Kulinarna mapa Lubelszczyzny: Poleski smak

Kto nie pamięta piosenki "Polesia czar”. Czar Polesia, egzotycznej krainy leżącej na Kresach budzi coraz większy dreszcz emocji wśród turystów. – To jest jeden z największych atutów Lubelszczyzny – mówi Ewa Wachowicz, które prowadzi swój kulinarny program w telewizji.


Z jednej strony dziki, jeszcze nieujarzmiony Bug, z drugiej czyste jeziora, z trzeciej chałupy, cerkwie i kapliczki wpisane w nostalgiczny pejzaż. – Kto raz się w Polesiu zakocha, będzie kochał całe życie – mówi Antoni Kobielas, który we wsi Kołacze stworzył skansen i w Karczmie Poleskiej podejmuje gości regionalnymi potrawami.

Gdzie szukać poleskiej kuchni? Z jednej strony w królewskim Parczewie, z drugiej w Ortelu Królewskim i Wisznicach, z trzeciej w Kodniu i okolicach, z czwartej – w okolicach Hańska. To kraina, gdzie prawosławne domy różnią się od katolickich gankiem, ale ludzie na gankach wyczekują na turystów z sercem na dłoni.
W poleskiej kuchni odbija się smak zakonnych potraw.

Eremici żyjący w okolicach Kodnia słynęli z ziołolecznictwa. W 1927 roku w Kodniu zjawili się Misjonarze Oblaci. Zaczęli wytwarzać leczniczy wywar z czarnego bzu i nazwali go "Witaminami Eremity”. Pili go pielgrzymi, wędrujący do cudownego obrazu w Kodniu, dziś piją go turyści. Na bazie klasztornych witamin zaczęto wyrabiać nalewki – które dziś robią furorę w Polsce.

Drugi hit z klasztornej kuchni to nektar św. Eugeniusza, miód ziołowy z mniszka lekarskiego, którym zakonnicy leczą schorzenia wątroby i przyprawiają nim piernik, który smakuje wybornie.


Kodeński smak to także wyborny kwas chlebowy, o którym śpiewa się tak: "Od dawien dawna słynie napój zdrowy/ kwas chlebowy,/ pajda chleba za pazuchę,/ bukłak kwasu i chłop gotów w pole/ w gorącą posuchę.” Kwas, sprzedawany z dużych beczek zwanych "kwasowicami” był przebojem jarmarków i odpustów.
Dziś kwas chlebowy jest przebojem agroturystycznych kwater i restauracji.

Poleska kuchnia słynie z pierogów i pyz, zwanych tertunami. Do dziś można spróbować ich w okolicach Kąkolewnicy. W Polskowoli, zwanej dawniej Ruskowolą mieszkali Rusini. To oni wprowadzili do kuchni lubelskiego Polesia pierogi, nadziewane obrzynkami z mięsa, które powstały po wyrabianiu kiełbasy.


Na Polesiu jeszcze można zjeść kisiel z owsa, zupę z owsa, gamzę i inne potrawy, w których pobrzmiewają echa wolnej Ukrainy.
W Karczmie Poleskiej w Kołaczach podaje się rewelacyjne bomby różanieckie, do których pasuje mizeria po ukraińsku. Miejscowe gospodynie częstują turystów słoduchą i potrawą zwaną "syżenie”.

A w Korolówce nad Bugiem – pierogi z duszoj. Pierogi z Kresów mogą zrobić karierę równą gryczakom. Przypominają tatarskie pierekaczewniki. Ale mają coś więcej: duszę. Na Polesiu bywa jak w bajce. Kobiety gotują od serca. I potrawy doprawiają miłością. – U nas inaczej się nie da – dodaje Antoni Kobielas.