Protesty, akcje społeczne i nocne negocjacje polityków. Tak wywalczyliśmy S17 Lublin - Warszawa

Koniec 2010 roku. Z Brukseli mają popłynąć olbrzymie środki na tworzenie sieci komunikacyjnej w kraju. Trwa ostra walka pomiędzy regionami o pieniądze na inwestycje drogowe. S17 w pierwszym scenariuszu trafia na listę inwestycji priorytetowych w Programie Budowy Dróg na lata 2011-2015, finansowanych w dużej części z pieniędzy w ramach unijnej perspektywy 2007-2013.

Analitycy z GDDKiA byli zdania, że S17 wraz z obwodnicą Lublina może poczekać. Inwestycja wypada z listy priorytetowej i zostaje skierowana do poczekalni, na listę rezerwową. – Jak znajdą się środki, to zbudujemy – tak brzmi oficjalne stanowisko ówczesnego rządu premiera Donalda Tuska.

Gdyby nie ten upór społeczny, budowa S17 opóźniłaby się o 7 lat. Dziś dobiega do końca inwestycja S17 Piaski-węzeł Lubelska pod Warszawą.

Idziemy na wojnę

Siedzimy w biurze poselskim Krzysztofa Hetmana w Lublinie. Dziś europoseł, a wtedy świeżo wybrany marszałek województwa wraca do tamtego czasu. Dosłownie kilka tygodni przez decyzją o zdjęciu obwodnicy Lublina i fragmentu S17 do Kurowa i Piask, Krzysztof Hetman i Krzysztof Żuk wracają do Lublina, po pracy w rządzie. Ten pierwszy zostaje marszałkiem województwa z ramienia PSL, ten drugi wygrywa w wyborach na prezydenta Lublina z listy PO. Dla obu decyzja podjęta przez rząd Donalda Tuska jest kłodą rzuconą pod nogi.

– Nie ukrywam, że wściekłem się po decyzji przesunięcia budowy obwodnicy Lublina i fragmentu S17 do Kurowa na listę rezerwową. Decyzja o przesunięciu została ogłoszona jakieś trzy tygodnie po moim odejściu z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Chodziłem przy tej drodze, bo wiedziałem, jak ważne dla naszego regionu jest połączenie drogą szybkiego ruchu z Warszawą. Turystyka, inwestycje bez tej drogi nie miały szans. Ta decyzja spowodowała ogromny dyskomfort, podrażniła ambicję mieszkańców naszego miasta i regionu. Każdy, kto jeździł po ówczesnej Polsce widział drogi na zachodzie Polski i u nas – opowiada Krzysztof Hetman. – Jak nie chcą jej zrobić, to bez łaski. Zrobimy sobie most na Wiśle, w Kamieniu, tamtędy pojedziemy do stolicy. Będziemy pluć krwią, ale ten most wybudujemy. Starą „17” zaorzemy. Tak wtedy mówiłem politykom z Warszawy.

– Mieliśmy dużo konkurentów. W Radzie Ministrów przeważyła opinia, że S17 i obwodnica Lublina mogą zostać skierowane na listę rezerwową i czekać na pieniądze. Nie zgadzaliśmy się na to, bo połączenie drogą ekspresową z Warszawą było kręgosłupem naszej sieci komunikacyjnej oraz niezwykle ważnym czynnikiem strategii rozwoju miasta i regionu. Brak tej inwestycji drogowej oznaczałby opóźnienie inwestycyjne o kilka lat i dalszą stagnację. Zaczęliśmy działać – wspomina Krzysztof Żuk, prezydent Lublina.

