Jak wyglądał przedświąteczny Chełm przed laty

Co było w sklepach, jak wyglądały ulice, czym żyli ludzie w tamtych czasach i czy zima wtedy także zaskakiwała drogowców?

24 grudnia 1982 r. Program pierwszy TVP serwuje widzom o godz. 20 kolędy, a pół godziny później czechosłowacki "Szpital na peryferiach”. W pierwszy dzień świąt wyjątkowa gratka dla miłośników westernów: film prod. USA "Z zaciśniętymi zębami”.

Zima 1982/83 miała być "niegroźna”. Tak przynajmniej wynikało z prognozy, jaką przedstawił czytelnikom Tygodnika Chełmskiego Wacław Gutowski z Łopiennika Górnego.

Pan Wacław przepowiadał pogodę obserwując wnikliwie florę i faunę. Wyszło mu nie mniej ni więcej, że zima w pierwszej połowie będzie łagodna, przeplatana przymrozkami. Druga połowa miała być mroźniejsza, do 20 stopni i spaść miało więcej śniegu. Skąd takie wnioski? Szpaki odleciały późno 28 października, a skowronki 26 tłumaczy pan Wacław na łamach gazety z 25 grudnia 1982.

W tym samym numerze fotoreportaż "Przedświąteczna gorączka”. Zaledwie trzy zdjęcia, ale o przygotowaniach przedświątecznych w tamtym czasie mówią wiele: kolejka zmarzniętych ludzi przed sklepem, kolejka rozgorączkowanych ludzi w sklepie i sielski kadr przedstawiający dłonie dzierżące miskę, z której do foremek spływa babeczkowa masa.

12 grudnia 1981 r. W programie telewizyjnym na 13 grudnia podano, że o godz. 9 będzie Teleranek. Nikt się nie spodziewał, że tego Teleranka jednak nie będzie…

Stwierdzono, że wymiana jednej butelki alkoholu na paczkę kawy jest nie do przyjęcia. Wymiana zostanie zachowana, jeśli będzie możliwość nabycia drugiej butelki alkoholu. To rok 1981 i informacja adresowana do czytelników tygodnika z 12 grudnia.

Amatorom deficytowych w tym czasie cytrusów dziennikarz wieszczył: Nie będzie pomarańczy, dostaniemy natomiast więcej cytryn (44 tony). Ale były też dobre informacje: Bez kłopotów powinniśmy kupić herbatę, a dzieci dostaną paczki po 0,5 kg wyrobów czekoladowych i owoców. Rozprowadzą je zakłady pracy lub szkoły. Tych, którzy martwili się, co poza tym postawią na świątecznym stole, gazeta uspokajała: Nie powinno być kłopotów z realizacją przydziałów mięsnych. Czyni się jednak starania, aby przed świętami zwiększyć dostawy wędlin pierwszego gatunku.

Choć to połowa grudnia, w tygodniku już znajdujemy ogłoszenie: Agencja artystyczna "Estrada” w Lublinie informuje, że przyjmuje zgłoszenia na organizowanie imprez choinkowych dla dzieci z województwa chełmskiego.

A co dla dorosłych? Niektórzy z nich jakby czuli, że zima będzie wyjątkowo sroga. W rubryce "Wpadki i wypadki” czytamy: Z pralni przy ul. Świerczewskiego skradziono osiem kożuchów o wartości 415 tys. zł. Wszystkie odzyskano, a podejrzani chełmianie Z.A. i J.S.K. trafili do aresztu.

24 grudnia 1960 r. Program pierwszy Polskiego Radia proponuje słuchaczom o godz. 19.30 wysłuchanie koncertu chopinowskiego. Dwie godziny wcześniej z eteru płynie audycja "Z życia Związku Radzieckiego”. Pierwszy dzień świąt przy radioodbiornikach: go

Kurier Lubelski w przedświątecznym numerze z 22 grudnia 1960 r. kusi sylwestrowymi zaproszeniami. Niestety, chełmianie, aby z nich skorzystać muszą pojechać do Lublina, bo oto: W Polonii wystąpią Barbara Kostrzewska, Xenia Grey i Tytus Wilski. W odremontowanej Stylowej zagra zespół wzbogacony o refrenistkę i wibrafon. Przyjemnie będzie się też bawić przy magnetofonie w Ratuszowej.

