Andrzej

Imię pochodzenia greckiego, od słowa andros (mąż, mężczyzna) lub andreios (męski). Oznacza: mężny, odważny. Spolszczone imię Andreas brzmi Jandrzej, Jędrzej (zbitka "an" od XVI w. zaczęła przekształcać się w jęz. polskim w głoskę "ę"). W Polsce używane od XII w. W średniowiecznej polszczyźnie pojawiały się dziś niespotykane formy żeńskie - Andrzeja, Ondrzeja. Świadectwem popularności kultu św. Andrzeja jest ludowy zwyczaj zwany "Andrzejkami". Forma żeńska: Andrea.

Andrzej to człowiek szczery, odważny, niezwykle wnikliwy. Potrafi nie tylko inicjować przedsięwzięcia, ale także sprawnie je przeprowadzać. Uzdolniony kierownik, chętnie radzi innym. Wyróżnia się w działalności publicznej. Troszczy się szczególnie o tych, którzy dużo wycierpieli. Posiada uzdolnienia telepatyczne.

Bardzo dobrze układa sobie życie, wybiera dobrą żonę, dzieci wychowuje na porządnych ludzi. Jego potomstwo ma wszelkie szanse, by odegrać ważką rolę w zyciu naukowym. Założone przez Andrzeja ognisko rodzinne może uchodzić za wzór do naśladowania.

> Święty Andrzej Apostoł, brat Szymona Piotra. Jeden z pierwszych uczniów Jezusa Chrystusa. Przyprowadził do Jezusa swego brata, Piotra, mówiąc mu: "Znaleźliśmy Mesjasza". Poniósł śmierć męczeńską około 65. roku, powieszony za nogi na krzyżu w kształcie litery X (Krzyż św. Andrzeja). Patron:
> Austrii,
> Grecji,
> Hiszpanii,
> Holandii,
> Niemiec,
> Rosji,
> Szkocji,
> podróżnych, rybaków, rycerzy, rzeźników, małżeństw oraz chorych na różyczkę i czerwonkę.

W dniu wspomnienia św. Andrzeja kończy się rok liturgiczny i zaczyna Adwent. Stąd zwyczaj zgadywania przyszłości, choćby z lanego na wodę roztopionego wosku. (Wspomnienie 30 listopada)

> Święty Andrzej, metropolita Krety. Żył w latach 660-740. Bronił czci ikon. Zapoczątkował nowy rodzaj pieśni kościelnej, zw. kanonem. Najsłynniejszym jego dziełem jest Wielki kanon pokuty. Szczególną cześć odbiera w Kościele Wschodnim. (Wspomnienie 4 lipca)

> Święty Andrzej Świerad, Andrzej Żurawek, pustelnik i asceta. Prowadził ascetyczny sposób życia. Spał w pozycji siedzącej na pniu, otoczonym ostrymi prętami. Na pół legendarny krzewiciel chrześcijaństwa na ziemi sądeckiej, przebywał prawdopodobnie nad Dunajcem; później wraz z uczniem Benedyktem przybył do opactwa św. Hipolita na górze Zobor k. Nitry (Słowacja), gdzie wstąpił do zakonu benedyktynów i osiadł w pobliskiej pustelni leśnej. Otoczony kultem w pd. Polsce, na Słowacji, Morawach i Węgrzech. (Wspomnienie 13 lipca)

> Św. Andrzej Corsini, biskup Fiesole, pochodził z możnego rodu florenckiego. Żył w latach 1202-74. Słynął z miłosierdzia i jednania zwaśnionych miast wł. (Wspomnienie 4 lutego)

> Św. Andrzej Avellino, kaznodzieja i spowiednik. Żył w latach 1521-1608. Kierował domem generalnym teatynów w Neapolu. Uchodził za orędownika dobrej śmierci. (Wspomnienie 10 listopada)

> Św. Andrzej Bobola, urodził się około 1591 roku. Był polskim jezuitą, zwano go "łowcą dusz". Schwytany przez Kozaków 16 maja 1657 roku, był torturowany i w okrutny sposób zabity. Kult św. Andrzeja Boboli w Polsce nie słabnie od wieków. Jest patronem kolejarzy. Św. Andrzeja Bobolę w dawniejszej ikonografii przedstawiano z dwiema szablami wbitymi w kark i lewą rękę. (Wspomnienie 16 maja)

> Św. Andrzej Hubert Fournet, pochodził z Francji. Żył w latach 1752-1834. Wraz ze św. Joanną założył zgromadzenie Córek Krzyża. (Wspomnienie 13 maja)

> Św. Andrzej Kim Taegon, pierwszy kapłan koreański Został ścięty wraz ze swymi towarzyszami. Kanonizowany w 1984 r. przez papieża Jana Pawła II, wraz z innymi męczennikami koreańskimi.

