Szkodniki warzyw groźne w polu i na działce. Jak z nimi walczyć?

Najważniejsze szkodniki warzyw

Spośród występujących szkodników w uprawach niemal wszystkich gatunków warzyw największe szkody gospodarcze wyrządzają szkodniki glebowe: drutowce, rolnice, pędraki. Z powodu braku nowych środków na polskim rynku problem ten może się pogłębiać, ponieważ nie zwalczane powodują jeszcze większe straty w uprawach. Może pomóc prawidłowo ułożony płodozmian, głęboka orka zimowa, zaorywanie nieużytków oraz stosowanie pułapek pokarmowych.

Drutowce

To larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych. Osiągają długość 25 mm, a ich ciało walcowate lub spłaszczone jest barwy żółtej lub brązowej. Rozwój drutowców odbywa się w glebie i trwa, w zależności od gatunku, od 4 do 5 lat. Największe szkody wyrządzają drutowce w 3 lub 4 roku swojego rozwoju, osiągają one wówczas długość 15-20 mm.

Aktywność drutowców uzależniona jest od wilgotności gleby. Starsze larwy schodzą do głębszych warstw gleby, natomiast jaja i młode larwy sprężyków giną w tym czasie masowo. Najwięcej drutowców gromadzi się na łąkach, pastwiskach, na plantacjach wieloletnich traw oraz miejscach zachwaszczonych perzem. Próg szkodliwości drutowców wynosi od 2 do 6 larw na 1 m2 w zależności od zasiedlanego gatunku warzywniczego.

Rolnice

To wielożerne gąsienice powodujące co roku znaczne szkody. Najczęściej spotyka się je na zbożach, trawach, roślinach okopowych, warzywach i roślinach ozdobnych. W maju pojawiają się motyle, które latają do końca czerwca. W tym czasie samice składają jaja, przylepiając je pojedynczo do części roślin, które znajdują się tuż nad powierzchnią gleby. Gąsienice trzech pierwszych stadiów rozwojowych żerują na roślinie, po czym, w IV stadium, schodzą do gleby, i tam żerują na korzeniach i bulwach lub wychodzą w nocy na powierzchnię i podgryzają rośliny, które z tego powodu przewracają się.

Rozwojowi rolnic sprzyja susza i wysoka temperatura w czasie lotu motyli, składania jaj i wylęgu gąsienic. Licznie występują głównie na glebach lekkich i na plantacjach zachwaszczonych. Próg szkodliwości dla rolnic wynosi 6 gąsienic na 1 m2 i 1 gąsienica na 1 mb. rzędu.

Pędraki

Podobnie jak rolnice żerują na bardzo licznych roślinach uprawnych. Dorosłe owady wychodzą z gleby wiosną, zwykle w maju i gromadzą się na pobliskich drzewach liściastych, (np. dębach, topolach, jabłoniach, wiśniach). Dorosłe chrząszcze pozostawiają z liści zasiedlonych roślin tylko fragmenty nerwów głównych (dochodzi do „gołożeru”). Po zapłodnieniu samice składają jaja do gleby w pobliżu korzeni roślin. Po upływie 3-4 tygodni z jaj wylęgają się pędraki. Rozwój ich trwa w naszych warunkach 4 lata i w tym okresie odżywiają się podziemnymi częściami roślin. Najbardziej żarłoczne są w 2 i 3 roku życia. W czerwcu ostatniego roku larwa schodzi na głębokość do 0,5 m i się przepoczwarcza. W sierpniu z poczwarek wychodzą młode chrząszcze, ale pozostają w glebie do wiosny. W przypadku stwierdzenia dużej liczby pędraków (powyżej 6 sz. na m2) należy przeprowadzić zabieg ochronny, używając preparatów fosforoorganicznych.

Zapobieganie występowaniu szkodników glebowych

– nie uprawiać roślin na polach zasiedlonych przez szkodniki, w pobliżu lasów, krzewów, zadrzewień oraz po trawach wieloletnich motylkowatych,
– w płodozmianie wysiewać rośliny nie atakowane przez drutowce – fasolę, gorczycę, groch, len i rzepak
– wykonywać głębokie orki i często spulchniać glebę aby ograniczyć występowanie szkodników glebowych
– w przypadku pędraków zaleca się także uprawę gryki, roślina ta zawiera taniny, związki niekorzystne dla rozwoju pędraków, uniemożliwiające osiągnięcie stadium owada dojrzałego.

Zwalczanie szkodników glebowych

Uzupełnieniem metod agrotechnicznych jest walka chemiczna, czyli opryskiwanie gleby. W przypadku konieczności zastosowania chemicznej ochrony przed szkodnikami glebowymi należy pamiętać, że można to zrobić jedynie przed siewem, sadzeniem bądź założeniem plantacji roślin wieloletnich.

Zabiegi mechaniczne i chemiczne powinno się wykonać wiosną np. w końcu kwietnia lub pierwszych dniach maja, po ogrzaniu się gleby, kiedy pędraki rozpoczęły już żerowanie, albo w sierpniu. Ostatnie zabiegi chemiczne można wykonać jeszcze w pierwszych dniach września przed zejściem pędraków na zimowanie. Nigdy nie powinno się stosować preparatów chemicznych w okresie wegetatywnym roślin uprawnych przeznaczonych do konsumpcji.

Najczęściej stosowanym preparatem jest Dursban 480 EC (jego generyki) w dawce 5 l/ha, w 1000 l wody. Po zastosowaniu substancji zaleca się jak najszybsze zaoranie pola. Korzystne jest wykonanie zabiegu w dzień pochmurny lub podczas drobnej mżawki, gdyż w takich warunkach preparat wolniej paruje.

* Autor jest głównym specjalistą ds. warzywnictwa Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Końskowoli