Pichcić jak przed wiekami. Przepisy z kolekcji prof. Jarosława Dumanowskiego

Grzybowa na wigilię, Wilno 1830 r.

Zupa grzybowa (Proporcja np. na osób 12). Wziąć kopę suchych borowików dość dużych, kilka nieobieranych cebul, nieco angielskiego pieprzu, kilka goździków, trochę kwiatu muszkatowego, włoszczyzny i marchwi, wszystko to należy gotować w wodzie godzin ze dwie; przy końcu gotowania, dodać można nieco drobnych ryb, z tymi gdy się cokolwiek jeszcze pogotuje odcedza się na durszlak. Rozbiwszy kilka białek, dodają się do przecedzonej zupy, którą powtórny raz należy zagotować i przepuścić przez serwetę; skoro się to uskuteczni, dodaje się do niej farszu z ryby i włoszczyzny. Przed wydaniem pogotowawszy przez pół godziny wydać do stołu. Można dodać do wazy i grzyby, tylko należy je drobno usiekać.

Zupa migdałowa

Z książki kucharskiej Paula Tremo, koniec XVIII wieku:

Zupa migdałowa na osób sześć Weźmiesz migdałów fontów 3, oparz je wrzącą wodą i obierz z łupin i obrane na serwecie obsusz, potym włóż do moździerza i utłucz je, dolewając do massy migdałowej zimnej trochę wody. Jak się dobrze utłuką, wybierz je z moździerza i nalej na nie przegotowanego letniego mleka, dobrze umieszaj i przetrzyj przez pytel, przystaw do ognia i zagrzej dobrze, lecz niech nie wre, bo się zwarzy. Na wydaniu włóż cukru o cytrynę otartego, ryżu w mleku osobno ugotowanego włóż w wazę i nalej polewkę. Nota bene: gdy się już ryż do połowy ugotuje, to wziąwszy dużych rozenków pięknie wypłuczonych, włóż do niego i razem gotuj. Kiedy zaś chcesz dać zupę postną migdałową, to zamiast mleka, tak do migdałów, jako też i ryżu, użyjesz wody.

Karp po polsku

Francuski przepis z 1856 roku: Carpe à la Polonaise. Spraw pięknego karpia, włóż go do naczynia do gotowania ryb z wysmarowanym masłem dnem, obłóż go warzywami i wiązką ziół, lekko posól, przykryj grubym papierem wysmarowanym masłem, zalej to dwiema butelkami białego i czerwonego wina oraz 400 ml bulionu rybnego lub wywaru z ryb, zagotuj dwie godziny przed podaniem, później odstaw na bok lub lepiej do przedsionka pieca, by go gotować dalej bardzo powoli. Po ugotowaniu w trzech czwartych osącz go, odcedź i odtłuszcz wywar, zrób na nim złoty sos esencjonalny i dodaj do naczynia do gotowania ryb z karpiem, podpiecz w przedsionku pieca, podlewając go co minutę. Następnie przełóż go na półmisek i zalej sosem rzymskim, zastępując przy tym piniole płatkami migdałów, a sos hiszpański panadą z pierników, którą rozrzedza się sosem przed dodaniem owoców i którą przepuszcza się następnie przez gazę. Polacy podają to danie w wigilię Bożego Narodzenia.

Staropolska kawa

Kawa bardzo zdrowa i łatwa. Weź jarego żyta wypłukanego, ususzonego i upalonego jak kawę, garniec jeden, ćwikły czerwonej część ósmą, seleru część szóstą, jałowcu część ósmą. Każde z osobna, naprzód upalone i zmełte, a potym lub w tej, lub w upodobanej proporcji, razem pomieszaj. Gdy można, przydawaj trzecią część prawdziwej kaffy do tej mieszanej w gotowaniu, a nie masz to, i taż sama dosyć dobra będzie. Na przyprawę jeszcze nawybieraj z głogu świeżych, z pośrzodka, ziarnek, upal lekko jak kawę, utłucz drobno w moździerzu i po łyżeczce od kaffy w gotowaniu, na osobę jednę przymieszuj.