Szybki przeskok w czasie i już jesteśmy w roku 1977. A tu… Tradycyjnie zima zaskoczyła drogowców-biedaczków donosi Cement Chełm Organ Samorządu Robotniczego Kombinatu Cementowego. Tymczasem w przemokniętych butach człapią nieuprzątniętymi chodnikami statystyczni obywatele i wypatrują dzielnych pracowników służb oczyszczania sypiących hojną ręka sól.

Choć to ostatni numer przed świętami, w "Cemencie” próżno szukać świątecznych życzeń. Nie brakuje za to noworocznych serdeczności dla czytelników. Jakie czasy, takie życzenia.

22 grudnia 1982 r. Chełmskie kino Zorza przed świętami jest nieczynne. Za to w Kulturze grają dwa filmy: polski "Krak i Joanna” oraz francuski " Goń mnie, aż cię złapię”.

Sprzedaż mięsa i jego przetworów odbywać się będzie na podstawie kart zaopatrzenia Przedsiębiorstwa Przemysłu Mięsnego w Lublinie. Dostawy na rynek chełmski 100 ton konserw i 20 ton tłuszczów zwierzęcych (słonina), które głównie będą sprzedawane na karty deputatowe rolnikom czytamy w jednym z grudniowych wydań Tygodnika Chełmskiego.

Dla tych, co wolą ryby, zła wiadomość: Minimalne będą dostawy śledzi (9 ton) przy potrzebach około 100 ton. Ale... Dla dzieci i młodzieży do lat 18 będzie prowadzona sprzedaż grapefruitów i cytryn.

Nie wiadomo, kto w tamtym czasie określał produkty typowo świąteczne. Faktem jest, że w przywoływanym tu artykule pt. "Co na świątecznym stole”, do takich artykułów obok np. proszku do pieczenia zaliczono też kisiele, budynie i herbatę, których wedle informacji gazety "nie będzie pod dostatkiem”. Autor tekstu donosił też smutno: Nie ma dotychczas na nasze województwo przydziałów kakao, mąki ziemniaczanej, rodzynek oraz innych bakalii.

Wybór więc niewielki, a jeśli do tego pojawiła się dodatkowa trudność... W rubryce z ogłoszeniami drobnymi spośród 16 pozycji, 13 dotyczy zgubienia lub utracenia w wyniku kradzieży wkładek zaopatrzenia.

Niektórzy, tak jak dziś zresztą, nie oglądali się na konwenanse, skutkiem czego, taki oto wpis w kryminalnej kronice: W Głębokiem dwóch nieznanych sprawców napadło na mieszkankę Stręczyna, którą przewrócili na ziemię a następnie zabrali jej cztery butelki wódki i pieniądze.

Ale bywało i tak: Przeciwko kierownikowi sklepu GS nr 17 w Strachosławiu Eugeniuszowi P. wszczęto dochodzenie. Ukrywał on przed klientami towary spożywcze o wartości 15 tys. zł. Oj, nieładnie panie Eugeniuszu!

30 grudnia 1964 r. Operetka w Lublinie wystawia "Krakowiaków i Górali”, a w telewizji o godz. 22.25 Teatr Kobra "Telepatia”.

Zanim jednak nastąpi 30 grudnia, cofnijmy się do 23. Tego dnia wnikliwy reporter Kuriera Lubelskiego zanotował, że w aptekach obroty wzrosły o prawie 100 procent. Największym powodzeniem cieszą się pabialgina, gardan, weramon, leki przeciwgrypowe, opatrunki i olejek rycynowy. To się nazywa przezorność.

Ale przedświąteczny ruch nie tylko w aptekach. Ten sam reporter obserwujący lubelski rynek handlowy donosi: W sklepach muzycznych klienci nabywają kolędy śpiewane przez Mazowsze.
I jeszcze coś z lubelskiego gruntu: Komitet osiedlowy LSM organizuje bal w miejscowej szkole. Kuchnia ma być wyśmienita. Potrawy na gorąco i zimno przygotują znani kucharze z GS w Piaskach.

A także: Sensacja! W lubelskich łaźniach nareszcie komplety. Codziennie w godz. od 6.30 do 22 kąpieli zażywa do tysiąca osób.

