Duże zmiany w szkołach. Wycieczki klasowe, lekcje historii, nowa lista lektur

We wrześniu uczniowie zreformowanych ośmioletnich podstawówek rozpoczną naukę w oparciu o nowe programy. Najwięcej kontrowersji wzbudza zawartość podręczników do historii.

– Istotną zmianą jest położenie nacisku na aspekt wychowawczy, patriotyczny i emocjonalny. Chodzi o rozbudzanie w uczniach miłości do ojczyzny – mówi nauczyciel historii w jednej z podstawówek na lubelskim Czechowie. – Na piedestał stawiani są np. żołnierze wyklęci. Nie ma miejsca na wątpliwości związane z ich postępowaniem. Wydaje mi się, że celem tak skonstruowanego programu jest hodowanie mięsa armatniego, a nie ludzi żyjących w oparciu o mądry nowoczesny patriotyzm.

Ministerstwo Edukacji Narodowej zaleca również, by „wychowanie patriotyczne obejmowało wycieczki do ważnych miejsc historycznych dawnej Rzeczypospolitej pozostających poza naszymi granicami”.

– W zagranicznych mediach przeczytałem, że pod obecną władzą Polska ma zakusy mocarstwowe i chciałaby odzyskać Kresy Wschodnie. Wtedy mnie to rozśmieszyło, ale po przeczytaniu tego zapisu nie jestem już taki pewny – przyznaje historyk z Zamościa.

Wątpliwości mają także nauczyciele języka polskiego. Chodzi głównie o zmiany w spisie lektur.

– Wszyscy wiemy, że dzieci i młodzież nie czytają. Liczyłam na to, że na listę trafią książki, które ich zaciekawią i zachęcą do lektury, a jest wręcz przeciwnie – komentuje polonistka z Lublina. Jako przykład podaje umieszczenie w spisie lektur obowiązkowych dla klas I-VI fragmentów „Pana Tadeusza” i całości tej pozycji w kolejnych latach. – Czy ta książka nie powinna być omawiana, tak jak dotychczas, w szkole ponadpodstawowej? Dzieci na pewno się nią nie zachwycą, a podejrzewam, że dodatkowo zniechęcą do czytania – podejrzewa nauczycielka.

Część rodziców uczniów podstawówek zastanawia się, czy zgodzić się na udział ich dzieci w zajęciach z „Wychowania do życia w rodzinie” (te lekcje nie są obowiązkowe).

– Gdyby zajęcia nie miały zacięcia ideologicznego nie miałbym najmniejszych wątpliwości – mówi pan Michał, rodzic ucznia lubelskiej Szkoły Podstawowej nr 28. – Czekam na szczegóły, ale informacje o tym, że dzieci będą dokonywały moralnej oceny stosowania środków antykoncepcyjnych i kultywowały wartości życia poczętego nieco mnie przerażają. Wolałbym żeby moje dziecko uczyło się w oparciu o rzetelne ustalenia naukowe, a nie o ideologię serwowaną przez kościół.

W komentarzu do podstawy programowej czytamy, że prezentowane uczniom treści „powinny odzwierciedlać wartości, które Jan Paweł II nazwał „duchowym fundamentem Europy”. – Wszystko wskazuje na to, że będzie to po prostu religia bis – komentuje pan Michał.

Nowa lista lektur

Z listy lektur obowiązkowych znikają m.in. „Bracia Lwie Serce”, „Pinokio” i „Bajki robotów” Stanisława Lema. W zamian trafił tu m.in. komiks o Kajku i Kokoszu. Zamiast „W pustyni i w puszczy” Sienkiewicza uczniowie poznają „Quo vadis” i „Latarnika”. Do listy lektur obowiązkowych dopisano także fraszki Jana Sztaudyngera i aforyzmy Stanisława Jerzego Leca. Na liście lektur uzupełniających w miejsce fragmentów „Pamięci i tożsamości” Jana Pawła II wpisano „Przekroczyć próg nadziei”. Zrezygnowano zaś z „Widzieć przez trzy dni” Heleny Keller.

