Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Magazyn

26 marca 2023 r.
18:02

W Białej Podlaskiej stanie replika samolotu. To wspomnienie po fabryce

Autor: Zdjęcie autora Ewelina Burda
0 A A
12 września 2021 roku z okazji otwarcia sali tradycji na bialskim niebie można było zobaczyć Iskrę oraz SB Lima-2
12 września 2021 roku z okazji otwarcia sali tradycji na bialskim niebie można było zobaczyć Iskrę oraz SB Lima-2 (fot. B.Wołoszko archiwum)

Chociaż istniała tylko 16 lat, to była jedną z najnowocześniejszych fabryk okresu dwudziestolecia międzywojennego w Polsce. Mowa o Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Dziś w Białej Podlaskiej śladów materialnych po niej już nie ma, ale o lotnicze tradycje dba miejscowy oddział Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego.

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

Stowarzyszeniem kieruje major Mirosław Joński, który dumnie nosi mundur pilota. Od 1977 do 2000 roku na dawnym lotnisku wojskowym stacjonował 61. Lotniczy Pułk Szkolno–Bojowy i tam pracował Joński.

– Pułk szkolił podchorążych z dęblińskiej Szkoły Orląt. Zdarzało się, że nawet 150 samolotów bazowało tutaj na lotnisku – wspomina Joński. Ale to już historia, bo dziś teren lotniska należy do Ministerstwa Obrony Narodowej, które rozlokowało tu nowy garnizon wojskowy.

Lotnictwo w sali tradycji

Ale pamięć o dawnych czasach wciąż jest żywa, bo miasto już na stałe wpisało do swojego kalendarza wrześniowe obchody Święta Lotnictwa.

– Do naszego stowarzyszenia należy obecnie ok. 40 osób, głównie byłych pilotów. Ludzie chcą się spotykać, ale też mieszkańcy chętnie uczestniczą w takich świętach – zauważa były pilot. Bialskie stowarzyszenie działa od 26 lat i jest jednym z najprężniej działających w Polsce. – A jest w sumie 17 takich oddziałów. Ale jako jedni z nielicznych mamy salę tradycji lotniczych, Możemy być z niej dumni, bo dzięki temu przekazujemy wiedzę o naszej historii kolejnym pokoleniom – podkreśla Mirosław Joński.

Salę otwarto 12 września 2021 roku i wtedy na bialskim niebie można było zobaczyć samoloty: Iskrę oraz SB Lima-2. Na miejscu udało się zgromadzić wiele eksponatów. – To nasze puchary, dokumenty, mundury, ale również przyrządy lotnicze. Jest też fotel katapultowy czy wskaźniki, na których pracował nawigator oraz pulpit sterowania terenem lotniska – opowiada szef stowarzyszenia. Jego zdaniem, sala okazała się strzałem w dziesiątkę. – Odwiedzają nas wycieczki szkolne. Ale kiedyś, gdy akurat miałem tu dyżur, przyjechało dwóch Anglików, byłych pilotów. Specjalnie do Białej Podlaskiej, by zobaczyć nasze zbiory. Jeden z nich był bez ręki, bo stracił ją na wojnie. Byli naprawdę poruszeni tym, co u nas zobaczyli – wspomina Joński.

Replika

Lotnicze tradycje miasta sięgają 1923 roku, gdy ziemianin Stanisław Różyczka de Rosenwerth i inżynier Witold Rumbowicz założyli Podlaską Wytwórnię Samolotów. W tym roku przypada 100. rocznica jej powstania i samorząd chce to odpowiednio uczcić.

Samolot szkolno-treningowy PWS-26 (fot. Bialska Biblioteka Cyfrowa )

– Jesteśmy dumni z dziedzictwa naszych przodków i z tej tożsamości historycznej miasta, którą krzewimy wśród kolejnych pokoleń – podkreśla Michał Litwiniuk, prezydent miasta.

Fabryka przez 16 lat swojego funkcjonowania wyprodukowała ponad 1500 statków powietrznych, w tym własne konstrukcje sygnowane znakiem PWS.

