Rozdzielność majątkowa

Rozdzielność majątkowa jest to zatem stan, w którym mimo zawarcia i istnienia małżeństwa każdy z małżonków będzie posiadał swój odrębny majątek. Rozdzielność majątkowa powstaje albo na podstawie porozumienia małżonków, tj. w wyniku zawarcia stosownej umowy pomiędzy małżonkami, albo w drodze orzeczenia Sądu.

Małżeńska wspólność majątkowa

Ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej oznacza, że od chwili zawarcia małżeństwa praktycznie wszystko co nabędą małżonkowie będzie należało do nich w takim samym stopniu. Od tej zasady istnieją pewne wyjątki i dotyczą np. majątku odziedziczonego lub uzyskanego w drodze darowizny (chyba, że darczyńca lub spadkodawca postanowili inaczej), przedmiotów mających służyć jedynie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. osobista odzież), przedmiotów majątkowych uzyskanych z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków, czy też składników majątkowych nabytych w zamian za składniki majątku osobistego, jak zakup nieruchomości, czy ruchomości za środki pochodzące z majątku osobistego jednego z małżonków.

Małżeńska wspólność majątkowa może ustać na skutek pewnych zdarzeń, a mianowicie w wyniku:

1. Orzeczenia rozwodu małżonków;
2. Orzeczenia separacji pomiędzy małżonkami;
3. Śmierci jednego z małżonków;
4. Zawarcia przez małżonków umowy majątkowej powszechnie nazywanej intercyzą;
5. Ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków;
6. Ogłoszenia upadłości jednego z małżonków;
7. Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej w drodze umowy

Najprostszym i najszybszym rozwiązaniem jest ustanowienie rozdzielności majątkowej w drodze umowy. Umowa taka jest nazywana potocznie intercyzą. Umowę o rozdzielność majątkową można zawrzeć zarówno przed jak i po ślubie. W przypadku zawarcia umowy przed ślubem pomiędzy małżonkami nie powstanie wspólność majątkowa małżeństwa wraz z zawarciem małżeństwa. Zawarcie takiej umowy w trakcie małżeństwa oznacza, że wraz z dniem jej zawarcia wspólność małżeńska pomiędzy małżonkami ustaje. Od tej pory, to co było wspólne zostaje wspólne, ale każdy z małżonków posiada ½ udziału w danej rzeczy (ruchomości i nieruchomości), a to co zostanie nabyte później staje się wyłączną własnością małżonka, który daną rzecz zakupił. Co więcej od tego dnia wynagrodzenie za pracę staje się wyłączną własnością małżonka, który je otrzymał. Umowę o rozdzielność majątkową zawiera się przed notariuszem. Po jej zawarciu nie ma obowiązku natychmiastowego dokonywania podziału majątku wspólnego.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd

Zgodnie z art. 52 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (dalej również jako „k.r.o.”) z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Powyższe oznacza, że aby Sąd wydał orzeczenie, w którym ustanowi rozdzielność majątkową, trzeba wnieść do Sądu stosowne powództwo przeciwko drugiemu małżonkowi. Taki sposób ustanowienia rozdzielności majątkowej pojawia się w małżeństwach, które nie są w stanie się porozumieć co do wizyty u notariusza.

Sąd ustanowi rozdzielność jedynie z ważnych powodów, czyli wobec pojawienia się okoliczności które powodują, że w danej sytuacji wspólność majątkowa nie służy dobru drugiego z małżonków oraz założonej przez małżonków rodziny, a wręcz może prowadzić do sytuacji sprzecznej z zasadami prawa rodzinnego.  

Zgodnie z orzecznictwem przez ważne powody rozumie się nie tylko okoliczności natury majątkowej, jak np. trwonienie przez jednego z małżonków zarobków stanowiących ich wspólny dorobek, powodowanie uszczerbku w majątku wspólnym itp. Ważnym powodem mogą być także okoliczności stwarzające sytuację, w której wykonywanie zarządu przez każdego z małżonków ich wspólnym majątkiem jest niemożliwe lub znacznie utrudnione (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6.11.1972 r., sygn. akt III CRN 250/72, OSN 1973, Nr 6, poz. 113).

W praktyce tymi ważnymi powodami są przede wszystkim:

1. separacja faktyczna, która uniemożliwia współdziałanie małżonków w zarządzie majątkiem wspólnym, np. zamieszkiwanie przez małżonków w różnych miastach, a czasem i państwach;
2. trwonienie przez jednego małżonka majątku wspólnego;
3. brak podejmowania starań przez jednego z małżonków w przyczynianiu się do powstawania i powiększania majątku wspólnego małżonków;
4. uzależnienie jednego z małżonków od alkoholu, narkotyków i hazardu, co zwykle wiąże się z wydawaniem sporych kwot pieniędzy, czy długotrwałym pozostawaniem bez pracy;
5. zaciąganie zobowiązań finansowych (kredytów, pożyczek oraz tzw. „chwilówek”) przez jednego z małżonków bez zgody i wiedzy drugiego małżonka, co w konsekwencji może wiązać się z jego definitywnym utraceniem.

Wymienione powyżej przyczyny są jednak jedynie przykładowe i w praktyce mogą pojawić się również inne, które będą uzasadniały ustanowienie przez Sąd rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem wskazanym przez Sąd w orzeczeniu kończącym sprawę i zwykle jest to dzień jego wydania, natomiast jeśli małżonek wniesie o orzeczenie rozdzielności majątkowej z dniem wniesienia pozwu, a okoliczności podnoszone w pozwie będą uzasadnione, to Sąd jako dzień ustanowienia rozdzielności majątkowej oznaczy dzień wniesienia pozwu.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd z datą wsteczną

Zdarza się jednak, że ze względu na okoliczności faktyczne sprawy zasadnym jest orzeczenie rozdzielności z datą wsteczną. Zgodnie z art. 52 § 2 k.r.o. „W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.”

Wyjątkowe przypadki, są zwrotem niedookreślonym, co powoduje, że Sąd każdorazowo bada, czy w danej sprawie zaistniały okoliczności uzasadniające wydanie orzeczenia o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. W doktrynie podkreśla się, że przesłanka wyjątkowego wypadku wymaga całościowego rozważenia przez Sąd indywidualnej sytuacji każdego małżeństwa. Mając jednak na uwadze bezpośrednie brzmienie przepisu okoliczność oddzielnego zamieszkiwania małżonków jest przesłanką uzasadniającą wydanie przedmiotowego orzeczenia. Zaznaczyć jednak trzeba, że separacja faktyczna powinna trwać już od dłuższego czasu, a brak współdziałania małżonków w kwestiach majątkowych powinien istnieć już w tej wcześniejszej dacie. Takie stanowisko potwierdza utarta linia orzecznicza m.in. Sądu Najwyższego, zgodnie z którą „ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 r., II CSK 371/08).

Zachęcamy do odwiedzenia naszej strony internetowej https://www.rozwodadwokatrzeszow.pl w celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji.

Kancelaria Rozwód Adwokat Rzeszów

ul. Hanasiewicza 10

35-103 Rzeszów

Tel: +48 17 200 03 20

E-mail: kontakt@rozwodadwokatrzeszow.pl