędzał w Puławach, zaś zimę w Wilanowie.
W połowie XVIII wieku „Familia” straciła dotychczasowych przywódców. Kierownictwo przeszło w ręce Augusta Aleksandra i Fryderyka Michała Czartoryskich, a także przedstawicieli młodego pokolenia polityków: Elżbiety z Czartoryskich Lubomirskiej, jej męża Stanisława Lubomirskiego, Adama Kazimierza Czartoryskiego, Stanisława Augusta, Jerzego Flemminga i Andrzeja Zamoyskiego.
W 1763 r. August Aleksander Czartoryski zorganizował nieudaną próbę obalenia dynastii saskiej i objęcia przez siebie tronu w Polsce. Śmierć Augusta III uratowała go przed klęską. W okresie bezkrólewia był regimentarzem koronnym i miał duży wpływ na wybór nowego króla. W 1764 r. został nim, wystawiony przez „Familię”, Stanisław August Poniatowski, siostrzeniec Augusta Aleksandra.
U schyłku życia
Ostatnim czynem politycznym Augusta Aleksandra Czartoryskiego, mającym uratować Polskę, była bezskuteczna próba ofiarowania korony polskiej arcyksięciu Maksymilianowi, po której wycofał się z życia politycznego. Program polityczny „Familii” przekazał swemu zięciowi – Stanisławowi Lubomirskiemu i Ignacemu Potockiemu.
Ostatnie lata życia spędził August Aleksander Czartoryski w swych rezydencjach: w Warszawie, Wilanowie (u córki), Puławach, Wołczynie i Łubnicach. W 1782 r. podzielił swą ogromną fortunę pomiędzy dwoje dzieci: Elżbietę z Czartoryskich Lubomirską i Adama Kazimierza. Puławy wraz z kluczem końskowolskim przypadały temu ostatniemu.
August Aleksander Czartoryski zmarł w Warszawie 4 kwietnia 1782 r. Pogrzeb wojewody ruskiego odbył się w kościele św. Krzyża, gdzie spoczął obok swojej żony.
W wiele lat potem synowa Augusta Aleksandra, Izabela z Flemmingów Czartoryska, wystawiła w puławskim parku biały sarkofag z marmuru kararyjskiego, stanowiący wyraz pamięci po Auguście Aleksandrze i Marii Zofii z Sieniawskich Czartoryskich.
Komentarze