Jednym z najgroźniejszych skutków ich ukąszenia jest kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego, która może prowadzić do trwałych powikłań neurologicznych, a nawet śmierci. W Polsce liczba przypadków rośnie, a świadomość społeczna wciąż pozostaje niewystarczająca.
Czym jest KZM?
Kleszczowe zapalenie mózgu to choroba wywoływana przez wirusa KZM, przenoszonego głównie przez ukąszenie zakażonego kleszcza. Wirus atakuje komórki nerwowe mózgu i rdzenia kręgowego. Do zakażenia może dojść również poprzez spożycie niepasteryzowanego mleka od zakażonych krów lub kóz.
Objawy kleszczowego zapalenia mózgu
KZM przebiega zazwyczaj w dwóch fazach:
-
Faza I (wstępna): objawy grypopodobne – gorączka, bóle mięśni, zmęczenie. Często są one bagatelizowane.
-
Faza II (neurologiczna): zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu lub rdzenia kręgowego. Objawy obejmują silne bóle głowy, sztywność karku, zaburzenia równowagi, napady padaczkowe, a w ciężkich przypadkach – porażenia i zaburzenia świadomości.
U około 1/3 zakażonych rozwija się faza neurologiczna. Kolejna 1/3 przechodzi chorobę z objawami grypopodobnymi, a reszta – bezobjawowo.
Długofalowe skutki kleszczowego zapalenia mózgu
Powikłania po KZM mogą być poważne i długotrwałe. Najczęściej występuje tzw. zespół postencefalityczny (PES), objawiający się m.in. przewlekłym zmęczeniem, bólami głowy, zaburzeniami pamięci i nastroju. U dzieci może dojść do pogorszenia koncentracji i wyników w nauce. Objawy te mogą utrzymywać się miesiącami, a nawet latami.
Leczenie KZM
Nie istnieje skuteczne leczenie przyczynowe KZM. Terapia ogranicza się do łagodzenia objawów – obniżania gorączki, uśmierzania bólu i wspomagania funkcji życiowych. W fazie neurologicznej konieczna jest hospitalizacja, a w ciężkich przypadkach – leczenie na oddziale intensywnej terapii.
Profilaktyka – jak się chronić przed kleszczowym zapaleniem mózgu?
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania KZM jest szczepienie ochronne. Zalecane jest szczególnie osobom:
-
mieszkającym lub podróżującym do rejonów endemicznych,
-
aktywnie spędzającym czas na świeżym powietrzu (np. biegaczom, grzybiarzom, rodzinom z dziećmi, właścicielom psów),
-
pracującym w lesie, rolnikom, służbom mundurowym.
Dodatkowo warto przestrzegać zasad ochrony przed kleszczami:
-
unikać wysokiej trawy i zarośli,
-
nosić jasne, zakrywające ciało ubrania,
-
stosować repelenty,
-
dokładnie oglądać ciało po powrocie z terenów zielonych.
Kleszcze w miastach – zagrożenie bliżej niż myślisz
Wbrew powszechnemu przekonaniu, kleszcze nie występują wyłącznie w lasach. Badania wykazały ich obecność w miejskich parkach, np. w warszawskich Łazienkach Królewskich czy poznańskim Uroczysku Malta. Oznacza to, że ryzyko ukąszenia istnieje również podczas zwykłego spaceru po parku czy relaksu w ogrodzie.
Pamiętaj!
Kleszczowe zapalenie mózgu to poważna choroba, której nie należy lekceważyć. Choć nie ma na nią lekarstwa, możemy skutecznie się przed nią chronić – poprzez szczepienia i odpowiednie środki ostrożności. Warto pamiętać, że zagrożenie nie kończy się na granicy lasu – kleszcze są coraz bliżej nas.
Partner publikacji w ramach kampanii Nie igraj z kleszczem
