Początki szpitala przy Jaczewskiego. Jubilat z kosmicznym wyposażeniem

W 1956 roku Minister Zdrowia zatwierdził projekt techniczny Zespołu Klinicznego na 660 łóżek, a jego realizację rozpoczęto rok później. Nowo utworzona placówka miała się stać także bazą szpitalną dla Akademii Medycznej. W kwietniu 1963 roku dyrektorem Państwowego Szpitala Klinicznego nr 4 \"w budowie” przy ulicy Jaczewskiego mianowano doktora Mieczysława Serewkę. Od 1981 roku tę funkcję pełni dr n. med. Marian Przylepa.

Nowe kusi

Personel rekrutował się spośród lekarzy i pielęgniarek innych szpitali. Propozycja pracy w placówce nowej i nowoczesnej była kusząca dla zatrudnionych w Szpitalu im. Jana Bożego; obiekcie sprzed 200 lat. Ci, którzy ją dostali z wielkim entuzjazmem angażowali swój czas i wiedzę przy urządzaniu i uruchomianiu oddziałów. Ale też doświadczeni lekarze wiedzieli, jakie usterki już na \"dzień dobry” miał ten nowoczesny obiekt.

Profesor Stanisław Jabłonka tak to wspomina: \"W pomieszczeniach, gdzie myliśmy się do operacji (a w owym czasie istniał obowiązek 10-minutowego mycia rąk pod bieżącą wodą szczotką z mydłem), podłogi były bez przerwy zalane wodą i wymagały nieustannego sprzątania. Nie przewidywano jednakże w owym czasie zmiany obuwia dla zespołów operujących i wszyscy w butach, które na co dzień używali w szpitalu, wchodzili do umywalni, gdzie nakładano na nie duże białe kalosze i tak przystępowano do zabiegów operacyjnych. (…) Były też przypadki komiczne, z których wszyscy śmialiśmy się, np.: w rozdzielniku dla I Kliniki Chirurgicznej były trzy kleszcze porodowe, ja natomiast otrzymałem zamówioną przez oddział zaopatrzenia szpitalnego pieczątkę z dumnym tytułem: Kierownik Tartaku Operacyjnego, dr med. Stanisław Jabłonka.”

Klejenie rękawic

Pamiętajmy, jaki postęp dokonał się w medycynie w ciągu pół wieku, jakie niezwykłe osiągnięcia zaszły w technice medycznej, aparaturze diagnostycznej i ratującej życie, jak wyśrubowane są procedury, których bezwzględnie należy przestrzegać. Wspomnienia z tamtych lat jednej z pielęgniarek dziś budzić mogą zdumienie, ale to były czasy \"rozdzielników”. O tym, ile czego dostawała jakaś placówka najczęściej decydował urzędnik. Z brakami personel szpitala musiał sobie radzić sam.

\"Bielizna operacyjna przywożona była z pralni, odpowiednio składana, układana do puszek i sterylizowana. W oddzielnych puszkach była gaza, małe gaziki i rękawice. Rękawice nie były, jak dziś, jałowe. Każdą parę należało przesypać talkiem, włożyć do specjalnych pokrowców i ułożyć w puszce. Oczywiście nie wyrzucało się rękawic po zabiegu do śmieci! Trzeba było je umyć, rozłożyć na stojaku do suszenia, przekręcić na drugą stronę jak wyschły, sprawdzić czy są całe i jeśli tak, to cały proces powtarzało się od nowa. W stanie wojennym trudniej chyba było z zaopatrzeniem w potrzebny sprzęt, a zwłaszcza w rękawice. To właśnie wtedy po raz pierwszy, i mam nadzieję ostatni, kleiłyśmy dziurawe rękawice. Z tych bardziej podartych robiłyśmy łaty, które naklejałyśmy na dziury w rękawicach. Klej był podobno wymyślony przez jakiegoś byłego pacjenta i wytrzymywał sterylizację. Pachniał okrutnie!”.

Kosmiczna technologia

– W historii szpitala momentów trudnych było wiele – mówi dr n. med. Marian Przylepa. – W czasach PRL były one inne, niż później. Jedną z bolączek był wtedy brak personelu – pielęgniarek, salowych, które zapewniały komfort pobytu pacjenta. Był ciągle problem z zaopatrzeniem zarówno w leki, jak też sprzęt, materiały opatrunkowe, środki czystości. Decyzję o przydziale podejmował wojewoda. Dyrektor był jednocześnie zaopatrzeniowcem i kadrowcem. Po transformacji nastąpiła zmiana systemu finansowania, czyli podstaw, na jakich szpital się opiera. To zrodziło problemy innego typu – pieniądze są dystrybuowane przez NFZ i nie idą za pacjentami. To fundusz decyduje o tym, ile jakich świadczeń szpital może wykonać. Nadwykonanie i świadczenia, za które nie chce zapłacić wpędzają w długi.
W historii szpitala jest ogromny wzrost liczby pacjentów do 43 tys. rocznie przy zmniejszeniu liczby łóżek – z 1020 w 1990 roku do 810 w bieżącym.

