Pokojowa Nagroda Nobla 2014. Kto dostanie?

Werdykt zostanie ogłoszony w piątek w Oslo. W tym roku do pokojowego Nobla nominowano rekordowo aż 231 osób oraz 47 organizacji.

"Noblisty powinniśmy szukać wśród arabskich przywódców. Dobrym przykładem jest prezydent Tunezji Monsif Marzuki. To dysydent, który stał się politykiem i próbuje skierować swój kraj na drogę demokracji i reform" - twierdzi Mats Karlsson, dyrektor szwedzkiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (UI).

Według norweskiej telewizji publicznej NRK szansę na otrzymanie pokojowego Nobla ma także tunezyjski związek zawodowy UGGT "za pozytywną rolę we wprowadzeniu nowej konstytucji i mediację między islamistami a siłami świeckimi".

Na liście pretendentów do Nobla, podobnie jak w zeszłym roku pojawia się, pakistańska nastolatka Malala Yousafzai, która stała się symbolem walki dziewcząt o prawo do nauki w krajach islamskich. W tym roku wsparła ona kampanię na rzecz uwolnienia porwanych przez dżihadystów Nigeryjek. "Nagroda dla młodej Pakistanki mogłaby zwrócić uwagę na kwestię edukacji" - uważa Ulf Sverdrup z Norweskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (NUPI).

Wśród faworytów do tegorocznego Nobla wymienia się również papieża Franciszka. Według Sverdrupa byłaby to "nagroda za promocję tolerancji i dialogu między religiami oraz apele o konieczność zmniejszenia nierówności społecznych".

Według ekspertów Norweski Komitet Noblowski może zdecydować się na nagrodzenie Międzynarodowego Stowarzyszenia Lesbijek i Gejów, które w tym roku nominowano wraz z trzema działaczami z Rosji, Ugandy oraz Nepalu.

Inna kandydatura, również powiązana z bieżącymi wydarzeniami na świecie, to działająca w Strefie Gazy Agencja Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA).

Norweska telewizja NRK przypomina, że na pokojowego Nobla wciąż czeka białoruski dysydent Aleś Bialacki. "Świat przypomniał sobie o sytuacji na Białorusi za sprawa aresztowań opozycji przy okazji mistrzostw świata w hokeju na lodzie w Mińsku" - stwierdza NRK.

Subiektywną tzw. krótką listę pięciu pretendentów do Nobla przedstawił dyrektor norweskiego Instytutu Badań nad Pokojem (PRIO) Kristian Berg Harpviken. Oprócz papieża Franciszka i Pakistanki Malali Yousafzai znaleźli się na niej Amerykanin Edward Snowden, kongijski lekarz i ginekolog Denis Mukwege oraz rosyjska "Nowaja Gazieta".

Snowden ujawnił tajne informacje o masowej inwigilacji zarówno obywateli USA, jak i obcokrajowców, w tym przywódców państw sojuszniczych. Amerykanin, były współpracownik amerykańskiej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego (NSA), jest ścigany przez władze USA, które chcą wytoczyć mu proces za zdradę. W 2013 roku uciekł z USA przez Hongkong do Rosji, gdzie uzyskał czasowy azyl.

"+Nowaja Gazieta+ to medium wciąż krytycznie opisuje wydarzenia polityczne w Rosji, choć w wyniku brutalnych ataków straciło kilku swoich dziennikarzy" - podkreśla Harpviken. Według eksperta inne rosyjskie media godne uwagi to radio Echo Moskwy oraz telewizja Dożd.

W rankingach tworzonych przez bukmacherów prowadzi papież Franciszek. Na jednej z takich list w czołówce jest także znany z walki z ubóstwem prezydent Urugwaju Jose Mujica.

Z danych przekazanych PAP przez przedstawiciela największej firmy bukmacherskiej w Polsce STS wynika, że wśród Polaków typujących laureata 52 proc. liczy na Nobla dla papieża Franciszka, 18 proc. obstawia, że laureatką zostanie Malala Yousafzai, a 9 proc. Denis Mukwege.

