Rozliczanie świadczeń i zasiłków przedemerytalnych

Ze względu na fakt, że w naszym regionie pobiera je tysiące osób, omawiamy je odrębnie i z przykładami.

Na początek konieczne wyjaśnienia. Nie myl świadczenia przedemerytalnego z wcześniejszą emeryturą ani rentą, bo te świadczenia należą się zupełnie innym osobom.

Ostateczne rozliczenie świadczeń (zasiłków) przedemerytalnych następuje po zakończeniu roku rozliczeniowego. Przeprowadzane jest w oparciu o roczną dopuszczalną kwotę przychodu i roczną graniczną kwotę przychodu. Kwoty roczne i miesięczne ustalone dla roku rozliczeniowego 2008/2009 wynoszą:

• roczna graniczna kwota przychodu to 22 605,40 zł, miesięczna - 1883,80 zł,
• roczna dopuszczalna kwota przychodu to 16 147,20 zł, miesięczna - 1345,60 zł.
Kwoty roczne i miesięczne ustalone dla roku rozliczeniowego 2007/2008 wynosiły:
• roczna graniczna kwota przychodu to 19 994,40 zł, miesięczna - 1662,20 zł,
• roczna dopuszczalna kwota przychodu to 14 282,40 zł, miesięczna - 1190,20 zł.

Niezależnie od kwoty osiąganego przychodu zawieszeniu podlegają świadczenia przedemerytalne przysługujące w wysokości przekraczającej dopuszczalną kwotę przychodu, tj. w tym roku rozliczeniowym 1345,60 zł. W tym przypadku zawieszenie prawa do świadczenia następuje na bieżąco, za miesiąc, w którym został uzyskany przychód w jakiejkolwiek wysokości, a więc zarówno wtedy, gdy uprawniony zarobił 100, jak i tysiąc złotych.

Warto pamiętać, że świadczenia te nie podlegają rozliczeniu po zakończeniu roku. W miesiącach, w których uprawniony nie osiąga przychodu, przysługują w pełnej wysokości.

Skutki przekroczenia rocznej granicznej lub dopuszczalnej kwoty przychodu
Przekroczenie rocznej kwoty granicznej przychodu oznacza, że w całym roku rozliczeniowym świadczenie lub zasiłek przedemerytalny podlegały zawieszeniu.

Przykład

W związku z powiadomieniem o podjęciu zatrudnienia w ramach stosunku pracy i osiąganiu przychodu w wysokości 2500 zł miesięcznie, ZUS zawiesił wypłatę świadczenia przedemerytalnego ustalonego w kwocie 711,54 zł. Zawieszenie nastąpiło począwszy od należności za maj 2007 r. W maju 2008 r. świadczeniobiorca nadesłał zaświadczenie, z którego wynika, że pozostaje w zatrudnieniu od 1 maja 2007 r. i pracuje nadal, a przychód uzyskany od 1 maja 2007 r. do 29 lutego 2008 r. wyniósł 28 900 zł. Kwota tego przychodu przekracza roczną graniczną kwotę przychodu, tj. 19 994,40 zł, a zatem w całym roku rozliczeniowym 2007/2008 świadczenie powinno być zawieszone. Od maja 2007 r. wypłata świadczenia przedemerytalnego była wstrzymana, a zatem ZUS ustali, że świadczenie za marzec i kwiecień są świadczeniami nienależnymi i będzie dochodził zwrotu kwoty 1423,08 zł.

Zasady zmniejszania wysokości świadczeń i zasiłków przedemerytalnych wskazane są w art. 5 ust. 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych.

Ustalenie, czy świadczenie (zasiłek) przedemerytalne podlega zmniejszeniu, jest jednym z trudniejszych działań wykonywanych przy ustalaniu wpływu przychodu uzyskiwanego przez osobę uprawnioną na wysokość należnych świadczeń. Istotna jest nie tylko wysokość osiąganego przychodu. Przy ustalaniu, czy nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej kwoty przychodu, uwzględnia się sumę osiąganego przychodu i kwoty świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego.

Kwota zmniejszenia świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego równa jest kwocie, o jaką suma uzyskanego przychodu i świadczenia (zasiłku) przekroczyła dopuszczalną kwotę przychodu, przy czym kwota przekroczenia podlega pomniejszeniu o składki na ubezpieczenie społeczne należne od osoby uprawnionej.

Mimo przekroczenia dopuszczalnej kwoty przychodu, ustawa gwarantuje wypłatę świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego w wysokości 355,77 zł.

Przykład

W sierpniu 2007 r. osoba uprawniona do świadczenia przedemerytalnego w wysokości 1100 zł powiadomiła ZUS o osiąganiu przychodu w kwocie 1300 zł miesięcznie z tytułu zatrudnienia. Łączna kwota świadczenia przedemerytalnego i przychodu wynosi zatem 2400 zł i przekracza dopuszczalną kwotę przychodu o 1209,80 zł (2400 zł minus 1190,20 zł). Kwota tego przekroczenia, po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenie społeczne należne od ubezpieczonego, stanowiące 15,71 proc. tej kwoty, wynosi 1019,74 zł.

Po zmniejszeniu o tę kwotę wysokość świadczenia wynosiłaby 80,26 zł. Oddział wypłacałby jednak świadczenie przedemerytalne w gwarantowanej wysokości, tj. 355,77 zł miesięcznie.

Zasada ta nie ma zastosowania w przypadku, gdy dodatkowy przychód został osiągnięty w kwocie przekraczającej roczną graniczną kwotę przychodu.
Podstawy prawne regulujące wszystkie kwestie dotyczące zasiłku przedemerytalnego, w tym warunków jego otrzymywania, zapisane są w ustawie o świadczeniach przedemerytalnych z 30 kwietnia 2004 r. (DzU nr 120 poz. 1252).

Osoba pobierająca rentę socjalną (od marca br. wynosi ona 534,48 zł) może dorobić najmniej. Do 30 listopada jej dodatkowy dochód może wynieść maksimum 885,50 zł. Przekroczenie tej kwoty choćby o jeden grosz spowoduje zawieszenie prawa do renty socjalnej. Podobnie jak w przypadku świadczenia emerytalnego, także nie ma możliwości rozliczeń rocznych.

Mechanizm ustalenia zmniejszenia zasiłku przedemerytalnego
• Najpierw ustalamy łączną kwotę świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego i przychodu (przypominamy raz jeszcze - przychodu nie- przekraczającego kwoty granicznej).
• Sprawdzamy, czy ta łączna kwota przekracza dopuszczalną kwotę przychodu.
• Po ustaleniu, że nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej kwoty przychodunależy obliczyć, o jaką kwotę. W tym celu od łącznej kwoty świadczenia (zasiłku) i przychodu (obliczonej według sposobu opisanego w punkcie pierwszym) należy odjąć dopuszczalną kwotę przychodu. W ten sposób otrzymuje się kwotę przekroczenia dopuszczalnej kwoty przychodu.
• Pomniejszamy kwoty przekroczenia przychodu o obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne, należne od uprawnionego, obliczone od kwoty przekroczenia. Zwracamy uwagę, że pomniejszeniu o składki ulega kwota przekroczenia przychodu, a nie sam przychód.

Józef Lonczak