Bulla papieska z XVIII wieku i prawosławna ikona znalezione na Lubelszczyźnie

Pierwsze znalezisko to teren gminy Siennica Różana w powiecie chełmskim. Przedstawiciel Stowarzyszenia Historyczno-Poszukiwawczego „Wolica” przyniósł do chełmskiej delegatury wojewódzkiego konserwatora zabytków wyjątkowy artefakt – bullę papieską, należącą do papieża Benedykta XIV. Artefakt został znaleziony na terenie Nadleśnictwa Chełm.

– Odnaleziona bulla papieska Benedykta XIV jest okrągłym, dwustronnym odciskiem tłoka pieczętnego w kształcie medalionu, który pierwotnie był dołączony do pergaminowego dokumentu za pomocą sznurka – tłumaczy konserwator zabytków.

Pieczęć ma niecałe 4 cm średnicy i waży ponad 60 gram, a została wykonana z ołowiu. Na awersie widoczne są wizerunki świętych Piotra i Pawła oraz krzyż, na rewersie imię papieża Benedykta XIV.

– Zabytek zachowany jest w bardzo dobrym stanie. Decyzją Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zostanie przekazany do zbiorów Muzeum Regionalnego w Krasnymstawie – dodaje konserwator zabytków.

Bulle to ważne dokumenty lub listy papieskie, opatrzone okrągła pieczęcią wykonaną ze złota lub ołowiu.

Drugi zabytek to miedziana ikona w kształcie krzyża znaleziona na terenie Niedrzwicy Dużej. Poszukiwania prowadzone są przez Stowarzyszenie Eksploracyjne „Odkrywcy Niedrzwicy”.

Ikona związana jest z prawosławnymi wspólnotami staroobrzędowców (starowierców) – wyznania powstałego wskutek rozłamu w Rosyjskim Kościele Prawosławnym.

– W latach 1722–1723 car Piotr I oraz Święty Synod zakazali wytwarzania i sprzedaży odlewanych ikon. Jednak wspólnoty staroobrzędowców zignorowały wyżej wymienione dekrety i przez następne dwa stulecia pozostawały monopolistami w produkcji tego typu dewocjonaliów – informuje konserwator zabytków.

Krzyże i ikony były sprzedawane na jarmarkach i trafiały do domów chłopów, także tych nie związanych ze schizmą.

Pierwsze miejsca, w których odlewano krzyże pojawiły się na terenach rosyjskiego Pomorza na przełomie XVII i XVIII wieku. Z czasem zaczęły się rozprzestrzeniać po całej Rosji, między innymi w miejscowości Guślica. To stamtąd pochodzą najpopularniejsze ikony.

– Odlewy guślickie wyróżniały się prostotą i przeznaczone były do sprzedaży wśród najbiedniejszej ludności chłopskiej. Wśród odlewów guślickich znaczną ilość stanowią krzyże ikonowe o różnych kształtach i rozmiarach. Cechą charakterystyczną krzyży guślickich były sześcioskrzydłe cherubiny umieszczone po bokach środkowej poprzeczki krzyża – opisuje konserwator zabytków.

Krzyże były odlewane w ogromnych ilościach i przez różne odłamy staroobrzędowców. Znaleziony na terenie Niedrzwicy Dużej artefakt ma wymiary 8x5 cm i datowany jest na okres od XVIII do XIX wieku. Dokładniejsza data powstania zostanie określona po wykonaniu badań konserwatorskich.