Lublin świętuje 100. urodziny Jana Karskiego

W Lublinie będziemy obchodzić 100 rocznicę urodzin bohatera Polski, Stanów Zjednoczonych i Izraela. Kiedy?

- 23 i 24 czerwca br. Tego drugiego dnia przypada dokładnie stulecie, kiedy przyszedł na świat.

Czego możemy się spodziewać?

- Wspólnie z Uniwersytetem Marii Curie Skłodowskiej i jego Wydziałem Politologii przygotowaliśmy konferencję "Jan Karski. Misja kompletna”. Jej pierwszy dzień przebiegać będzie w Jeszywie Mędrców Lublina. Zaplanowano wystąpienia dotyczące motywów żydowskich w biografii bohatera, o których będą traktować wystąpienia m.in. profesora Richarda Pipesa z Harvard University, laureata Nagrody Orła Jana Karskiego, która zostanie właśnie w Jeszywie wręczona.

Planujemy także wystąpienia i prezentacje wystąpień o Janie Karskim. Odtworzony zostanie unikalny zapis wideo nieżyjącego już rabina z Jedwabnego Jacoba Bakera oraz podobny zapis przewodniczącego International Society for Yad Vashem Elie Zborowskiego, który odszedł od nas przed rokiem.

O "świętości” Jana Karskiego mówić będzie profesor Michael Szporer z University of Maryland, dla którego Jan Karski był mentorem i z którym się przyjaźnił. Niewątpliwie interesującego wystąpienia można spodziewać się po profesorze Feliksie Tychu, długoletnim dyrektorze Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie, który, mimo nie najlepszego zdrowia, chce dotrzeć na konferencję.

Podobnie - profesor Jerzy Holzer, wybitny historyk Uniwersytetu Warszawskiego i promotor doktoratu Jana Karskiego w tej uczelni. Będzie Andrzej Rosner, wydawca polskiej wersji słynnego bestselleru wojennego Jana Karskiego "Tajne państwo”. Wystąpi autor opracowania i przekładu tej książki na język polski, biograf Bohatera - Waldemar Piasecki.

Po sesji udamy się do Nałęczowa, gdzie w willi "Gioia” należącej niegdyś do ministra spraw zagranicznych II RP Józefa Becka i jego małżonki Jadwigi, a obecnie profesora Stanisława Burzyńskiego z Houston odbędzie się debata Okrągłego Stołu, na temat tego, co nam pozostawił w swym intelektualnym i duchowym przekazie Jan Karski. Wezmą w nim udział także członkowie najbliższej rodziny Bohatera.

Co w dniu następnym?

- Miejscem obrad drugiego dnia będzie Zamek Lubelski. To miejsce, które Jan Karski znał bardzo dobrze, bo odbywały się tu promocje jego dwóch książek "Wielkich mocarstw wobec Polski” i "Tajnego państwa”. Tak samo, jak z jego udziałem, tak teraz obrady potoczą się w sali malarstwa polskiego z monumentalną "Unią Lubelską” Jana Matejki i innym obrazem mistrza "Przyjęciem Żydów do Polski”, bardzo lubianym przez Jana Karskiego.

Zapowiedziano już wystąpienia, referaty i posłania m.in. Elie Wiesela, noblisty i przyjaciela Bohatera, Aleksandra Kwaśniewskego, rektora Georgtown University z czasów profesury Karskiego - Ojca Prof. Leo O'Donovana, rektora UMCS prof. Stanisława Michałowski, prezydenta RP, córki chrzestnej i bratanicy Jana Karskiego - dr Wiesławy Kozielewskiej-Trzaski i jego siostry ciotecznej Edwardy Natkańskiej.

Przybędzie z Waszyngtonu student Profesora, a dziś sam profesor i znany politolog amerykański Joshua Muravchik z Johns-Hopkins University, polscy profesorowie: Iwona Hofman, Zbigniew Gnat-Wieteska, Adam Redzik, Wojciech Skóra, Mariusz Maszkiewicz oraz dr hab. Adrian Tyszkiewicz, ojciec dr Stanisław Cieślak, dr Ihor Zeman ze Lwowa oraz Mikołaj Siekierski, poseł Ryszard Kalisz, Janusz Potępa, red. Waldemar Piasecki.

Spodziewamy się także obecności naczelnego rabina Polski Michaela Schudricha i księdza biskupa profesora Tadeusza Pieronka.

Będzie to próba sportretowania Jana Karskiego od młodości, poprzez studia, służbę wojskową i służbę dyplomatyczną, czyli wszystko to, co przygotowało go do późniejszej misji wojennej. Będzie o jego związkach z jezuitami trwającymi od dziecka po jezuicki Georgetown University oraz o związkach z ruchem rotariańskim.

Wręczone zostaną także Nagrody Orła Jana Karskiego

- Tak. Jedna oczekująca - dla prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego oraz dwie tegoroczne dla Rodziny Kozielewskich, która wydała na świat Bohatera i Rotary International.

Konferencja ma bardzo zacnych patronów honorowych.

- Są nimi laureat Pokojowej Nagrody Nobla Elie Wiesel, Aleksander Kwaśniewski, Mosze Kantor, prezydent Europejskiego Kongresu Żydów, Michael Schudrich, naczelny rabin Polski i prezydent Lublina Krzysztof Żuk. Rozmawiamy także z dwoma innymi bardzo poważnymi uczestnikami w tej roli.

Prezydent Lublina Krzysztof Żuk podejmuje gości konferencji uroczystym obiadem.

- Tak. To znaczący gest, za który jesteśmy wdzięczni. Jako Towarzystwo strzegące pamięci Jana Karskiego odbieramy go jak wstęp do dalszej współpracy z miastem w dziele dokumentowania związku Jana Karskiego z Lublinem. To wartość sama w sobie.

Najważniejsze elementy tej wartości?

- Pochodzą z okresu wojennego i licznych konspiracyjnych przyjazdów do samego Lublina, jak i innych miejscowości: Puław (i okolic), Izbicy. Związek z Kazimierzem Dolnym jeszcze sprzed wojny, co dokumentuje m.in. tablica pamiątkowa na kamienicy Sarzyńskich. Doktorat honorowy UMCS w 1995 roku. Honorowe członkostwo Kazimierskiego Klubu Rotary. Ulica Jana Karskiego w Lublinie.

Wreszcie Towarzystwo Jana Karskiego, jakie założyliśmy tu, a nie gdzie indziej parę miesięcy po Jego śmierci. Nie mówiąc o wizytach Jana Karskiego w Lublinie i Kazimierzu ilekroć przybywał do Polski. Teraz obchodzimy tu w postaci konferencji 100. rocznicę urodzin. Jest na czym budować i być może napotkamy w tej materii większy poziom partnerstwa.

Rozmawiał Patryk Małecki