VI Polski Kongres Górniczy – w Lublinie o przyszłości górnictwa

W bogatym programie kongresu są liczne panele dyskusyjne czy wystąpienia naukowe podzielone na sekcje tematyczne. Kongres rozpoczął się w auli Wydziału Prawa i Administracji UMCS sesją plenarną pod tytułem „Górnictwo PL2025 – surowce, energia, transformacja. Strategia surowcowa Polski w modelu zrównoważonej i odpowiedzialnej transformacji.” Wśród prelegentów znaleźli się m.in. Konrad Wojnarowski (świeżo upieczony Wiceminister Energii), Krzysztof Galos (Główny Geolog Kraju z Ministerstwa Klimatu i Środowiska) czy Piotr Litwa (prezes Wyższego Urzędu Górniczego).

Galos omawiał szalenie istotne w kontekście surowców krytycznych rozporządzenie Unii Europejskiej „Critical Raw Materials Act”. Dokument ten wyróżnia 34 surowce krytyczne dla UE, w tym 24 metale. 17 z nich to surowce strategiczne. Z kolei Dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB, Krzysztof Szmałek, omawiał społeczną świadomość problematyki surowców. – Edukacja surowcowa jest potrzebna na każdym poziomie kształcenia oraz w życiu społecznym i politycznym – wnioskował Szmałek.

Podczas sesji plenarnej doszło też do podpisania porozumienia pomiędzy Państwowym Instytutem Geologicznym – PIB a spółkami sektora surowcowego. Porozumienie dotyczy współpracy i przekazania na rzecz Państwowej Służby Geologicznej pełni praw do opracowanego w latach 2022–2024 modelu hydrogeologicznego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW) – jednego z największych na świecie modeli tego typu.

W trakcie późniejszego panelu dyskusyjnego „Surowce Krytyczne – wyścig o przyszłość!” zastanawiano się, jak zabezpieczyć dostęp do kluczowych zasobów, jak mądrze je eksploatować i jak pogodzić cele gospodarcze z ochroną środowiska. Postawiono zasadne pytanie, czy Polska zbuduje własną politykę surowcową na miarę XXI wieku czy też przegra ten globalny wyścig? Na mównicy pojawił się m.in. Jerzy Buzek, były Premier RP i Przewodniczący Parlamentu Europejskiego.

Ponadto wysłuchać można było wiceprezesa zarządu ds. rozwoju KGHM Polska Miedź SA., Zbigniewa Bryję czy prezesa zarządu Grupy Elemental Holding, Pawła Jarskiego.

Ważnym punktem pierwszego dnia kongresu było podpisanie porozumień z kluczowymi partnerami w ramach ISAC SIG – Surowce i Georóżnorodność, inicjatywy na rzecz bezpieczeństwa informacyjnego sektora surowcowego. Do ISAC SIG dołączyły m.in. JSW, PGG, LW Bogdanka, ENEA, oraz PGE GiEK.

Doszło też do podpisania porozumienia pomiędzy wydziałami kształcącymi na kierunkach górniczych trzech uczelni: Akademii Górniczo-Hutniczej, Politechniki Wrocławskiej i Politechniki Śląskiej na rzecz rozwoju Edukacji Surowcowej i Transformacji Energetycznej Polski. Uczelnie wspólnie podejmują wyzwanie kształcenia nowej generacji inżynierów i specjalistów dla przyszłego górnictwa i przemysłu surowcowego.

Bez wątpienia kulminacyjnym momentem środowych obrad było jednak przyjęcie Deklaracji Lubelskiej – dokumentu, który wskaże kierunki polityki surowcowej Polski do 2050 roku wobec wyzwań transformacji energetycznej, rosnącej konkurencji o dostęp do surowców oraz presji regulacyjnej wynikającej z polityki klimatycznej Unii Europejskiej. Deklaracja Lubelska jest wspólnym głosem środowiska górniczego, który wskazuje na konieczność prowadzenia suwerennej, zrównoważonej i odpowiedzialnej polityki surowcowej. Deklaracja apeluje do decydentów o przyjęcie nowoczesnego, zintegrowanego i środowiskowo odpowiedzialnego podejścia do gospodarowania krajowymi zasobami mineralnymi w dobie transformacji energetycznej.

Podpisanie deklaracji przez reprezentantów obu środowisk jest świadectwem wspólnej troski o przyszłość polskiego górnictwa, geologii i bezpieczeństwa surowcowego kraju. Jest też przejawem gotowości do aktywnego współtworzenia rozwiązań, wspierających długofalowy rozwój i konkurencyjność Polski w Europie.

Jednym z najważniejszych wniosków pierwszego dnia kongresu i fundamentem deklaracji jest koncepcja budowy „cyfrowej tarczy bezpieczeństwa”, która ma chronić proces transformacji przed zagrożeniami. Głównym ośrodkiem współdziałania będzie tu Centrum Geoinformacji i Cyberbezpieczeństwa, którego rola wykracza poza klasyczne podejście do polityki surowcowej. Nowa perspektywa zakłada, że bezpieczeństwo państwa to nie tylko dostęp do surowców, ale także ochrona danych, infrastruktury technicznej oraz wiedzy geologicznej – traktowanych jako zasób strategiczny i element bezpieczeństwa narodowego.

Jednocześnie należy dodać, że Deklaracja Lubelska nie zastępuje i nie aktualizuje dokumentów rządowych, takich jak Polityka Surowcowa Państwa. Jest raczej wyrazem oczekiwań, doświadczeń i wiedzy środowiska.

Kolejne obrady w sesjach tematycznych już jutro od 9:00 – ponownie w gościnnych progach UMCS. Program kongresu uzupełniają wydarzenia specjalne: warsztaty CyberPoligon ISAC SIG, a także sesja wyjazdowa w LW Bogdanka, gdzie uczestnicy będą mogli zapoznać się z funkcjonowaniem kopalni, a nawet zjechać pod ziemię.