Klasa I - VI 

Lektury obowiązkowe:

1) Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa;
2) Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks);
3) René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań);
4) Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi;
5) Ignacy Krasicki, wybrane bajki;
6) Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa;
7) Adam Mickiewicz, Powrót taty, Pani Twardowska, Pan Tadeusz (fragmenty, w tym: opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego);
8) Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni;
9) Bolesław Prus, Katarynka;
10) Juliusz Słowacki, W pamiętniku Zofii Bobrówny;
11) John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem;
12) Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy;
13) Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego;
14) Wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie, o Orfeuszu i Eurydyce;
15) Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o siewcy, o talentach, o pannach roztropnych, o miłosiernym Samarytaninie;
16) Wybrane podania i legendy polskie, w tym o Lechu, o Piaście, o Kraku i Wandzie;
17) Wybrane baśnie polskie i europejskie, w tym: Charles Perrault, Kopciuszek, Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce;
18) Wybrane wiersze Władysława Bełzy, Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Zbigniewa Herberta, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego oraz pieśni i piosenki patriotyczne.

Lektury uzupełniające (obowiązkowo dwie w każdym roku szkolnym), na przykład:

1) Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysięcy;
2) Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród lub inna powieść;
3) Lewis Carroll, Alicja w Krainie Czarów;
4) Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie;
5) Olaf Fritsche, Skarb Troi;
6) Joseph Rudyard Kipling, Księga dżungli;
7) Janusz Korczak, Król Maciuś Pierwszy;
8) Marcin Kozioł, Skrzynia Władcy Piorunów;
9) Selma Lagerlöf, Cudowna podróż;
10) Stanisław Lem, Cyberiada (fragmenty);
11) Kornel Makuszyński, wybrana powieść;
12) Andrzej Maleszka, Magiczne drzewo;
13) Karol May, Winnetou;
14) Lucy Maud Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza;
15) Małgorzata Musierowicz, wybrana powieść;
16) Ewa Nowak, Pajączek na rowerze;
17) Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa;
18) Sat-Okh, Biały Mustang;
19) Henryk Sienkiewicz, Janko Muzykant;
20) Alfred Szklarski, wybrana powieść;
21) Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera;
22) Wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria Curie-Skłodowska, Jan Paweł II i in.) lub inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela.

Klasy VII i VIII 

Lektury obowiązkowe: 

1) Charles Dickens, Opowieść wigilijna;
2) Aleksander Fredro, Zemsta;
3) Jan Kochanowski, wybór fraszek, pieśni i trenów, w tym tren I, V, VII i VIII;
4) Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec;
5) Ignacy Krasicki, Żona modna;
6) Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka, Dziady część II, wybrany utwór z cyklu Sonety krymskie, Pan Tadeusz (całość);
7) Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę;
8) Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, Latarnik;
9) Juliusz Słowacki, Balladyna;
10) Stefan Żeromski, Syzyfowe prace;
11) Sławomir Mrożek, Artysta;
12) Melchior Wańkowicz, Ziele na kraterze (fragmenty), Tędy i owędy (wybrany reportaż). Wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Cypriana Norwida, Bolesława Leśmiana, Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta oraz fraszki Jana Sztaudyngera i aforyzmy Stanisława Jerzego Leca.

Lektury uzupełniające (obowiązkowo dwie w każdym roku szkolnym), na przykład:

1) Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty);
2) Agatha Christie, wybrana powieść kryminalna;
3) Arkady Fiedler, Dywizjon 303;
4) Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze;
5) Barbara Kosmowska, Pozłacana rybka;
6) Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei (fragmenty);
7) Nancy H. Kleinbaum, Stowarzyszenie Umarłych Poetów;
8) Henryk Sienkiewicz, Krzyżacy;
9) Eric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża;
10) Melchior Wańkowicz, Monte Cassino (fragmenty);
11) Karolina Lanckorońska, Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945 (fragmenty) lub inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela, w tym wiersze poetów współczesnych i reportaże