– Przed wojną połowa mieszkańców Biłgoraja była wyznania mojżeszowego. W porównaniu z innymi miastami jej współistnienie z prawosławnymi i chrześcijanami układało się stosunkowo dobrze – opowiada Artur Bara, pomysłodawca przedsięwzięcia.
Żydzi przybyli do Biłgoraja w drugiej połowie XIV wieku. W roku 1616 Zbigniew Gorajski, syn założyciela miasta, przyznał im przywilej umożliwiający pełną swobodę osiedlania się, ale gminę żydowską utworzono dopiero w drugiej połowie XVII wieku. Wtedy też większość Żydów zajmowała się szynkarstwem, handlem i rzemiosłem, głównie krawiectwem, sitarstwem i szewstwem. Na początku XX w. w Biłgoraju prężnie działało blisko 400 warsztatów sitarskich. Tylko jeden z nich był prowadzony przez osobę nie będącą wyznania mojżeszowego. Istnienie społeczności żydowskiej zakończyła II wojna światowa. W tym czasie Niemcy wymordowali około 4 tys. żydowskich mieszkańców Biłgoraja.
– Przed wojną w Biłgoraju istniały trzy cmentarze żydowskie. Dwa z nich zostały całkowicie zniszczone w trakcie wojny, a później zgodnie z obowiązującym prawem potraktowano je jako zwykłe miejsca zabudowy. Część ostatniego z cmentarzy ogrodzono, ale zrobiono to chyba przede wszystkim dlatego, że hitlerowcy rozstrzeliwali na tym terenie ludzi. Na części, która pozostała nie ogrodzona, ma powstać sklep. To wyjątkowo niestosowne wykorzystanie tego miejsca pamięci. Dlatego chcieliśmy, by Ściana Pamięci stojąca na kirkucie była miejscem wspomnienia i zadumy nad losem społeczności, która odeszła – mówi Bara.
Budowniczowie Ściany Pamięci nie korzystali z publicznych środków. Gotówkę na ten cel zbierano wśród mieszkańców miasta i biłgorajskich Żydów. W przedsięwzięcie chętnie włączali się też lokalni przedsiębiorcy. Ściana Pamięci zostanie uroczyście odsłonięta 6 września o godz. 16.
– Udział w uroczystości potwierdziło już ponad 50 biłgorajskich Żydów oraz i ich potomków. Będzie też ambasador Izraela i naczelny rabin Polski, Michael Schudrich – wylicza Artur Bara. – Uroczystość uświetni występ Danielle Akta i izraelska orkiestra Tel Aviv Soloist Ensamble.
Wstęp na koncert, który rozpocznie się o godz. 20 w Biłgorajskim Centrum Kultury, jest bezpłatny.
Komentarze