2013 - Organizacja ds. Zakazu Broni Chemicznej (OPCW), której inspektorzy prowadzili w Syrii misję mającą na celu zniszczenie arsenału chemicznego w tym kraju. Organizacja została wyróżniona za "intensywne wysiłki" w celu wyeliminowania arsenałów chemicznych na świecie - oświadczył Komitet Noblowski;

2012 - Unia Europejska wyróżniona za rolę odgrywaną od 60 lat w procesie pokoju, pojednania, demokracji i praw człowieka w Europie;

2011 - prezydent Liberii Ellen Johnson-Sirleaf, działaczka z czasów wojny domowej w Liberii Leymah Gbowee i działaczka na rzecz demokracji, jemeńska dziennikarka Tawakkul Karman. Komitet Noblowski przyznał nagrodę za "walkę bez przemocy na rzecz bezpieczeństwa kobiet i ich prawa do pełnego udziału w procesie budowania pokoju" na świecie;

2010 - chiński dysydent Liu Xiaobo, więziony za krytykę władz państwowych ChRL. Od 2009 roku odbywa karę 11 lat więzienia za "działalność wywrotową";

2009 - prezydent USA Barack Obama za "nadzwyczajny wkład w umocnienie dyplomacji międzynarodowej", zwłaszcza za zaangażowanie w uwolnienie świata od broni atomowej;

2008 - były prezydent Finlandii Martti Ahtisaari wyróżniony za wysiłki mediacyjne w konfliktach międzynarodowych;

2007 - były wiceprezydent USA Al Gore i Międzyrządowy Panel do spraw Zmian Klimatu (IPCC); wyróżnienie przyznano za upowszechnianie wiedzy na temat zmian klimatycznych i stworzenie podstaw do walki z nimi;

2006 - Mohammad Junus, twórca systemu mikrokredytów z Bangladeszu i jego organizacja pomocy finansowej dla najbiedniejszych Grameen Bank;

2005 - Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) i jej szef Mohamed ElBaradei;

2004 - Wangari Maathai, kenijska działaczka ekologiczna;

2003 - Szirin Ebadi, irańska prawniczka i obrończyni praw człowieka;

2002 - Jimmy Carter, były prezydent USA, mediator w konfliktach;

2001 - ONZ i jej sekretarz generalny Kofi Annan;

2000 - Kim De Dzung, prezydent Korei Południowej;

1999 - międzynarodowa organizacja humanitarna Lekarze bez Granic;

1998 - John Hume, przywódca Socjaldemokratycznej Partii Pracy, głównego ugrupowania północnoirlandzkich katolików, i David Trimble, szef Partii Unionistów Ulsteru (UUP), głównego tamtejszego ugrupowania protestanckiego;

1997 - Kampania na rzecz Zakazu Min Przeciwpiechotnych i jej koordynatorka Jody Williams z USA;

1996 - katolicki biskup Carlos Filipe Ximenes Belo i Jose Ramos Horta, liderzy pokojowej walki o samostanowienie Timoru Wschodniego;

1995 - organizacja Pugwash, działająca na rzecz rozbrojenia nuklearnego, oraz jej twórca, brytyjski fizyk polskiego pochodzenia Joseph Rotblat;

1994 - Jaser Arafat, przywódca Organizacji Wyzwolenia Palestyny, oraz izraelscy premierzy Szimon Peres i Icchak Rabin;

1993 - Nelson Mandela, przywódca Afrykańskiego Kongresu Narodowego, i prezydent RPA Frederik Willem de Klerk;

1992 - Działaczka indiańska Rigoberta Menchu z Gwatemali;

1991 - Aung San Suu Kyi, przywódczyni opozycji birmańskiej;

1990 - Michaił Gorbaczow, prezydent ZSRR;

1989 - Dalajlama XIV (Tenzin Gyatso), religijny przywódca Tybetańczyków;

1988 - siły pokojowe ONZ;

1987 - Oscar Arias Sanchez, prezydent Kostaryki, autor planu ustanowienia pokoju w Ameryce Środkowej;

1986 - Elie Wiesel (USA) żydowski pisarz, więzień Auschwitz, promotor historycznej pamięci o Holokauście;

1985 - międzynarodowy ruch Lekarze Świata Przeciwko Wojnie Jądrowej, założony w 1980 r., pod współprzewodnictwem Jewgienija Czazowa (ZSRR) i Bernarda Lowna (USA);

1984 - Desmond Mpilo Tutu, anglikański biskup z RPA, obrońca praw tamtejszej czarnej ludności;

1983 - Lech Wałęsa, przewodniczący NSZZ "Solidarność".