Wielki remont w Puławach
Jan Zygmunt Deybel współpracował z pracującymi w Dreźnie architektami Augusta II: Karolem Fryderykiem Poppelmannem i J. Jauchem. Do Puław sprowadzono również doświadczonych sztukatorów, współpracowników Deybla – Franciszka Fumo i Piotra Comparettiego. U słynnego artysty francuskiego Juste Aurele Meissoniera w Paryżu zamówiła księżna Czartoryska całkowite wyposażenie rokokowe wielobocznego salonu, który później nazwano „salą złotą”. Jego projekty powstały po 1733 r. Przewidywały zorganizowanie typowego dla architektury francuskiej XVII i XVIII w. grand salon d’apparat. Urządzenie salonu, tj. boazerie, obicia, meble, kominki, prawdopodobnie wykonano w Paryżu w latach 1732-1735 i przesłano do Polski. Plafon wymalowany został przez kolejnego Francuza, Francois Bouchera.
18 listopada 1731 r. rozpoczęte zostały w Puławach prace, których celem było przygotowanie na pierwszym piętrze pałacu apartamentu dla nowego dziedzica Puław. Zakończyło się jednak na pokryciu dachówką prawej strony korpusu głównego.
Do listopada 1732 r. wykonano roboty murarskie w ramach przebudowy całego pałacu. Rozbudowano alkierze od strony Wisły, połączono wieżyczki alkierzowe na piętrze z korpusem głównym, tworząc nowy pokój sąsiadujący z salą centralną.
Taki stan zastali August Aleksander i Maria Zofia z Sieniawskich Czartoryscy po przybyciu do Puław 6 listopada, aby podjąć decyzję o dalszych losach rezydencji. Roboty podjęto głównie w pomieszczeniach w rozbudowanej części ogrodowej pałacu. W apartamencie księżnej dokonano zmian według projektu J. Z. Deybla. 12 grudnia 1732 r. F. A. Mayer wysłał rysunek pokoju sypialnego z wyłamaną wnęką na łoże, zamurowanym oknem od strony ogrodu i przesuniętymi drzwiami z przedpokoju, co umożliwiło ustawienie kominka. W pomieszczeniach księcia wyprawiano sufity w nowym pokoju i w gabinecie, a także przygotowywano (według słów Mayera) „ornamenty nade drzwi według tego modelu, który się zrobił przy odjeździe Pańskim”.
Stopniowo coraz wyraźniej zaznaczył się konflikt między kierownikiem robót F.A. Mayerem a autorem projektu J. Z. Deyblem. Mayer niechętnie przyjmował nowe projekty, do których realizacji zmuszały go dopiero naciski księżnej Marii Zofii.
Grupa dekoratorów pałacu puławskiego powiększyła się z chwilą przybycia snycerzy z Lublina i stolarzy z Dzikowa. „Snycerz młodszy robi ornamenty na ramy, a starszy kończy ornament, drugi robi drzwi według dyspozycji pańskiej tu zostawionej”. Chodzi tu z pewnością o braci Hoffmanów – Henryka i Jana Eliasza.
Na początku 1733 r. zasklepiono pomieszczenia na parterze pod apartamentem księżnej, kończąc w ten sposób rozbudowę alkierzy frontowych. F. A. Mayer zwrócił się wówczas o zwrot pięciu abrysów, czyli rysunków, przesłanych do Puław, „którem dał JM. P. Deyblowi, są mi tu bardzo potrzebne dla dolnego i górnego łamania kominów i drzwi”. Został przygotowany również kamień kunowski, przeznaczony na „schody, y galeryą jako y kolumny pod sklepienie dolney sali”. We wrześniu 1733 r. zakończono prace w apartamencie osobistym księżnej na parterze, kontynuowano analogiczne prace w pokojach księcia oraz wykonywano boazerie do sąsiedniego pokoju „od kompanii” według „modelu warszawskiego”. Zakres prac powiększał się. Na parterze potynkowano jedną z sal, w alkierzach od strony Wisły przebijano kominy i kładziono posadzkę, na drugim piętrze wyłamywano i przesklepiano okna. Kamieniarz zaczął prace nad balustradami na górny dach. I w tym momencie, około połowy września 1733 r. nadeszło do Puław polecenie zaprzestania prac i zabezpieczenia całego majątku ruchomego. Przyczyną był z pewnością udział księcia Augusta Aleksandra Czartoryskiego w staraniach o koronę polską. Oboje księstwo pozostali w Gdańsku do początków 1735 r., to jest do złożenia przysięgi na wierność Augustowi Saskiemu.
W połowie stycznia 1735 r. księżna Maria Zofia wystąpiła do F.A. Mayera o przysłanie do Gdańska modelu pałacu z oficynami, modeli balkonów „na galerią nad Wisłą”, rysunków ornamentów snycerskich oraz garderoby i sali od strony Wisły. Modelu pałacu Mayer nie wysłał. Obawiał się, że z powodu dużych rozmiarów (3 łokcie długości, po 1 łokciu szerokości i wysokości) może łatwo zostać zniszczony, a także rozklejony wskutek dużej wilgotności.