Determinacja była ogromna w społeczeństwie Lublina. Zaczęło się od zamieszczenia w Rzeczypospolitej wspólnego listu otwartego, sygnowanego przez prezydenta Żuka i marszałka Hetmana, adresowanego do ministra Grabarczyka (minister infrastruktury – przyp. aut.) oraz Jacka Rostowskiego, ministra finansów, w sprawie przesunięcia obwodnicy Lublina i fragmentu S17 na listę inwestycji rezerwowych. – Wywołaliśmy bardzo duży szum medialny. Poczułem ogromne poruszenie społeczne, które spowodowało, że ludzie zorganizowali się: przedsiębiorcy, związkowcy, spółdzielcy i zwykli, wkurzeni ludzie. To było bardzo budujące, ogromnie mnie to cieszyło. Po raz pierwszy zobaczyłem ten ogromny kapitał społeczny w Lublinie – dodaje europoseł.

Na Warszawę

„Grabarczyk ministrem głupich kroków”, „Lubelszczyzna - czy to Polska jeszcze?”, „Nie róbmy polityki - budujmy S17”, petardy, trąbki i bębny – z takimi hasłami kilkuset mieszkańców Lublina i regionu pojechało protestować przed Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. Był styczeń 2011 roku. Wówczas złożono także petycję adresowaną do premiera, z podpisami 20 tys. mieszkańców o przyspieszenie budowy trasy. Był to, można powiedzieć, finał społecznego buntu. W rolę jednego z trybunów ludowych wcielił się Maciej Maniecki, wówczas szef Rady Przedsiębiorców Lubelskich.

– Wspólnie z Arturem Kawą, w ramach prac RPL, stworzyliśmy program z kilkoma krytycznymi punktami, niezbędnymi w procesie rozwoju naszego regionu. Była to budowa lotniska, połączenia drogą ekspresową z Warszawą oraz modernizacja linii kolejowej. Gdy dowiedzieliśmy się o tym, że S17 spada na listę rezerwową, to po prostu trzeba było działać – wspomina Maciej Maniecki.

Na początku stycznia 2011 związkowcy i pracodawcy założyli wspólny komitet protestacyjny, w jego skład weszli m.in. przedstawiciele lubelskich struktur Solidarności, OPZZ, Forum Związków Zawodowych, ZPPL Lewiatan, Rady Przedsiębiorczości Lubelszczyzny, Lubelskiego Związku Pracodawców oraz Izby Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Lublinie. Media eksplodowały informacjami na ten temat. Gazety codzienne i rozgłośnie radiowe prowadziły akcję zbierania podpisów pod petycją do premiera.

– To był ogromny ruch społeczny. Każdy chciał tej drogi, a decyzję rządu uważał za osobistą zniewagę. Wspólnie zamówiliśmy kampanię bilboardową w Warszawie. Czułem za sobą siłę ludzi – opowiada Maciej Maniecki. Przedsiębiorcy prowadzili mocny lobbing. Spotkali się z ówczesnym wicepremierem Waldemarem Pawlakiem. – Czułem, że wysłuchał nas z uwagą i docenił nasze argumenty. Zorganizowaliśmy wyjazd do Warszawy na słynną pikietę przez siedzibą rządu i złożenie petycji do premiera Tuska. Myślę, że ten nacisk i presja wpłynęły na zmianę decyzji rządu.

Dwie osoby

Wówczas wszystkie elementy układanki zagrały. Społeczny ruch, dyplomacja Hetmana, działania prezydenta Żuka oraz akcja organizowana przez Macieja Manieckiego. Organizatorzy mieli jeszcze jednego, ukrytego, ale niezwykle ważnego sprzymierzeńca: przychylność wicepremier Elżbiety Bieńkowskiej.

– Po tych latach mogę powiedzieć szczerze, że są dwie osoby dzięki którym obwodnica Lublina wróciła na listę inwestycji podstawowych. Jest to minister Elżbieta Bieńkowska, szefowa resortu rozwoju regionalnego oraz jej zastępca, sekretarz stanu Adam Zdziebło. Pewnego wieczora przyjechali do Lublina, po długich rozmowach znalazły się pieniądze na budowę drogi w poprzedniej perspektywie. Gdyby nie oni, to projekt S17 Piaski-Lublin-Warszawa opóźniłby się o siedem lat. Dziś cieszylibyśmy się z otwarcia obwodnicy, a nie całego odcinka ekspresówki do stolicy – opowiada Hetman.

