Perełka. Willa w Lublinie została zabytkiem

Wśród innych zabytków willa przy Ogrodowej może uchodzić za młodzież, bo daleko jej nawet do stu lat. Na zamówienie cenionego lekarza Cypriana Chromińskiego zaprojektował ją w 1932 r. lubelski architekt Tadeusz Witkowski.

– Jest reprezentatywnym przykładem domu mieszkalnego z okresu dwudziestolecia międzywojennego, dostosowanego pod względem architektonicznym do nowych wówczas, ogólnoświatowych prądów estetycznych – stwierdza Dariusz Kopciowski, wojewódzki konserwator zabytków. Podkreśla szczególnie funkcjonalne wnętrza, podzielone na część prywatną, czyli mieszkanie, oraz część służbową, czyli gabinet lekarski z poczekalnią dla pacjentów. – Architektura domu została dopracowana w każdym szczególe.

Willa, o bryle złożonej z „piętrzących się” prostopadłościanów, nie wygląda dokładnie tak, jak wtedy, gdy ją zbudowano. Wtórnym elementem jest dobudowany do niej garaż.

– Jest oczywistym, że budynki mieszkalne z okresu międzywojennego zazwyczaj nie mogą być pozostawione w stanie pierwotnym, gdyż stałym przemianom ulegają potrzeby, standardy, wymogi techniczne, a także preferencje estetyczne ich mieszkańców – ocenia Kopciowski, który uznał, że willa jest na tyle cenna, że musi być chroniona jako zabytek. – Ochronie prawnej powinny podlegać wszystkie te elementy, które charakteryzują budynek jako obiekt modernistyczny: konstrukcja, elewacja i jej wystrój, otwory i wystrój wnętrz.

Pierwszy właściciel willi, Cyprian Chromiński, był lekarzem, bakteriologiem, prowadził pierwsze w Lublinie laboratorium analityczne, kierował lubelską filią Państwowego Zakładu Higieny. Podczas II wojny światowej działał w komitecie, który udzielał pomocy więźniom Majdanka, pomagał też lekarzom. Po wojnie pomagał odbudowywać służbę zdrowia, był też współzałożycielem Wytwórni Surowic i Szczepionek.

Projektantowi Tadeuszowi Witkowskiemu zawdzięczamy wiele budynków, które wrosły w krajobraz Lublina. Wśród nich jest uczelniana biblioteka przy Radziszewskiego 11, szkoła podstawowa przy ul. Kunickiego, budynek przy Chopina 4a (przez lata działał tu sklep meblowy) oraz budynek ze sklepem Społem na pl. Wolności.

Ten sam architekt projektował również pedet u zbiegu Krakowskiego Przedmieścia i Kapucyńskiej. Skwerowi przed pedetem nadano zresztą imię Tadeusza Witkowskiego, uchwałę w tej sprawie podjęła Rada Miasta w maju 2017 r., jednak od tamtej pory skwer nie doczekał się od władz Lublina tabliczki z nazwą.