Radzyń Podlaski: Cenne odkrycie w gruzie. Wszystko przez przypadek

Na 50 macew natrafiono we wtorek podczas prac budowalnych w pobliżu dawnego aresztu Gestapo i UB. To już kolejne takie odkrycie, bo pierwsze macewy wydobyto w tym miejscu w 2019 roku. – To jakiś niesamowity przypadek. Opatrzność musiała nad tym czuwać, bo tego dnia odwiedził nas pan Paweł Sygowski z Lublina, specjalista od tematyki żydowskiej, chciał zobaczyć te macewy już wcześniej odkryte – tłumaczy Pietras, który jest z wykształcenia historykiem. – W jego ocenie macew mogło być więcej i chciał zobaczyć miejsce, gdzie je odnaleziono – relacjonuje szef RTR.

Przypomnijmy, że w 2019 roku historycy tłumaczyli, że podczas niemieckiej okupacji pochodzące z radzyńskich cmentarzy żydowskie nagrobki, czyli macewy zostały wykorzystane przez Niemców jako materiał budowlany do utwardzania chodników, dróg i innych obiektów. W ten sposób, odnaleziono je po raz pierwszy pod asfaltem przy ul. Warszawskiej 5A.

– Teraz z kolei okazało się, że właściciel pobliskiej działki porządkował teren. – Tam była koparka i gruz, w którym zauważyliśmy fragmenty macew – zaznacza Pietras. Wstępnie, udało się wydobyć 50. – Niektóre są zachowane w całości, inne tylko we fragmentach – przyznaje radzyński historyk. Ma nadzieję, że macewy trafią na kirkut. – W tej sprawie spotkamy się jeszcze z konserwatorem zabytków i przedstawicielami Gminy Żydowskiej z Warszawy. Ale innego miejsca sobie nie wyobrażam, bo te macewy najprawdopodobniej stamtąd przecież pochodzą – podkreśla prezes stowarzyszenia. Ale do tego czasu będą zabezpieczone w budynku dawnego aresztu Gestapo, gdzie teraz powstaje muzeum.

Radzyńskie Towarzystwo Regionalne od kilku już miesięcy porządkowało kirkut. – Od jakiegoś czasu on należy do Gminy Żydowskiej. Obecnie jest tam tylko jedna macewa. Już wcześniej chcieliśmy przenieść tam te macewy odkryte w 2019 roku – zaznacza Pietras. Położony przy ul. Lubelskiej cmentarz powstał na początku XX w. Zniszczyli go hitlerowcy podczas II wojny światowej. W mieście jest jeszcze Tablica Pamięci Społeczności Żydowskiej przy ul. Armii Krajowej, gdzie przed wojną była synagoga.

23 czerwca historycy planują na kirkucie uroczystość upamiętnienia ofiar akcji Reinhardt, która rozpoczęła się w 1942 roku w Lublinie. – Spodziewamy się przedstawicieli Gminy Wyznaniowej Żydowskiej z Warszawy. Spróbujemy wypracować wspólną koncepcję odnośnie odnalezionych macew – deklaruje szef RTR.