I właśnie replika takiego samolotu szkolno-treningowego stanie przy jednej z bialskich ulic. To zwycięski projekt budżetu obywatelskiego, który zgłosił radny i były lotnik Franciszek Ostrowski (Koalicja Obywatelska).

– Monument już powstaje, a jego odsłonięcie planujemy 16 września – zapowiada Ostrowski. Trzymetrowa konstrukcja PWS-26 znajdzie się na skarpie przy skrzyżowaniu ulic Łomaskiej i Zielonej. – Będzie podświetlona, obok znajdzie się ławeczka oraz tablica informacyjna.

Wybór padł na PWS-26 nie bez powodu: – W wytwórni powstało ponad 300 takich maszyn, które przyniosły zakładowi znaczne dochody – podkreśla Ostrowski. W sumie konstruktorzy opracowali 35 różnych modeli samolotów.

Tunel aerodynamiczny

Obecnie nie zachowały się żadne budynki po PWS. Wiadomo jednak, że zajmowała ponad 30 hektarów, a jej hale mieściły się w rejonie dzisiejszej ulicy Dokudowskiej oraz w pobliżu centrum handlowego SAS. W 1929 roku w biurze konstrukcyjnym powstał pierwszy w Polsce tunel aerodynamiczny.

– Wytwórnia była bardzo nowoczesna, pionierska jak na swoje czasy. W okresie międzywojennym, oprócz Białej Podlaskiej, samoloty produkowały jeszcze zakłady na Okęciu, w Mielcu i w Lublinie – przypomina major Joński.

W latach świetności PWS zatrudniała od 400 do 900 osób. Stała się więc impulsem rozwoju gospodarczego miasta, które w tamtym czasie liczyło ok. 12 tys. mieszkańców.

Niestety: wytwórnia została zbombardowana przez Niemców 4 września 1939 roku. A pozostałości zostały rozgrabione przez wojska sowieckie. Po wojnie polityka państwa nie przewidywała w tym miejscu produkcji lotniczej, dlatego nie podjęto prób odbudowy zakładu.

– Jesteśmy spadkobiercami tej historii, którą będziemy kultywować, dopóki nam zdrowie dopisze – zapewnia major Joński.

Podlaska Wytwórnia Samolotów (fot. Bialska Biblioteka Cyfrowa )

Cały rok z historią

W tym roku będzie sporo okazji, by się z tą historią zapoznać. 29 kwietnia w Miejskiej Bibliotece Publicznej odbędzie się konferencja naukowa poświęcona Podlaskiej Wytwórni Samolotów. – Będzie dotyczyć wpływu fabryki na życie gospodarcze, kulturalne miasta. Zapis wykładów znajdzie się w publikacji przygotowanej specjalnie z tej okazji – zapowiada Stanisław Romanowski, naczelnik wydziału edukacji w bialskim ratuszu.

W czerwcu Muzeum Południowego Podlasia przygotuje przenośną wystawę z planszami o historii PWS. Będzie można je oglądać m.in. na placu Wolności. Główne uroczystości 100. rocznicy powstania PWS odbędą się 16 września. – Być może uda się zorganizować pokazy lotnicze, ale to są pewne procedury i jeszcze nie mamy pewności – przyznaje były pilot. Zwieńczeniem obchodów będzie koncert akordeonowy Marcina Wyrostka dla wszystkich mieszkańców.

W Białej Podlaskiej są jeszcze inne nawiązania do lotniczych tradycji. Na kamienicy Pod Wieszczami przy ulicy Narutowicza jest mural upamiętniający Podlaską Wytwórnię Samolotów. A rondo na skrzyżowaniu ulic Janowskiej i al. Jana Pawła II w ubiegłym roku zyskało nazwę PWS.

Skomentuj i udostępnij na Facebooku
e-Wydanie

Pozostałe informacje

Lublin: O włos o tragedii! "Człowieku! Życie Ci nie miłe?"
Alarm 24

Lublin: O włos o tragedii! "Człowieku! Życie Ci nie miłe?"

