Znamiona pod lupą – podejrzany pieprzyk lepiej sprawdzić

Czerniak wywodzi się z melanocytów – komórek odpowiedzialnych za produkcję melaniny, czyli barwnika, który sprawia, że skóra ciemnieje pod wpływem promieniowania UV. Ten nowotwór najczęściej pojawia się na skórze, ale może wystąpić również w jamie ustnej, nosie czy nawet na gałce ocznej. W odróżnieniu od wielu innych nowotworów, czerniak bywa widoczny gołym okiem, co daje szansę na wczesne rozpoznanie.

Jest to jednak nowotwór wyjątkowo agresywny – szybko się rozwija, łatwo daje przerzuty i bywa odporny na leczenie. W województwie lubelskim w 2024 roku na czerniaka leczonych było aż 691 osób. Jego wczesne wykrycie daje jednak ogromne szanse na całkowite wyleczenie – aż w 95 procentach przypadków.

Najlepsza broń? Profilaktyka

Nadmierna ekspozycja na słońce, zwłaszcza w godzinach od 11:00 do 16:00, znacząco zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka. Kluczowe znaczenie ma więc unikanie oparzeń słonecznych i codzienne stosowanie kremów z filtrem UV – nawet w pochmurne dni czy zimą. Promieniowanie ultrafioletowe działa niezależnie od pogody, a jego wpływ kumuluje się w czasie.

Raz w miesiącu warto dokładnie obejrzeć swoją skórę, zwracając uwagę na zmiany w wyglądzie znamion. Pomocna w tym może być zasada ABCDE:

• A – Asymetria: zmiana nie jest regularna, „wylewa się” na jedną stronę,
• B – Brzegi: nierówne, postrzępione, zgrubiałe,
• C – Kolor: nieregularny, czerwony, czarny lub wielokolorowy,
• D – Duży rozmiar: przekraczający 5–6 mm,
• E – Ewolucja: każde postępujące zmiany w znamieniu.

Choć samokontrola skóry jest bardzo ważna, nie zastąpi profesjonalnej oceny. Raz do roku warto udać się do dermatologa, który za pomocą dermatoskopu oceni zmiany skórne. Urządzenie to pozwala dostrzec niepokojące cechy znamienia jeszcze zanim będą one widoczne „gołym okiem”.

Lubelski NFZ zachęca do badań

Lubelski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia od lat prowadzi działania edukacyjne i profilaktyczne w zakresie nowotworów skóry. 23 czerwca, z okazji Dnia Ojca, zorganizowano bezpłatne konsultacje dermatologiczne w Sali Obsługi Klientów NFZ w Lublinie. Taka możliwość trwa nadal w ramach „Programu profilaktyki raka skóry dla mieszkańców województwa lubelskiego na lata 2022 – 2026”. Chętni mogą skorzystać z badania w WOMP przy ulicy Nałęczowskiej w Lublinie.