– Ten pozorny paradoks świadczy, że spełniamy nowe normy unijne: czas pobytu pacjenta skrócił się z 17 dni do 6,3 dnia – podkreśla dr Przylepa. – Wiąże się z tym nowoczesny proces diagnozowania i krótki czas oczekiwania na diagnozę, szybszy proces terapeutyczny. polepszył się również komfort pobytu, bo sale mają osobne węzły sanitarne i mniejszą liczbę łóżek. Porównując obecny szpital z tym sprzed lat muszę powiedzieć, że nie ma dziś placówek na świecie, które byłyby lepiej wyposażone. Mamy aparaturę spełniającą najwyższe standardy, a blok operacyjny sięga w XXII wiek – tam już zastosowano technologię kosmiczną. Kiedyś bywało tak, że w lecie musieliśmy odwoływać operacje, bo w sali panował upał 40 st. Dziś nie ma takiej sytuacji. Jest zainstalowania klimatyzacja, także w klinikach. Oczywiście nie brak problemów: jednym z nich jest brak odpowiedniej liczby miejsc parkingowych. Nie mamy pieniędzy na taką inwestycję, jak zbudowanie podziemnego parkingu. Szpital powinien być absolutnie skomputeryzowany – trzeba już odejść od dokumentacji papierowej.

Najwyższy standard

Szpital rozwijał się, powstawały nowe pracownie, oddziały, kliniki. Już w 1964 roku uruchomiono pierwszy w Lubelskiem i jeden z pierwszych w kraju Oddział Anestezjologii. Później poszerzał bazę o Oddział Rehabilitacji, Intensywnej Opieki Medycznej, Intensywnej Opieki Kardiologicznej. W 1969 r. rozpoczęła działalność Samodzielna Pracownia Radioizotopowa, przemianowana w 1990 roku na Zakład Medycyny Nuklearnej.

W 1972 r. oddano do użytku nowo zbudowany obiekt Kliniki Chorób Płuc i Gruźlicy. W Klinice Hematologii utworzono oddział do leczenia chorych z obniżoną odpornością na zakażenia, a w 1995 r. utworzono wyizolowany Oddział Przeszczepu Szpiku.

Patrząc na starą fotografię, na której odczytywane są zdjęcia rentgenowskie myślimy dziś o najnowszej aparaturze, jaką posiada SPSK-4 – w 1988 roku podjęła tu pracę pierwsza w regionie Pracownia Tomografii Komputerowej, a dwa lata temu uruchomiono w szpitalu Pracownię Pozytonowej Emisyjnej Tomografii z najnowocześniejszym aparatem PET-CT łączącym w sobie dwa aparaty, tj. PET i TK.
Najnowszą inwestycją jest Blok Operacyjny. Został oddany do użytku w ubiegłym roku. Ma 12 sal operacyjnych wraz z salami wybudzeń zlokalizowanymi na dwóch piętrach oraz 21. łóżkowym Oddziałem Intensywnej Terapii i Centralną Sterylizacją dla potrzeb całego szpitala.

Porównania

Jeden z pracowników SPSK-4 porównując stare i nowe zdjęcia powiedział: Nasuwają mi się szybkie skojarzenia kontrastów – na dawnej fotografii dyżurka pielęgniarek to jedna pielęgniarka z zeszytem. Dziś w dyżurce możemy czytać dane pacjenta dopiero rejestrowanego na izbie przyjęć i – a technicznie jest możliwe oglądanie jego bieżącej tomografii – zlecanie badań, itd. Na innym zdjęciu stara sala operacyjna – kiedyś kafelki, ciemne lampy, prymitywne narzędzia i niepewny tlen dla pacjenta. Dzisiaj to kosmiczne, sterylne tynki ze srebrem, laparoskopy, noże harmoniczne, lasery, mikroskopy operacyjne, mobilne rtg w ramieniu C, mobilne stoły operacyjne, ruchome kolumny operacyjne, wgląd w komplet badań online, transmisja obrazu operacji w dowolne miejsce na świecie, wszystko wręcz septycznie czyste. Tak dokonał się postęp.
Szpital przy ulicy Jaczewskiego oficjalnie otwarty został 22 lipca 1964 roku, choć niektóre oddziały funkcjonowały i przyjmowały pacjentów już od paru miesięcy. Jubileusz 50-lecia będzie obchodzony 19 września w auli Collegium Maius. Później na terenie Międzynarodowych Targów Lubelskich odbędzie się piknik dla pracowników i przyjaciół szpitala. A z okazji rocznicy w holu głównym SPSK-4 czynna jest wystawa fotograficzna \"50 lat szpitala – historia, ludzie, wydarzenia”.