Chciałabym tym listem wyrazić swoją głęboką wdzięczność anonimowym panom, których praca polega na ratowaniu życia innych. Serdecznie im dziękuję – napisała pani Katarzyna. Widziała na przystanku Lublin Zachodni interwencję patrolu Straży Ochrony Kolei dzięki której pijany mężczyzna nie zginął na torach.

Wkrótce wystawa w Sitnie. Można się zgłaszać
30 czerwca 2023, 10:00
galeria

Wkrótce wystawa w Sitnie. Można się zgłaszać

Znany jest dokładny termin imprezy i jej program. Wiadomo, co będzie w tym roku nowego. Kompletowana jest jeszcze lista wystawców, którzy na przełomie czerwca i lipca przyjadą do Sitna. Czasu na zgłoszenia jest coraz mniej.

Weekendowe koncerty w Wirydarzu CK
9 czerwca 2023, 20:30

Weekendowe koncerty w Wirydarzu CK

Centrum Kultury w Lublinie (ul. Peowiaków 12) zaprasza na dwa weekendowe koncerty w Wirydarzu. W piątek coś dla miłośników jazzu, czyli duet Ken Vandermark & Paal Nilssen-Love natomiast w niedzielę na scenie pojawi się ekologiczny projekt Gaja.

Wirtuozi akordeonu w Filharmonii
11 czerwca 2023, 17:00

Wirtuozi akordeonu w Filharmonii

W niedzielę, 11 czerwca o godz. 17 w Filharmonii Lubelskiej (ul. Curie-Skłodowskiej 5) odbędzie się Gala jubileuszowa X Międzynarodowego Festiwalu Akordeonowego "Lubelskie Spotkania Akordeonowe". Na scenie wystąpią prawdziwi wirtuozi akordeonu.

12 dzieci odebranych rodzinie zastępczej. „Dziwię się, że dano dzieci takim ludziom”
film

12 dzieci odebranych rodzinie zastępczej. „Dziwię się, że dano dzieci takim ludziom”

Policja zatrzymała małżeństwo, które było rodziną zastępczą dla dwanaściorga dzieci. Dzieci z wyraźnymi śladami bicia zostały przewiezione do szpitala. Okazuje się, że biologiczne matki dzieci od dawna alarmowały, że ich dzieci mogą być narażone na przemoc.

Nie wiesz jaki system rynnowy wybrać? Poznaj kilka istotnych kwestii

Nie wiesz jaki system rynnowy wybrać? Poznaj kilka istotnych kwestii

W czasie budowania dachu dokładamy wszelkich starań, aby wybierane materiały wykończeniowe wyróżniały się jak najwyższą jakością. Jednymi z najważniejszych właściwości, na jakie zwracamy uwagę, jest wodoodporność często określana mianem niskiej nasiąkliwości oraz szczelność.

Lubelskie: Tragedia na drodze. Nie żyje dwójka motocyklistów
galeria

Lubelskie: Tragedia na drodze. Nie żyje dwójka motocyklistów

Do tragicznego zdarzenia doszło w piątek w południe.

Gdzie meble ekspozycyjne znajdą swoje zastosowanie? Poznaj kilka inspiracji

Gdzie meble ekspozycyjne znajdą swoje zastosowanie? Poznaj kilka inspiracji

To właśnie meble ekspozycyjne pozwalają na atrakcyjne przedstawienie różnego rodzaju eksponatów, produktów itp. Co więcej, zabezpieczają przedstawiane elementy przed zniszczeniem. Większości osób meble ekspozycyjne kojarzą się z muzeum. Jak się jednak okazuje, to nie ich jedyne zastosowanie. W niniejszym artykule wyjaśnimy, kto jeszcze powinien zdecydować się na wysokiej jakości meble ekspozycyjne. Poznaj naszą odpowiedź i czytaj dalej!

