Do Markuszowa warto przyjechać z dwóch powodów: po pierwsze – to raptem 21 km od Puław, a po drugie – na pewno nie będziemy się tu nudzić.
Najpierw trochę historii
Pierwsze wzmianki o Markuszowie pochodzą z 1317 r. Dzierżko i Ostaszko – protoplaści rodu Firlejów – to pierwsi udokumentowani właściciele osady. Prawa miejskie Markuszów uzyskał ok. 1550 r., dzięki staraniom wojewody ruskiego – Piotra Firleja. Firlejowie władali dobrami markuszowskimi do drugiej połowy XVII w., kiedy to Markuszów uległ spustoszeniu na skutek działań wojennych (powstanie Chmielnickiego, „potop” szwedzki). Kolejnym właścicielem Markuszowa został król Jan III Sobieski. Chcąc podnieść miasto z upadku, nadał mu liczne przywileje (odbywający się również dziś w Markuszowie w każdy poniedziałek duży jarmark – to kontynuacja jednego z nich).
Posiadaczami Markuszowa w następnych wiekach byli również: Hryniewieccy, Tarnowscy, Zbyszewscy. Tutaj mieszkał i miał swoją siedzibę Kajetan Hryniewiecki, ostatni przed rozbiorami wojewoda lubelski; nagrobek jego żony Katarzyny możemy dziś zobaczyć w tutejszym kościele parafialnym pw. św. Józefa. Markuszów uczestniczył we wszystkich przełomowych wydarzeniach związanych z historią kraju. W okresie powstania kościuszkowskiego walczyły tu wojska gen. Zajączka, w czasie powstania listopadowego – oddziały gen. Dwernickiego, a burmistrz miasta Antoni Zdanowicz był przywódcą wojsk polskich w powstaniu styczniowym.
W 1870 r. Markuszów został pozbawiony praw miejskich i zdegradowany do roli osady. Działania kolejnych wojen doprowadziły do poważnych zniszczeń Markuszowa. W 1915 r. wycofujący się Rosjanie doszczętnie spalili miejscowość, a niemieckie naloty z 8 i 10 września 1939 r. poważnie zniszczyły miasteczko. W ostatniej wojnie Markuszów utracił około 70 proc. mieszkańców.
Co zwiedzić?
Przede wszystkim kościół św. Ducha wybudowany w 1608 r. przez włoskiego architekta Piotra Durie (wybudowany w unikalnym stylu renesansu lubelskiego) i zespół kościoła parafialnego św. Józefa wzniesiony w latach 1667-82 z fundacji Jana i Andrzeja Firlejów w Markuszowie, a także kościół starokatolicki parafii mariawitów w Łanach z roku 1909. W Markuszowie istnieje również cmentarz żydowski założony w XVIII wieku.
Przy kościele św. Ducha znajduje się pamiątkowy obelisk z 1925 r. dedykowany Tadeuszowi Kościuszce, warto również zobaczyć znajdującą się w pobliżu zbiorową mogiłę ofiar bombardowań z 1939 r. oraz unikalną renesansową kapliczkę z 1609 roku z herbem Firlejów.
– Będąc w Markuszowie, warto skusić się na przejście dwóch questów – czyli wypraw odkrywców, będących formą gier terenowych, w ciekawy sposób ukazujących wiele tajemnic tego niewielkiego miasteczka o niezwykle barwnej historii – zachęca Sławomir Łowczak, dyrektor tutejszego domu kultury i równocześnie znany regionalista. – Tytuły questów to: „Markuszów Sobieskiego” i „Markuszów – opowieści z historią w tle”.
Na rower i na ryby
Gotowe druki questów można ściągnąć ze strony www.markuszow.pl lub pobrać w Gminnym Domu Kultury (Markuszów, ul. Marka Sobieskiego 1).
W domu kultury otrzymamy także pieczątkę do paszportu Krainy Rowerowej przy Bursztynowym Szlaku Greenways (to europejska trasa rowerowa prowadząca wzdłuż starożytnego szlaku bursztynowego prowadzącego od Budapesztu przez Kraków do Morza Bałtyckiego)
Okolice Markuszowa to niewątpliwe raj dla rowerzystów. Dla nich przygotowano dwa szlaki rowerowe. Południowy (żółty) liczący 18 km jest dedykowany poecie Janowi Pockowi i przebiega przez miejsca z nim związane.
– Turysta może skonfrontować mijane krajobrazy z ich opisem w dziełach poety – dodaje Sławomir Łowczak. – Jedną z wielu atrakcji oczekujących na szlaku jest niedawno oddany do użytku malowniczo położony zalew w Kaleniu. Ponad dwunastohektarowy zbiornik umożliwia nie tylko spacery po jego koronie (3 kilometry szlaku), ale dla amatorów dużej ryby istnieje również możliwość wędkowania.
Drugi, północny (niebieski – 13,8 km) szlak przebiega przez Obszar Chronionego Krajobrazu Kozi Bór, nad dwoma malowniczymi jeziorami: Rejowcem i Dużym Ługiem. Na terenach tych występują liczne gatunki ptaków oraz bardzo rzadkie motyle. Jedno jest pewne: jeśli chcemy w ciszy i z dala od miejskiego zgiełku zetknąć się z naturą – to jest to odpowiednie miejsce.
Przy niebieskim szlaku rowerowym znajduje się również liczący 1,8 km szlak ornitologiczny wokół jeziora Duży Ług. Początek i koniec trasy znajduje się w miejscowości Wólka Kątna – przy końcu drogi asfaltowej. Czatownia ornitologiczna i punkty widokowe zostały zaplanowane przy charakterystycznych punktach jeziora Duży Ług.
Będąc rowerem w Markuszowie warto zrobić sobie w centrum zdjęcie przy dość oryginalnej rzeźbie przedstawiającej – jakże by inaczej – rower.
– Jest to miejsce najczęściej odwiedzane przez turystów, którzy zawsze chcą sprawdzić, ile osób zmieści się na tym rowerze – dodaje dyrektor GOK-u. – Z tego co mi wiadomo, rekord wynosi 16 osób.
W pobliżu niebieskiego szlaku rowerowego znajduje się również szlak konny, którym można dojechać aż do samej Kozłówki.
Jeśli nie mamy roweru – żaden problem. W samym Markuszowie funkcjonuje wypożyczalnia rowerów. W GDK można uzyskać pełną informację turystyczną oraz przewodniki i mapy; po wcześniejszym uzgodnieniu istnieje możliwość przewodnickiego oprowadzenia po miejscowości, degustacji potraw regionalnych i wyjątkowych spotkań z żywą historią.
Kontakt do Gminnego Domu Kultury w Markuszowie: [email protected], tel. 81 8818025, www.markuszow.pl
Komentarze