NIK sprawdził jak uczelnie wydają publiczne pieniądze. Są nieprawidłowości

Najwyższa Izba Kontroli sprawdziła wykorzystanie środków publicznych w latach 2008-2009 i I półroczu 2010 r. w czterech uczelniach: Politechnice Lubelskiej, Uniwersytecie Przyrodniczym, Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie oraz Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Chełmie.

Jak wypadły poszczególne uczelnie?

Politechnika Lubelska
ocena NIK: negatywna

* Błędy w sposobie prowadzenia dokumentacji.

* Nie prowadzenie ewidencji kosztów działalności dydaktycznej z podziałem na studia stacjonarne i niestacjonarne i równocześnie niedokonywanie kalkulacji kosztów odpłatnych studiów niestacjonarnych skutkowało tym, że uczelnia nie posiadała rozeznania o rzeczywistych kosztach kształcenia. W tej sytuacji o wysokości opłat za studia niestacjonarne decydowała konkurencyjność stawki na rynku usług edukacyjnych w regionie, a nie rzeczywiste koszty kształcenia.

* Niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie części dotacji pochodzących z rezerwy celowej budżetu państwa na 2009 r., która miała być przeznaczona na zwiększenie wynagrodzeń dla pracowników. W 2009 r. z uzyskanej kwoty 3.2 mln zł na zwiększenie wynagrodzeń przeznaczono 2,9 mln zł. Z pozostałych środków 7,9 tys. zł wykorzystano na sfinansowanie innych wydatków działalności bieżącej, a 238,9 tys. zł zaliczono na zwiększenie wyniku finansowego.

* Niezgodnie z przepisami naliczano środki na nagrody rektora.

* Stwierdzono prowadzenie w uczelni nieracjonalnej gospodarki kadrowej. Na wszystkich kierunkach studiów stosunek liczby nauczycieli akademickich stanowiących minimum kadrowe do liczby studentów znacznie przewyższał poziom wymagany. W skrajnych przypadkach relacje te kształtowały się np. jak 1:1,5 czy 1:3 przy poziomie dopuszczalnym 1:60 ("fizyka techniczna” w roku 2007/2008 i 2008/2009) albo 1:5 przy poziomie dopuszczalnym 1:80 ("mechatronika” w roku 2009/2010). Efekt? Zdaniem NIK większość nauczycieli nie prowadziła zajęć w wymaganym minimum godzinowym.

* Spośród 22 osób sprawujących funkcje dziekanów i prodziekanów wydziałów Politechniki 14 osób miało dodatkowe zatrudnienie w ramach stosunku pracy lub prowadziło działalność gospodarczą, z czego cztery osoby (jeden dziekan i trzech prodziekanów) nie posiadały na to wymaganej ww. przepisami zgody odpowiedniej rady wydziału obecnej kadencji.

* W uczelni nie zapewniono wypłaty stypendiów co miesiąc. Z terminarza wypłat wyłączono miesiące: październik, listopad i marzec, ustalając, że termin wypłaty stypendiów za te miesiące będzie podawany odrębnym ogłoszeniem wywieszanym na tablicy ogłoszeń w Dziale Spraw Studenckich.

* Jako niegospodarne NIK ocenił wydatkowanie przez rektora kwoty 1,6 mln zł na opracowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej przebudowy zespołu pałacowego Sobieskich przy ul Bernardyńskiej 13 w Lublinie, pomimo nieuregulowanego stanu prawnego tej nieruchomości. Po przebudowie miało się tam znaleźć Wschodnie Innowacyjne Centrum Architektury. Ale właśnie z powodu zawirować ze stanem prawnym budynku, inwestycję przeniesiono do campusu PL przy ul. Nadbystrzyckiej.

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
ocena NIK: negatywna

* Założenia rozwoju uczelni nie zostały dostosowane w 2008 r. do realnych możliwości ich sfinansowania, wskutek czego działalność prowadzona była w warunkach niestabilnej sytuacji finansowej. Zdaniem NIK, przejawiało się to m.in. stratą za 2008 r. w kwocie 276 tys. zł i niskimi wskaźnikami płynności finansowej.

* Stwierdzono niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie części dotacji otrzymanych z rezerwy celowej budżetu państwa na 2008 r. Z 347,5 tys. zł na zwiększenie wynagrodzeń pracowników przeznaczono jedynie 113,4 tys. zł, a pozostałą kwotę wykorzystano na finansowanie innych kosztów związanych z bieżącym funkcjonowaniem uczelni.