Repertuar kin i teatrów w Lublinie i regionie [9-11.06]
9 czerwca 2023, 8:00

Repertuar kin i teatrów w Lublinie i regionie [9-11.06]

Na ekrany lubelskich kin w weekend wkroczy kolejna odsłona filmowej serii "Tranformers". Tym razem pojawią się bohaterowie znani z popularnego w latach 90. serialu animowanego "Kosmiczne wojny". Sprawdź weekendowy repertuar kin i teatrów z Lublina oraz regionu.

Pieniądze na szkolne ekopracownie. Wiemy, gdzie powstanie stacja meteo z teleskopami
Zdjęcia
galeria

Pieniądze na szkolne ekopracownie. Wiemy, gdzie powstanie stacja meteo z teleskopami

W podstawówce w Snopkowie powstanie zewnętrzna stacja meteo z teleskopami, a w Opolu Lubelskim odnowiona i doposażona pomocami ekologicznymi pracownia przyrodnicza, podobnie zresztą jak w I LO w Chełmie. Szkoły, które zostały laureatami konkursów Ekopracownia – zielone serce szkoły oraz Ekopracownia OZE, organizowanych przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie już dobrze wiedzą, na co wydadzą otrzymane w poniedziałek pieniądze.

Samorządy straciły na Polskim Ładzie, ale będzie częściowa rekompensata. Ile otrzyma Lubelskie?

Samorządy straciły na Polskim Ładzie, ale będzie częściowa rekompensata. Ile otrzyma Lubelskie?

Ponad 806 mln zł otrzymają w tym roku samorządy z województwa lubelskiego z tytułu rekompensat za utratę dochodów w związku ze zmianami w przepisach podatkowych. Największa kwota z tej puli, prawie 80 mln zł trafi do Lublina.

"Plandeka jest naszą zmorą." Konferencja prasowa przed meczem Platinum Motor Lublin - For Nature Solutions KS Apator Toruń

"Plandeka jest naszą zmorą." Konferencja prasowa przed meczem Platinum Motor Lublin - For Nature Solutions KS Apator Toruń

Jarosław Hampel i Maciej Kuciapa wzięli udział w konferencji prasowej online przed najbliższym meczem ligowym. Oto co powiedzieli kapitan i trener zespołu "Koziołków"

Zamość. Radny PiS kontra radny PiS. Śledztwo umorzone, ale proces będzie

Zamość. Radny PiS kontra radny PiS. Śledztwo umorzone, ale proces będzie

Piotr Błażewicz, przewodniczący RM Zamość (PiS) nie popełnił żadnego przestępstwa – uznała prokuratura i umorzyła śledztwo w sprawie przekroczenia uprawnień przez samorządowca. Wszczęła je po zawiadomieniu radnego Dariusza Zagdańskiego (PiS). W konsekwencji obaj panowie spotkają się w sądzie.

Edach Budowlani Lublin grają z Orkanem Sochaczew o brązowy medal

Edach Budowlani Lublin grają z Orkanem Sochaczew o brązowy medal

Na pożegnanie sezonu Edach Budowlani Lublin zagrają na wyjeździe z Orkanem Sochaczew. Zaplanowane na sobotę spotkanie rozpocznie się o godzinie 17. Stawką jest brązowy medal mistrzostw Polski.

Najważniejsze czynniki wpływające na zdolność kredytową przy ubieganiu się o hipotekę w UK

Najważniejsze czynniki wpływające na zdolność kredytową przy ubieganiu się o hipotekę w UK

Zdolność kredytowa odgrywa kluczową rolę przy ubieganiu się o kredyt hipoteczny w Wielkiej Brytanii. Banki i instytucje finansowe oceniają zdolność kredytową potencjalnych kredytobiorców, aby określić, czy są w stanie spłacić zobowiązanie hipoteczne. Wysoka zdolność kredytowa może zwiększyć szanse na otrzymanie kredytu o korzystnych warunkach. W tym artykule przedstawimy najważniejsze czynniki, które wpływają na zdolność kredytową przy ubieganiu się o kredyt hipoteczny w UK.

ALARM24

Widzisz wypadek? Jesteś świadkiem niecodziennego zdarzenia?
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

Kliknij i dodaj swojego newsa!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium