Przegląd orzecznictwa związanego z polisolokatami

Świadomość istnienia opłat likwidacyjnych

Przegląd orzeczeń sądowych można rozpocząć od wyroku TSUE z dnia 10 czerwca 2021 r. wydanego w sprawie C-198/20.  Trybunał wskazał w nim, żeochrona przewidziana w dyrektywie w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich przysługuje każdemu konsumentowi, a nie tylko temu, którego można uznać za „właściwie poinformowanego oraz dostatecznie uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta”. Innymi słowy zostało powiedziane, że kompletnie nie ma znaczenia to czy konsument wiedział o skutkach zapisów umownych i czy się na to godził. Ochrona przed klauzulami abuzywnymi jest ochroną przed narzucaniem konsumentom jako strukturalnie słabszej stronie kontraktu nieuczciwych zapisów. Cel regulacji nie zostałby osiągnięty, gdyby przedsiębiorcy mogli w łatwy sposób ja ominąć, poprzez przekazanie stosownej informacji. Przepisy prawa mają natomiast motywować przedsiębiorców i odstraszać od wplatania abuzywnych postanowień do swoich umów.

Zawód wykonywany przez konsumenta

W powyższą tendencję wpisuje się także wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 stycznia 2023 r., sygn. akt: V Ca 962/22 w którym Sąd podkreślił, że chronimy konsumentów wyodrębnionych z uwagi na strukturalną słabość i ich brak wpływu na treść narzucanych warunków umownych. Sprawa dotyczyła radcy prawnego, a Sąd przyjął, że nawet wykonywanie zawodu prawniczego nie odejmuje ochrony prawnej wynikających z przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych.

Opłata likwidacyjna nie jest świadczeniem głównym

Do chwili obecnej towarzystwa ubezpieczeń starają się podnosić zarzut w procesach odnośnie tego, że postanowienia dotyczące opłat likwidacyjnych (a ściślej świadczenia wykupu) miałyby określać świadczenie główne i tym samym nie podlegać badaniu pod kątem abuzywności. Kwestia ta została jednak przesądzona uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2020 r., sygn. akt: III CZP 51/19. Podkreślono w niej wyraźnie, że pojęcie świadczenia głównego należy rozumieć wąsko a świadczenie wykupu świadczeniem głównym nie jest.

Podpisanie aneksu na podstawie decyzji Prezesa UOKiK

Zgodnie z uchwałą 7 sędziów SN z dnia 20 czerwca 2018 r. (sygn. akt: III CZP 29/17) oceny kwestionowanych postanowień umownychdokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy. Jak wskazano w uzasadnieniu przytoczonej uchwały „z pewnością takiego skutku nie może osiągnąć jednostronna czynność prawna przedsiębiorcy, np. dokonana na podstawie art. 384¹ KC, albo umowa, na której istotną treść konsument nie wywarł rzeczywistego wpływu.”.Inaczej mówić, skoro sam aneks do polisolokaty jest przygotowywany jednostronnie przez towarzystwo ubezpieczeń i konsument de facto nie ma na niego żadnego wpływu, to nie może być to argument w sporze o zwrot opłaty likwidacyjnej.

Przedawnienie roszczeń o zwrot opłaty likwidacyjnej

Zgodnie z uchwałą SN z dnia 13 stycznia 2022 r., sygn. akt: III CZP 61/22 „Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia konsumenta będącego ubezpieczonym lub ubezpieczającym z tytułu zwrotu świadczenia nienależnego, związanego z pobraniem przez ubezpieczyciela w trakcie trwania umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym opłat nie stanowiących kosztów udzielonej ochrony ubezpieczeniowej, na podstawie niedozwolonych postanowień umownych (art. 385¹ KC), nie może rozpocząć się zanim konsument dowiedział się lub, rozsądnie rzecz ujmując, powinien dowiedzieć się o niedozwolonym charakterze postanowienia.“

Powyższe orzeczenie stanowi niejako kontynuację poglądu Sądu Najwyższego, wyrażonego przy rozstrzyganiu spraw dot. kredytów frankowych. Jak wyjaśniono bowiem w uchwale 7 Sedziów SN z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt: III CZP 6/21, termin przedawnienia roszczeń kredytobiorcy może rozpocząć bieg dopiero w momencie, w którym kredytobiorca podejmie wiążącą decyzję w zakresie dochodzenia tego roszczenia.

Za przyjęciem poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 61/21 przemawia konieczność zapewnienia efektywności dyrektywie 93/13/EWG. Wymaga ona, aby prawo krajowe nie stwarzało barier w dochodzeniu przez konsumentów roszczeń powstałych w wyniku kontroli abuzywności.

Odzyskanie opłaty likwidacyjnej

Jak więc widać z powyższego tekstu orzecznictwo w sprawach polisolokat jest korzystne dla konsumentów. Warto zatem rozważyć dochodzenia swoich praw w Sądzie. Doświadczona kancelaria prawna będzie w stanie przeanalizować Państwa sytuację i wskazać najbardziej optymalne rozwiązanie. Co do zasady odzyskanie opłaty likwidacyjnej jest możliwe a samego procesu sądowego nie należy się bać.

Autor artykułu: dr Aleksandra Rychlewska-Hotel

Adwokat dr Aleksandra Rychlewska-Hotel

Rynek Dębnicki 6/3a

30-319 Kraków

tel. 12 3072126