Tak wyglądała Wąwolnica w latach siedemdziesiątych

Jednakże, historia tej miejscowości jest znacznie bogatsza i ciekawsza, niż można się spodziewać. Wąwolnica początkowo należała do ziem sandomierskich, co czyni ją jedną z najstarszych osad w Małopolsce. Historia miejscowości rozpoczęła się w XIX w. – choć według legend znacznie wcześniej, bo w 721 r., kiedy to miejscowość miała zostać założona przez legendarnego króla Kraka. Mówi się, że miasto, leżące przy dawnym szlaku handlu bursztynem między Bałtykiem, a Morzem Czarnym, posiadało w XIII w. gród obronny natomiast w XIV w. parafię.

Czasy świetności Wąwolnicy przypadają na okres panowania Kazimierza Wielkiego. Dzięki niemu miejscowość przed 1370 r. uzyskała prawa miejskie magdeburskie, stając się miastem królewskim. Z rozkazu króla w Wąwolnicy zostały wybudowane: zamek, mur obronny, a także kaplica królewska pw. św. Wojciecha. W XV w. w Wąwolnicy odbywały się sądy ziemskie, grodzkie oraz kasztelańskie, a w wieku XVI sądy wojewody lubelskiego nad szlachtą. W połowie XVI w. miasto zostało doszczętnie spalone, a w 1567 r. król Zygmunt August założył je na nowo. Od XVII postępował upadek miasta, które było niszczone przez wojska rosyjskie, szwedzkie i saskie.

W 1819 nastąpiła kasacja klasztoru, a patronat nad miastem i parafią otrzymał książę Adam Jerzy Czartoryski. W 1820 w Wąwolnicy stały 132 domy drewniane i 4 murowane, z 1034 mieszkańcami. W 1870 władze carskie pozbawiły Wąwolnicę praw miejskich oraz zmieniły jej nazwę z Wawelnicy na obecną jako akt represji za wspomaganie powstańców styczniowych.

W 1921 mieszkało w niej 1043 Żydów, co stanowiło 35% ogółu mieszkańców. Podczas okupacji hitlerowskiej, w lutym 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2000 Żydów. W październiku 1943 roku nastąpiła ostateczna likwidacja getta. Żydzi zostali wywiezieni do getta w Kurowie, Opolu Lubelskim, Urzędowie. Stamtąd trafili do obozu zagłady w Bełżcu.

źródło: Kraina Wąwozów Lessowych, Wikpedia.