Odsłonięta zębina – objawy i przyczyny. Jak zwalczyć nadwrażliwość zębów?

Materiał powstał we współpracy z Haleon

Czym jest zębina i co oznacza jej odsłonięcie? 

Najbardziej zewnętrzną warstwą widocznej części zęba, czyli jego korony, jest szkliwo. Jest ono najtwardszą tkanką w ludzkim organizmie, dzięki czemu możemy sprawnie gryźć i przeżuwać pokarmy. Do funkcji szkliwa zalicza się też ochronę głębiej położonych elementów, w tym zębiny i kolejno silnie unaczynionej i unerwionej miazgi zęba. Zębina jest więc warstwą środkową, znajdującą się także pod cementem w szyjce i korzeniu zęba. Jest ona bardziej miękka od szkliwa, ale twardsza od miazgi, którą chroni. Zawiera liczne, mikroskopijne kanaliki, które są łącznikiem pomiędzy bodźcami zewnętrznymi a miazgą.   

Odsłonięcie zębiny jest stanem niepożądanym. Mowa o nim wówczas, gdy dojdzie do uszkodzenia szkliwa lub cementu będącego zewnętrzną warstwą szyjki (części tuż przy dziąśle, pomiędzy koroną a korzeniem) lub korzenia zęba. Wówczas zębina traci naturalną ochronę i jest narażona na działanie bodźców zewnętrznych.  

Za jakie objawy może odpowiadać odsłonięcie zębiny? 

Chociaż zębina nie jest unerwiona, to dzięki krętym kanalikom przekazuje bodźce do miazgi. Wysoka wrażliwość zębiny jest bardzo ważnym elementem obronnym. Gdy pojawia się ból, tkliwość, szczypanie czy uczucie nacisku - świadczy to o zaburzeniach w obrębie zębiny (jej uszkodzeniu lub chorobie, np. próchnicy). Dzięki temu możemy w porę działać, zanim zmiany patologiczne obejmą miazgę zęba. 

Odruchy ochronne nie są więc przypadkowe. Tym samym już niewielkie odsłonięcie zębiny może powodować nieprzyjemne objawy, do których zalicza się zwłaszcza nadwrażliwość zębów, czyli wzmożone odczucia przy kontakcie z bodźcami zewnętrznymi – termicznymi (zimno, ciepło), mechanicznymi (ucisk, tarcie, a nawet lekki dotyk) czy chemicznymi (na różne związki, także te zawarte w pokarmach). 

Ból przy nadwrażliwości najczęściej określany jest jako ostry i przeszywający. Pojawia się zwłaszcza w trakcie jedzenia, ale niekiedy wystarczy wdech zimnego powietrza. Dolegliwości zwykle szybko mijają, zwłaszcza po wykluczeniu wywołującego je bodźca.

Jakie są najczęstsze przyczyny odsłonięcia zębiny? 

Zębina może ulegać odsłonięciu przy każdej części zęba. W przypadku korony przyczyną najczęściej jest erozja szkliwa, czyli zmniejszenie jego gęstości pod wpływem działania związków chemicznych i odkładania się płytki nazębnej. Może to prowadzić także do rozwoju próchnicy prowadzącej do zniszczenia szkliwa i przenoszącej się na jego głębsze warstwy. 

Do uszkodzenia szkliwa może dochodzić także przez jego mechaniczne ścieranie, do czego predysponują urazy i wady zgryzu, jak i zgrzytanie na zębach (bruksizm). Także wypadnięcie lub ukruszenie plomb skutkuje odsłonięciem zębiny. 

Z kolei jeśli schorzenie to obejmuje szyjkę, zwykle powodem jest resekcja dziąseł w następstwie stanów zapalnych przyzębia, w tym przewlekłej paradontozy. Wśród innych możliwych przyczyn odsłonięcia zębiny wymienia się też urazy i powtarzające się podrażnienie dziąseł, np. po niewłaściwym używaniu nici dentystycznej. 

Jak postępować w przypadku nadwrażliwości zębów? 

Jeśli dokucza Ci nadwrażliwość, ustal wizytę u lekarza stomatologa. Zbada on stan jamy ustnej i stwierdzi, jaki jest powód dolegliwości. Odsłonięte szyjki trzeba zabezpieczyć, a wszelkie choroby zębów i dziąseł leczyć. 

Po wykluczeniu poważniejszych zaburzeń lub ich wyleczeniu szkliwo można wzmocnić, jednocześnie zabezpieczając zębinę. Służy do tego specjalna pasta odbudowująca szkliwo. Zawierają one składniki, które tworzą ochronną warstwę zmniejszającą przewodnictwo nerwowe. Takie działanie wykazują m.in. fluorek cyny, chlorek potasu, chlorek sodu, czy monofluorofosforan sodu. 

To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.