Szczególne względy za ciężką pracę

- to określenie jak wytrych otwiera i długo jeszcze będzie otwierać chętnym możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę.

Świadczenia wypłacane przez ZUS nie szokują swą wysokością, mimo to nie brak ludzi, którzy chcieliby jak najszybciej przejść na emeryturę. Dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Furtką, która im to umożliwia, jest praca wykonywana w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Rodzaje prac w szczególnych warunkach wymienione są w dwóch wykazach (A i B), znajdujących się w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. Policzyliśmy: łącznie jest ich 353 (315 w wykazie A oraz 38 w wykazie B). Natomiast szczegółowy wykaz stanowisk prac w takich warunkach zawarty jest w zarządzeniach resortowych wydanych przez właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze.

- Warunki, które należy spełnić, aby uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, są zróżnicowane - tłumaczy Wojciech Andrusiewicz, rzecznik prasowy Oddziału Wojewódzkiego ZUS w Lublinie. - Podstawowym kryterium jest rodzaj (charakter) wykonywanej pracy, wiek oraz długość okresu składkowego i nieskładkowego w ZUS. W niektórych przypadkach prawo do emerytury uzależnione jest od osiągnięcia niższego wieku emerytalnego (55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn) w czasie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, bądź też w czasie innej pracy, do której wykonywania skierowano pracownika ze względów zdrowotnych - dodaje rzecznik.

Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., po spełnieniu wymaganych warunków, mogą przejść na wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w każdym czasie. Dla nich nie ma żadnej daty granicznej, do której muszą te warunki spełnić, aby uzyskać prawo do takiej emerytury.

- Możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę mają również urodzeni po 31 grudnia 1948 r., którzy w swoim zawodowym życiorysie posiadają okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dają im ją przepisy art. 184 ustawy emerytalnej. Zgodnie z nimi, jeżeli osoby te 1 stycznia 1999 r. posiadały okres składkowy i nieskładkowy wynoszący dla kobiet co najmniej 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat i w tym co najmniej 15-letni (10-letni) okres pracy w szczególnych warunkach, to mogą przejść na wcześniejszą emeryturę po osiągnięciu obniżonego wieku emerytalnego (kobiety 55 lat, mężczyźni 60 lat).

Są jednak dwa warunki. Pierwszy - jeżeli są one pracownikami to muszą rozwiązać stosunek pracy. Drugi - nie mogą być członkami otwartego funduszu emerytalnego, a jeśli zapisały się do OFE to muszą z niego wystąpić - wyjaśnia Wojciech Andrusiewicz.

Przepis ten odnosi się przede wszystkim do mężczyzn, którzy do 31 grudnia 2008 r. nie spełnią warunku ukończenia niższego wieku emerytalnego (tj. 60 lat).

Musisz mieć poświadczenie okresów pracy w szczególnych warunkach, których posiadanie uprawnia do wcześniejszego przejścia na emeryturę. Potwierdzi ci to zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do zarządzeń resortowych, lub w świadectwie pracy.

W dokumentach tych pracodawca powinien wykazać okres zatrudnienia pracownika, w którym praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Podany w świadectwie rodzaj pracy powinien być zgodny z pracami, które wymienione są w wykazach A lub B stanowiących załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku. Natomiast szczegółowe stanowisko pracy powinno ściśle i dokładnie odpowiadać wykazowi zarządzenia resortowego. W świadectwie pracy wszystko to powinno być dokładnie wymienione: dział rozporządzenia, stanowisko, wymiar zatrudnienia (musi być pełny etat). Nie znalazłeś na świadectwie takiego zapisu? Najpierw sprawdź, czy masz do niego prawo. Jeśli tak - wystąp o zmianę świadectwa pracy.

Zakład pracy, który posiada w swoich archiwach akta osobowe byłych pracowników, którzy odeszli z pracy w okresie przed rozpoczęciem procesu przekształceń własnościowych lub restrukturyzacji, także - na podstawie tych akt - może potwierdzić fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

• Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późniejszymi zmianami). Ważny jest w niej zwłaszcza art. 184.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU nr 8, poz. 43 z późniejszymi zmianami).

Jednym z czynników, od którego zależy wysokość emerytury, jest staż pracy. Im jest on dłuższy, tym świadczenie wyższe. Skrócenie pracy zawodowej o 5 lat musi się odbić na kwocie emerytury. O ile? Pracując pięć lat dłużej osoba zarabiająca miesięcznie 2 tys. zł odda ZUS ok. 23,4 tys. zł. Jej emerytura będzie wyższa o 100-200 zł miesięcznie. Trudno stwierdzić, o ile dokładnie, bo zależy to od wielu czynników, które bierze się pod uwagę przy obliczaniu świadczenia.

Jak przejść na wcześniejszą emeryturę

W naszym poradniku zdołaliśmy jedynie zasygnalizować najważniejsze zagadnienia związane z przechodzeniem na wcześniejszą emeryturę. Te, na które zabrakło nam miejsca, zainteresowanym wyjaśni podczas redakcyjnego dyżuru Marta Struss, naczelnik Wydziału Zmiany Uprawnień Emerytalno-Rentowych Oddziału Wojewódzkiego ZUS w Lublinie. Na telefony oczekiwała będzie dzisiaj (poniedziałek), w godz. 11-12, pod bezpłatnym numerem telefonu 0 800 303 983.