> Św. Andrzej Beltrami, salezjanin (1870-97). Był autorem biografii świętych, m.in. żywotu św. Stanisława Kostki.

> Andriej Rublow, rosyjski malarz ikon (ok. 1360-1427)
> Andrea del Castagno, (Andrea di Bartoldi di Simone), malarz włoski (ok. 1421-19 VIII 1457)
> Andrzej Frycz Modrzewski, autor "O poprawie Rzeczypospolitej" (ok. 1503-1572)
> Jan Andrzej Morsztyn, polski poeta barokowy (24 VI 1621-8 I 1693)
> Andrzej Zamoyski, kanclerz wielki koronny (1717-1792)
> André Marie Ampére, francuski fizyk i matematyk (22 I 1775-10 VI 1836)
> Andrzej Strug, właśc. Tadeusz Gałecki, pisarz polski (1871-1937)
> André Breton, pisarz fancuski (19 II 1896-28 IX 1966)
> Andrzej Brzozowski, polski reżyser filmowy (ur. 1916)
> Andrzej Munk, polski reżyser filmowy (16 XI 1921-20 IX 1961)
> Andriej Sacharow, fizyk radziecki, obrońca praw człowieka (1921-1989)
> Andrzej Wróblewski - Ibis, dziennikarz polski (ur. 1922)
> Andrzej Braun, pisarz polski (ur. 19 VIII 1923)
> Andrzej Szczepkowski, aktor polski (1923-1997)
> Andrzej Łapicki, aktor polski (ur. 11 XI 1924)
> Andrzej Szczypiorski, pisarz polski (3 II 1929-16 V 2000)
> Andrzej Wajda, polski reżyser filmowy (ur. 6 III 1926)
> Andrzej Konic, polski aktor i reżyser (ur. 1926)
> Andrzej Micewski, polski publicysta (ur. 3 XI 1926)
> Andrzej Wielowieyski, polski polityk (ur. 16 XII 1927)
> Andrzej Strumiłło, malarz polski (ur. 1928)
> Andy Warhol (Andrew Warhola), amerykański twórca pop-artu (6 VIII 1928-22 II 1987)
> Andrzej Bursa, poeta polski (21 III 1932-15 XI 1957)
> Andrzej Drawicz, polski tłumacz i krytyk literacki (20 V 1932-15 V 1997)
> Andrzej Kurylewicz, kompozytor polski (ur. 24 XI 1932)
> Andriej Tarkowski, rosyjski reżyser filmowy (4 IV 1932-28 XII 1986)
> Andrzej Kopiczyński, aktor polski (ur. 1934)
> Andrzej Garlicki, historyk polski (ur. 3 VI 1935)
> Andrzej Kondratiuk, polski reżyser filmowy (ur. 20 VII 1936)
> Andrzej Blikle, polski przedsiębiorca i informatyk (ur. 1939)
> Andrzej Żuławski, polski reżyser filmowy (ur. 22 XI 1940)
> Andrzej Zaorski, aktor polski (ur. 1943)
> Andrzej Olechowski, polski polityk (ur. 9 IX 1947)
> Andrzej Bachleda-Curuś, polski narciarz (ur. 2 I 1947)
> Andrzej Mleczko, polski artysta plastyk (ur. 1949)
> Andrzej Pągowski, polski grafik (ur. 1953)
> Andrzej Anusz, polski historyk (ur. 1965)

> Jędrek - mędrek.
> Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży.
> Miękko na Andrzeja, oj! niedobra nadzieja.
> Na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja.
> Kiedy na Andrzeja poleje, poprószy,
caly rok nie w porę rolę moczy, suszy.
> Idź, głupi Jędrysku, za dzwonkiem!
> Zdybali się dwa Jędruchy:
jeden ślepy, drugi głuchy.
> Na święty Andrzej szukają baby przędzy.

> Tam, gdzie historii wiatr wieje,
Gdzie fruwają idee,
Gdzie się rozjaśnia,
Gdzie dnieje,
Gdzie dzieją się panateneje,
Gdzie białe kwitną nadzieje,
Śmiech śmieje się,
Wino leje,
(...)
Gdzie orze się
i sieje -
Tam wsiędzie swoje trzy grosze
Zawsze wtrącają Andrzeje.
(Ludwik Jerzy Kern)

> 6 stycznia,
> 19 stycznia,
> 4 lutego,
> 12 kwietnia,
> 27 kwietnia,
> 13 maja,
> 16 maja,
> 12 lipca,
> 16 lipca,
> 17 lipca,
> 21 lipca,
> 1 listopada,
> 10 listopada,
> 24 listopada,
> 30 listopada,
> 10 grudnia