– Jeszcze raz podkreślę, że matką chrzestną S17 oraz obwodnicy Lublina jest pani wicepremier Elżbieta Bieńkowska, która była wielką zwolenniczką tej inwestycji. Jako jedna z niewielu osób w ówczesnym rządzie rozumiała wagę i znaczenie tej drogi dla naszego miasta i regionu oraz dla Podkarpacia. Potrafiła znaleźć środki, tak by inne inwestycje w kraju nie ucierpiały z powodu S17, chociażby połączenia Warszawa – Białystok – dodaje prezydent Żuk.

Drogowcy również się spięli

Na zielone światło dla budowy S17 i obwodnicy Lublina przygotowali się lubelscy drogowcy. Wszystkie procedury były mocno zaawansowane, projekt gotowy, aby w maksymalnie szybkim czasie uruchomić przetargi. Był to niezwykle ważny czynnik – bo czas leciał – aby zacząć korzystać z unijnych środków. W przeciwnym razie pieniądze mogły wrócić do Brukseli. Udało się.

– Z Lublina do Warszawy już teraz można dojechać w około dwie godziny, a czas podróży zapewne jeszcze się skróci, kiedy skończy się budowa odcinka między węzłem Lubelska a węzłem Warszawa Wschód (dawniej w. Zakręt). Trzeba jednak podkreślić, że trasa S17 jest dla woj. lubelskiego „drogą życia” nie tylko z tego powodu, ale przede wszystkim dlatego, że na dawnej drodze krajowej nr 17 był olbrzymi ruch i dużo wypadków. Po zbudowaniu drogi ekspresowej problem ten jest dużo mniejszy. Podróż do stolicy jest o wiele bezpieczniejsza – mówi Mirosław Czech, dyrektor lubelskiego oddziału GDDKiA. Nie można zapomnieć o poprzednich dyrektorach lubelskiego oddziału GDDKiA, dla których S17 była oczkiem w głowie. Bez ich urzędniczej zapobiegliwości, tej inwestycji nie można by było tak gładko uruchomić

Implikacje

Budowa obwodnicy do dziś niesie pozytywne skutki dla Lublina i regionu. – Z perspektywy lat nasze działania są dziś widoczne. Lublin za sprawą S17 stał się ważnym węzłem komunikacyjnym. W naszym mieście ulokowały się czołowe firmy logistyczne, pojawiają się nowi inwestorzy. Dzięki dostępności komunikacyjnej oraz infrastrukturze telekomunikacyjnej jesteśmy znaczącym ośrodkiem usług teleinformatycznych. Sektor IT zatrudnia już ponad 10 tys. pracowników w naszym mieście. Bez budowy drogi S17 i obwodnicy Lublina nie powstałyby nowa Mełgiewska, Poligonowa, Grygowej i wiele innych nowych ulic w mieście. Droga ekspresowa była impulsem kolejnych inwestycji drogowych oraz przepustką do skutecznego starania się o fundusze europejskie – mówi Żuk.

I jeszcze jedno, o czym wszyscy już na szczęście zapomnieli. DK 17 Lublin-Warszawa była najniebezpieczniejszą drogą w kraju. Przypominały o tym przydrożne krzyże i alarmistyczne statystyki. Dziś S17 jest na szarym końcu polskiego rankingu dróg niebezpiecznych.

Jak długo?

177 kilometrów ma S17 od Piask do węzła Lubelska pod Warszawą. Po zniesieniu ograniczeń na ostatnich odcinkach przed stolicą, ten dystans pokonamy samochodem z dozwoloną prędkością 120 km/h w ciągu 90-100 minut. A Węzeł Lubelska-węzeł Lublin Felin (162 km) w ok. 80 minut.