Prace w pałacu uległy wznowieniu. Roboty murarskie podjęto „wkoło sufitów” w salach drugiego piętra, przyziemia oraz w gabinecie i pokoju paradnym od strony Wisły przy apartamencie księżnej.
Po śmierci Comparettiego (pocz. 1735) informował F. A. Mayer o trudnościach w znalezieniu jego następcy – sztukatora „podobnej maniery”. Stąd kłopoty z wykańczaniem „sal obu wielkich”, czyli westybulów. Snycerz opracowuje „model na Teresę od Wisły” tj. całą Górę i „schody na dwojaką interwencję”. Być może wtedy rozpoczęto prace nad wykańczaniem elewacji pałacu. W październiku 1735 r. fasady zostały obudowane rusztowaniami. F. A. Mayer prosił o rysunki, „bo nie według modelu, ale według abrysu JMość Pana Deibla ma łamać kamienie na statuty snycerz”. Zakończono prace nad dziewięcioma popiersiami „na dymnikach” i pięcioma blaszanymi wazami, „a drugie kończą”.
W pierwszych dniach grudnia 1735 r. wyjęto ze schowków wyposażenie ruchome wnętrz, które zostało schowane na polecenie księżnej w połowie września 1733 r. Wyposażenie to „powymowali a pokoje nimi wyszpalerowane są” i „tak dalece gotowe, że w nich stać można wszędzie oprócz nowego pokoju i gabinetu, w którym jeszcze sufity sztukatorskiej roboty nie skończone”. Mimo powyższego zapewnienia prace w apartamencie księcia trwały jeszcze w lutym i marcu 1736 r.
11 lutego 1736 r., po raz pierwszy czytamy w korespondencji o pałacowych oficynach. „Do oficyn trzciny nacięto”.
W końcu 1736 r. wzrosło niezadowolenie księcia A. A. Czartoryskiego zarówno z przedłużających się terminów wykonywania prac, jak i nieścisłości finansowych. Wynikiem tego było zwolnienie F. A . Mayera z funkcji kierownika budowy i powierzenie jej działającemu od dwóch lat w Puławach i Końskowoli Jerzemu Gotfrydowi Teclow.
W guście francuskim pałac
Efektem pierwszej przebudowy pałacu puławskiego była zmiana jego zewnętrznej architektury oraz powiększenie powierzchni użytkowej. Chodziło o stworzenie w miejsce półobronnej willi rezydencji wiejskiej z reprezentacyjnymi salami i intymnymi wnętrzami apartamentów osobistych. Zachowano główny trzon pałacu tylmanowskiego. W kierunku dziedzińca wysuniętego alkierze przez zlikwidowanie bocznych schodów zewnętrznych przy alkierzach od strony Wisły. W miejscu tylmanowskich piwnic i skarbca na piętrze uzyskano wnętrza mieszkalne. Wyżej wygospodarowano miejsce na „pokoje paradne”. W bocznych częściach korpusu pałacu znalazły się dwukondygnacjowe apartamenty księżnej (od strony grodu) i księcia (od strony zabudowań gospodarczych). W oficynie gościnnej, usytuowanej od strony parku, umieszczono kilka apartamentów, dwa pokoje oficjalistów i magazyny mebli, a także trzyizbową piekarnię. Identyczny budynek wybudowano po drugiej stronie dziedzińca. Umieszczono w nim kuchnie oraz izby mieszkalne dla domowników i służby.
Wyniki pierwszej przebudowy pałacu puławskiego w następujących słowach podsumował XIX-wieczny historyk: „Spalony zameczek wkrótce na obszerny w guście francuskim pałac przebudowano. Sama zaś Wojewodzina Ruska zachwycona ślicznym i wspaniałym położeniem miejsca zaczęła je w 1731 roku przyozdabiać pięknym i rozległym ogrodem w ulice i szpalery porzniętym, sadami drzew owocowych i porządnemi budowlami pałacu otaczającemi”.
Wielki remont w Puławach
Jan Zygmunt Deybel współpracował z pracującymi w Dreźnie architektami Augusta II: Karolem Fryderykiem Poppelmannem i J. Jauchem. Do Puław sprowadzono również doświadczonych sztukatorów, współpracowników Deybla – Franciszka Fumo i Piotra Comparettiego. U słynnego artysty francuskiego Juste Aurele Meissoniera w Paryżu zamówiła księżna Czartoryska całkowite wyposażenie rokokowe wielobocznego salonu, który później nazwano „salą złotą”. Jego projekty powstały po 1733 r. Przewidywały zorganizowanie typowego dla architektury francuskiej XVII i XVIII w. grand salon d’apparat. Urządzenie salonu, tj. boazerie, obicia, meble, kominki, prawdopodobnie wykonano w Paryżu w latach 1732-1735 i przesłano do Polski. Plafon wymalowany został przez kolejnego Francuza, Francois Bouchera.
Komentarze