Możesz stracić pracę przez "Naszą klasę”!

Nie miałem pojęcia, że ze swego gabinetu śledzi, co robię na komputerze. W dodatku zagroził, że będzie też kontrolował moje maile. Teraz podejrzewam, że już to robił! Czy ma do tego prawo? Przecież to ubeckie metody! - żali się Tomasz z Zamościa.

Odpowiedź dla naszego Czytelnika nie będzie satysfakcjonująca - pracodawca ma prawo wiedzieć, czym zajmuje się pracownik w godzinach pracy. Inna sprawa, że akurat szef pana Tomasza mocno przesadził - wiedzę o zachowaniu się swego podwładnego na stanowisku pracy posiadł w sposób bezprawny. Nie wolno mu bowiem było w opisany sposób sprawdzać pracownika, nie uprzedziwszy go o takiej możliwości.

Rzecznik praw obywatelskich Janusz Kochanowski twierdzi, iż 2/3 polskich pracodawców monitoruje korespondencję elektroniczną swoich pracowników, a część nagrywa ich rozmowy telefoniczne. Z innych źródeł wynika, że ok. 20 proc. pracodawców sprawdza, z jakich programów korzystają i na jakie strony wchodzą. Niestety, podobnie zaskakiwanych, jak pan Tomasz, pracowników jest prawdopodobnie w Polsce bardzo wielu. A polskie prawo jest w kwestii elektronicznego monitoringu pracowników wciąż mało precyzyjne, czy wręcz ułomne.

W przesłanym kilka tygodni temu liście do ministerstwa pracy rzecznik praw obywatelskich Janusz Kochanowski przypomniał wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z kwietnia ub.r., w którym uznano, że podsłuchiwanie przez pracodawcę prywatnych rozmów telefonicznych i czytanie korespondencji elektronicznej pracownika jest naruszeniem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Obywatela. Brak szczegółowych uregulowań dotyczących elektronicznej kontroli pracowników, zdaniem rzecznika, może doprowadzić w przyszłości do powstania sytuacji konfliktowych pomiędzy pracodawcami i pracownikami. Konieczne jest zatem przyspieszenie prac nad stosowną ustawą.

Naturalnie, do pracodawcy nie można mieć pretensji o to, że nie zamierza płacić pracownikom za czas, w którym wykorzystują komputer do pisania prywatnych maili, układania pasjansów czy odwiedzania stron niezwiązanych z wykonywaniem obowiązków służbowych. Rzecz w tym, że monitorowanie pracowników powinno się odbywać w taki sposób, aby nie naruszać obowiązującego prawa, a w szczególności podstawowych praw obywatelskich, m.in. tajemnicy korespondencji.

MUSI

 • Przed wprowadzeniem monitoringu pracownika uprzedzić go, że zamierza korzystać ze swojego uprawnienia (dać do podpisania oświadczenie lub zawrzeć taki zapis w umowie o pracę).

POWINIEN

• Sporządzić regulamin korzystania przez pracowników z powierzonego im sprzętu, opisując w nim dokładnie, do jakich celów mają być wykorzystane komputery, jakich stron www nie należy odwiedzać, z jakich komunikatorów i programów komputerowych bezwzględnie nie wolno korzystać. Umieszczony powinien być też zapis, że pracownik nie może pobierać na swój komputer nielegalnego czy groźnego oprogramowania.

MOŻE

• Bez zgody pracownika sprawdzić, czy w skrzynce odbiorczej są wiadomości wysłane tylko w celach służbowych czy również w prywatnych - co w praktyce oznacza dla niego wchodzenie na bardzo "grząski grunt” prawny, gdyż... nie może zapoznawać się z treścią korespondencji prywatnej. W sytuacji, gdy pracodawca uprzedzi pracownika o konieczności oznaczania korespondencji jako prywatnej lub zakaże w ogóle jej prowadzenia przy użyciu narzędzi pracy, może się zwolnić z odpowiedzialności za przypadkowy dostęp do jej treści.
• W razie złamania zakazu korzystania z prywatnej poczty nałożyć na pracownika karę porządkową, przewidzianą w kodeksie pracy lub rozwiązać umowę o pracę (gdy zakaz jest nagminnie łamany).
• Zablokować pracownikom dostęp do konkretnych stron www w Internecie.
• Uniemożliwić wykorzystywanie niezabezpieczonych komunikatorów tekstowych lub głosowych w godzinach pracy.

1 godzina
to czas, jaki codziennie spędza na surfowaniu w Internecie w miejscu pracy co trzeci zatrudniony; 7 proc. pracowników przeznacza na to powyżej trzech godzin.

5 tys. zł
strat przynosi średnio firmie w Polsce jeden pracownik nadużywający sieci do prywatnych celów.

94 proc.
pracowników przyznaje się do wykorzystywania służbowego komputera
do prywatnych celów.

150 zł
kosztuje program do monitorowania jednego stanowiska komputerowego.

• Jeśli pracodawca sprawdza wykorzystanie komputera i Internetu przez pracownika i przegląda nie przeznaczone dla niego informacje bez jego wiedzy, pracownik może w sądzie dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych (na podstawie art. 23 i 24 kodeksu cywilnego) lub zwrócić się ze skargą do generalnego inspektora ochrony danych osobowych (GIODO).
• Jeżeli pracownik nie wiedział, że jego aktywność w Internecie jest kontrolowana i za tę aktywność został zwolniony, to może przed sądem wnioskować o przywrócenie go do pracy.

■ Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (DzU z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
■ Ustawa z 6 czerwca 1997 r. kodeks karny (DzU z 1997 r. nr 88, poz. 553 z późn. zm.).
■ Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (DzU z 2002 r. nr 101, poz. 926 z późn. zm.).