* Stwierdzono niezgodne z przepisami rozliczenie dotacji celowych otrzymanych w 2008 r. z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na dofinansowanie Akademickiego Centrum Współpracy Transgranicznej w Depułtyczach Nowych. Uczelnia w 2008 r. nie poniosła na to zadanie żadnych nakładów i nie zaciągnęła zobowiązań finansowych, a mimo to nie zwróciła do budżetu państwa 300 tys. zł środków otrzymanych 24.12.2008 r., lecz wykorzystała je na finansowanie zadania w 2009 r. Zgodnie z ustawą o finansach publicznych dotacje udzielone z budżetu państwa w części niewykorzystanej do końca roku budżetowego podlegały zwrotowi do budżetu państwa do 15 lutego następnego rok

* Ustalona odpłatność za studia niestacjonarne nie zapewniała ich samofinansowania (183 tys. zł straty za 2008 r. i 181 tys. zł za 2009 r.). Według rozliczeń sporządzonych w trakcie kontroli na jednych kierunkach odpłatność za studia niestacjonarne ustalona została znacznie (o ok. 33-152%) powyżej skalkulowanego kosztu kształcenia (budownictwo, pedagogika, filologia angielska w 2009 r.), na innych zaś poniżej (o ok. 6-58%) tego kosztu (mechanika, elektrotechnika, filologia angielska w 2008 r.).

* Na dwóch spośród dziewięciu prowadzonych w badanym okresie kierunków studiów nie spełniono wymogów minimum kadrowego. Dotyczyło to w 2008 r. kierunku "pedagogika”, w 2009 r. - kierunku "historia”.

* Relatywnie niewielka liczba osób studiujących na poszczególnych kierunkach studiów powodowała, że na wszystkich kierunkach stosunek liczby nauczycieli akademickich zaliczonych do minimum kadrowego do liczby studentów był znacznie większy od minimalnego, określonego w rozporządzenia.

* W uczelni nie dokonywano wypłaty stypendiów co miesiąc, mimo takiego obowiązku wynikającego z ustawy oraz odpowiednich zapisów w regulaminie przyznawania pomocy materialnej studentom PWSZ. W grudniu 2008 r. i w grudniu 2009 r. wypłacono stypendia skumulowane odpowiednio: za X, XI, XII 2008 r. i za X, XI, XII 2009 r. Przyczyną tego – według wyjaśnień prorektora ds. studiów i nauczania – była wynikająca z ww. regulaminu zasada wypłacania pierwszego stypendium w roku akademickim nie wcześniej niż po miesiącu nauki oraz czasochłonna weryfikacja wniosków o przyznanie pomocy.

* Naruszeniem ustawy było przejściowe wykorzystywanie środków funduszu pomocy materialnej dla studentów do poprawy bieżącej płynności finansowej uczelni. Od 30 września 2008 r. do 18 grudnia 2009 r. średni stan zobowiązań uczelni wobec funduszu wynosił 195 tys. zł.

* Podobnie stwierdzono dwukrotne okresowe wykorzystywanie do poprawy płynności uczelni środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (24 tys. zł przez 42 dni, 200 tys. zł przez 17 dni).

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
ocena NIK: pozytywna, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości.

* błędy w sposobie prowadzenia dokumentacji

* ustalone przez rektora stawki opłat za studia niestacjonarne były na wszystkich wydziałach kilkakrotnie niższe od przeciętnego kosztu kształcenia, np.: średnioroczny koszt kształcenia jednego studenta Wydziału Inżynierii Produkcji wynosił w 2008 r. – 9,1 tys. zł, a w 2009r. – 11,4 tys. zł, natomiast odpłatność za 2 semestry studiów niestacjonarnych na tym Wydziale o kierunkach: "edukacja techniczno-informatyczna” i "technika rolnicza i leśna” ustalona była w obu latach w wysokości 2,8 tys. zł (na poziomie odpowiednio: 3,2 oraz 4 razy niższym).

* przejściowe wykorzystywanie do poprawy bieżącej płynności finansowej uczelni środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (chodzi o 2,6 mln zł w latach 2008-2010).
* za dwa miesiące w każdym roku, tj. za październik i marzec 2008 r. i 2009 r., stypendia wypłacane były w uczelni z miesięcznym opóźnieniem

Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie
ocena NIK: pozytywna

* Uwagi dotyczą jedynie nie wypłacania stypendiów co miesiąc, do czego zobowiązuje ustawa o szkolnictwie wyższym.
W semestrze letnim roku akademickiego 2007/2008, w roku akademickim 2008/2009 i semestrze zimowym roku 2009/2010 wypłaty stypendiów były dokonywane w okresie kwiecień - czerwiec i listopad - grudzień każdego roku. Skutkowało to tym, że stypendia za pierwsze dwa lub trzy miesiące danego semestru były wypłacane jednorazowo.

W ocenie NIK stwierdzone nieprawidłowości spowodowane były głównie zwoływaniem posiedzeń komisji stypendialnych dopiero po upływie 2 miesięcy od rozpoczęcia semestru studiów, za który przyznawana była pomoc materialna.