Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Wielu Polaków, którzy doświadczyli represji w latach 1944-1989, może ubiegać się o odszkodowania komunistyczne oraz zadośćuczynienie za poniesione krzywdy. Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. daje taką możliwość osobom niesłusznie skazanym, internowanym lub represjonowanym za działalność na rzecz "niepodległego bytu Państwa Polskiego".
Kto może ubiegać się o odszkodowania komunistyczne?
Prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia przysługuje:
- osobom, wobec których stwierdzono nieważność orzeczenia wydanego przez organy ścigania lub sądownictwa w latach 1944-1989,
- osobom, wobec których wydano decyzję o internowaniu w czasie stanu wojennego,
- dzieciom matek, które podczas ciąży lub po porodzie przebywały w więzieniach z powodu represji.
W przypadku śmierci osoby represjonowanej prawo do ubiegania się o odszkodowanie przechodzi na:
- małżonka,
- dzieci,
- rodziców.
Jakie dokumenty są potrzebne?
Aby ubiegać się o odszkodowania komunistyczne, konieczne jest zgromadzenie odpowiednich dokumentów. Kluczowe będą:
- Postanowienie sądu o stwierdzeniu nieważności orzeczenia,
- Dokumenty potwierdzające doznane szkody lub krzywdy,
- W przypadku dzieci osób represjonowanych – dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub ciążę matki w okresie więzienia.
Procedura ubiegania się o odszkodowania komunistyczne
1. Stwierdzenie nieważności orzeczenia
Pierwszym krokiem jest wystąpienie do sądu okręgowego lub wojskowego sądu okręgowego z wnioskiem o stwierdzenie nieważności orzeczenia. Wniosek może złożyć:
- Osoba represjonowana,
- Rzecznik Praw Obywatelskich,
- Minister Sprawiedliwości,
- Prokurator,
- Członek rodziny osoby represjonowanej, jeśli osoba ta zmarła lub jest nieobecna w kraju.
Stwierdzenie nieważności orzeczenia jest równoznaczne z uniewinnieniem.
2. Złożenie wniosku o odszkodowanie
Po stwierdzeniu nieważności orzeczenia, można wystąpić do tego samego sądu z żądaniem odszkodowania oraz zadośćuczynienia. Wniosek powinien zawierać:
- Wskazanie poniesionych strat materialnych,
- Opis doznanej krzywdy i jej skutków,
- Dowody potwierdzające poniesione szkody (np. dokumentacja medyczna, potwierdzenie utraconych dochodów).
3. Rozpatrzenie sprawy przez sąd
Sąd rozpatruje sprawę na podstawie dokumentów oraz ewentualnych zeznań świadków. Proces ten może być czasochłonny, ale przepisy ustawy zapewniają, że osoby represjonowane mają prawo do sprawiedliwej rekompensaty.
Ważne terminy
Wniosek o odszkodowanie komunistyczne należy złożyć w ciągu 10 lat od daty uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nieważności orzeczenia. Dla osób represjonowanych przez radzieckie organy na terytorium Polski w granicach z Traktatu Ryskiego obowiązują te same zasady.
Jakie korzyści można uzyskać?
Osobom uprawnionym przysługuje:
- Odszkodowanie za poniesione straty materialne,
- Zadośćuczynienie za doznane krzywdy,
- Zwrot skonfiskowanego mienia lub jego równowartość w przypadku braku możliwości zwrotu.
W przypadku osób, które poniosły śmierć wskutek represji, sąd może zasądzić pokrycie kosztów symbolicznego upamiętnienia.
Podsumowanie
Proces ubiegania się o odszkodowania komunistyczne może być skomplikowany, jednak dla wielu osób represjonowanych stanowi istotną formę rekompensaty za krzywdy sprzed lat. Kluczowe jest uzyskanie postanowienia sądu o stwierdzeniu nieważności orzeczenia, a następnie złożenie kompletnego wniosku o odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Dzięki temu możliwe jest odzyskanie przynajmniej części strat i uzyskanie sprawiedliwości za doświadczone represje.