S17 – plan całościowy

Droga ekspresowa S17 Warszawa-Lublin-Hrebenne (granica z Ukrainą) w ciągu trasy europejskiej E372 łączy aglomerację warszawską z Lubelszczyzną i prowadzi ruch w kierunku Lwowa. Pomiędzy Kurowem a Piaskami przebiega na wspólnym odcinku z drogą ekspresową S12, tworząc główną oś transportową w województwie lubelskim. Na początkowym odcinku (od S8 do A2) droga ma stanowić wschodnią obwodnicę Warszawy, część ekspresowej obwodnicy Warszawy.

1. W. Lubelska (bez węzła) - początek obwodnicy Kołbieli; 15,151 km

• Data rozpoczęcia robót: 13.04.2018

11 lipca tego roku oddano do ruchu ciąg główny w ramach Tymczasowej Organizacji Ruchu. Obecne trwają roboty porządkowe i wykończeniowe: przy drogach dojazdowych, humusowane są skarpy, pobocza, sadzona roślinność, udrażniane rowy. Prowadzone są też prace przy ogrodzeniach oraz prace porządkowe i wykończeniowe w branży energetycznej. Montowane są bariery i oznakowanie pionowe.

• Planowane uzyskanie pozwolenia na użytkowanie:

IV kwartał 2020 r.

2. obwodnica Kołbieli; 8,679 km

• Data rozpoczęcia robót: 20.08.2018

17 lipca oddano do ruchu ciąg główny w ramach Tymczasowej Organizacji Ruchu. Obecne trwają prace porządkowe i wykończeniowe: przy drogach dojazdowych, poboczach, przy budowie MOP, montowane są ogrodzenia, oznakowanie, bariery. Prowadzone są też nasadzenia na terenach zielonych. Trwają też roboty przy zbiorniku retencyjnym. Budowany jest światłowód.
• Planowane uzyskanie pozwolenia na użytkowanie IV kwartał 2020 r.

3. koniec obwodnicy Kołbieli - początek obwodnicy Garwolina; 13,015 km

• Data rozpoczęcia robót: 11.08.2017

• Data oddania do ruchu 2019.12.23

4. koniec obwodnicy Garwolina - koniec obwodnicy Gończyc; 12,227 km

• Data rozpoczęcia robót: 16.03.2017

• Data oddania do ruchu 04.07.2019

5. koniec obwodnicy Gończyc - gr. woj. mazowieckiego i lubelskiego; 13,012 km

• Data rozpoczęcia robót: 16.03.2017

• Data oddania do ruchu: 04.07.2019

6. granica województwa - w. Skrudki; 20,172 km

• Data rozpoczęcia robót: 2017.04.06

• Data oddania do ruchu: 06.09.2019

7. w. Skrudki (bez węzła) - Kurów Zachód (bez węzła); 13,164 km

• Data rozpoczęcia robót: 11.01.2017

• Data oddania do ruchu 2019.06.19

8. S17 Kurów (węzeł Kurów Zachód, skrzyżowanie z S12) - węzeł Jastków; 23 km

• Data rozpoczęcia robót: 31.03.2011 r.

• Data oddania do ruchu: 28.05.2013 r.

9. S17 w. Jastków - w. Lublin Sławinek; 7,7 km

• Data rozpoczęcia robót: 20.10.2011 r.

• Data oddania do ruchu: 25.09.2014 r.

10. S17 w. Lublin Sławinek - w. Lublin Rudnik; 10,2 km

• Data rozpoczęcia robót: 14.12.2011 r.

• Data oddania do ruchu: 31.10.2014 r.

11. S17 w. Lublin Rudnik - w. Lublin Felin; 12,8 km

• Data rozpoczęcia robót: 14.12.2011 r.

• Data oddania do ruchu: 15.10.2014 r.