Ostatni ordynat i jego żona w Zamojskiej Alei Sław

– Nie umieścimy na tej tablicy, jak zwykle to bywało odcisku butów bohaterów, ponieważ Róża i Jan Zamoyscy nie żyją. Pojawi się jedynie napis, bez herbu, bo po prostu nie wypadałoby go deptać – tłumaczy Teresa Madej, pomysłodawczyni i organizatorka Zamojskiej Alei Sław.

Termin uroczystości planowanych na 10 i 11 czerwca nie jest przypadkowy. Jan Zamoyski urodził się 110 lat temu, 12 czerwca. W bieżącym roku, również w czerwcu przypada także 20. rocznica jego śmierci. Rok 2022 roku został wybrany również dlatego, że teraz właśnie przypada 30-lecie wpisania Zamościa na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.

Zanim zapadła decyzja o tablicy dla Zamoyskich, pomysłodawczyni Alei skontaktowała się z ich potomkami, m.in. synem, Marcinem Zamoyskim, byłym prezydentem miasta i uzyskała zgodę ich wszystkich.

Teresa Madej mówi, że o uhonorowaniu ostatniego ordynata i jego żony myślała już od dawna. – Zwłaszcza, że dotąd ani żadne stowarzyszenie, ani żadna organizacja, ani miasto nie umiejscowiło nigdzie poświęconej im tablicy, a to postaci niezwykle ważne dla historii miasta i regionu – przekonuje.

Róża Zamoyska nazywana była przez społeczność Zamojszczyzny „Aniołem Dobroci”, bo w czasie II wojny światowej wraz z mężem, żołnierzem Armii Krajowej poświęciła się ratowaniu ludzi. Organizowała m.in. pomoc dla ludności z zachodniej Polski uciekającej przed Niemcami. Na ich potrzeby oddała willę w Zwierzyńcu. Po powrocie męża razem poświęcili się służbie społecznej. Kiedy w czerwcu 1943 r. Niemcy utworzyli w Zwierzyńcu obóz dla wysiedlanej ludności Zamojszczyzny, oboje zorganizowali pomoc żywnościową dla osadzonych. Zaś Róża osobiście codziennie dostarczała zaopatrzenie do obozu. Wspólnie utworzyli ochronkę i szpital dla dzieci.

Jan Zamoyski już po wojnie działał m.in. w założonym w Warszawie Towarzystwie Przyjaciół Zamościa. Z kolei w jubileuszowym roku 400-lecia Zamościa (1980) ofiarował miastu berło Akademii Zamojskiej z 1619 r. odzyskane z depozytu muzeum Czartoryskich w Krakowie. Do dziś jest to najcenniejszy eksponat Muzeum Zamojskiego. Jan Zamoyski własnym sumptem utworzył w 1987 roku Muzeum Sztuki Sakralnej Fundacji Rodziny Zamoyskich przy zamojskiej katedrze. W 1995 roku został odznaczony przez prezydenta Lecha Wałęsę Orderem Orła Białego.

Podczas odsłonięcia tablicy w Zamojskiej Alei Sław planowane są koncerty, suity teatralne, również spotkanie z rodziną Zamoyskich i zwiedzanie miasta z przewodnikami zamojskiego oddziału PTTK noszącego imię Róży i Jana Zamoyskich.

Patronat nad wydarzeniem objęli: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marszałek Województwa Lubelskiego, Starosta Zamojski, Prezydent Miasta Zamość.

Uhonorowani w Zamojskiej Alei Sław

W Zamojskiej Alei Sław od 2008 roku odsłonięte zostały tablice poświęcone znakomitym osobowościom polskiej kultury i nauki. Uhonorowani w ten sposób zostali: Jan Machulski, Jan „Ptaszyn” Wróblewski, Krzysztof Zanussi, prof. Janusz Stanny, Stefan Szmidt,prof. Jerzy Kowalczyk,prof. Marian Konieczny, Paweł Dudziński, Beata Ścibakówna,prof. Jan Englert, Tadeusz Wicherek, Zespół VOX, Małgorzata Dybowska, Maria Sarnik-Konieczna, Zbigniew Małkowicz. Każda z tych postaci swoją działalnością związała się z Zamościem.

Wszystkie dotychczasowe tablice wykonał artysta rzeźbiarz Bartłomiej Sęczawa.