A co z pogodą? Zachmurzenie duże z przejściowymi opadami śniegu. Mglisto. Temperatura do minus dwóch stopni. Wiatry słabe, wschodnie, powodujące miejscami zamiecie.

Rano warstwa śniegu mierzyła 14 centymetrów. Cóż z tego, kiedy... Dzielnie spisała się służba drogowa PKP. Dzięki 290 robotnikom odśnieżającym tory i zwrotnice nie zanotowano ani jednego opóźnienia pociągu. Aż trudno uwierzyć, że jednak można...

Nie próżnowali nie tylko robotnicy PKP. Dzielnie radzili sobie też milicjanci, którzy nie ustawali w tropieniu przestępców nawet w Wigilię. Skutki? 24 grudnia, podczas przeprowadzonej znienacka rewizji u Romana J. W konwi po mleku znaleziono 4 litry bimbru. Dochodzenie prowadzi Komenda Powiatowa MO.

24 grudnia 1983 r. Program pierwszy telewizji proponuje widzom o godz. 20 adaptację "Opowieści Wigilijnej” Dickensa. Zaś następnego dnia o godz. 18.25 widzowie mogą spodziewać się programu muzycznego "Kołobrzeskie ballady”

Mija 20 lat, a wyskokowe trunki domowego wyrobu ciągle są na topie. W grudniowym Tygodniku Chełmskim czytamy: Okres przedświąteczny uaktywnił wiele nielegalnych bimbrowni.
Dla tych, co wolą jednak zaopatrywać się w sklepach pomocny okazuje się informator świąteczny. Dowiadujemy się z niego m. in. W Chełmie czas pracy całej sieci handlowej wydłużony jest w dniach 22-23 grudnia o jedna godzinę. Zgodnie z sugestiami sklepy wiejskie powinny pracować o godzinę dłużej. Ostatecznie zdecyduje naczelnik.

Gdy jedni myślą o zakupach, inni myślą o... innych. Harcerze z chełmskiej chorągwi ZHP chcą zorganizować 7 stycznia tradycyjną gwiazdkę dla sierot z państwowych i rodzinnych domów dziecka. Natomiast kierownik kina Zorza obiecał specjalnie na tę okazję sprowadzić zekranizowaną "Akademię Pana Kleksa”, a jeżeli nie, to zestaw nie mniej atrakcyjnych bajek.
Dzięki skrupulatności ówczesnych dziennikarzy wiemy też, co działo się w tym czasie na rynku muzycznym. Tygodnik Chełmski pokusił się o płytowe podsumowanie roku. Zadając czytelnikom pytanie, jaki był rok 1983 w muzyce rockowej odpowiada, ze najbardziej na uwagę zasługiwały m. in. płyty: Lombard "Live” z przebojem "Przeżyj to sam” oraz płyta Urszuli i jej "Dmuchawce, latawce, wiatr”. Z wykonawców zagranicznych wspomina m. in. "Final Cut” Pink Floyd i "Synchronicty” The Police.

17grudnia 1988 r. Jaki jest program w telewizji? Kogo to obchodzi, skoro w mieście działa już lodowisko? Bilety dla młodzieży kosztują 80 zł, dla dorosłych 150 zł

Rozrywka, rozrywką, ale przygotowywać się do świąt trzeba. Przedświąteczny Tygodnik Chełmski w rubryce "Babskie Gadanie” radzi piórem nijakiej Nowakowej: Można się poratować znakomitymi wędlinami z Kasiłanu w sklepie przy I AWP, ale szynka po 3500 zł i kiełbasa po 2200 nie na każdą kieszeń. Fakt. Ale Nowakowa bezradnych gospodyń domowych nie zostawi bez pomocy. Proponuje tani przepis na naleśniki z pasztetowej lub podgardlanej z dodatkiem przysmażonej cebulki i przypraw i zapewnia: Wypróbowałam na swoich domownikach, więc i wam mogę polecić. Nie jest takie ryzykowne, na jakie wygląda.

1989 r. W centrum Chełma staje kilkumetrowa choinka. Gazety radzą, jak dobrze wyglądać na sylwestrowym balu: Modne są duże koki w stylu lat 50-tych, do tego bardzo długie kolczyki. Biżuteria: dużo złota. Makijaż: na policzkach zamiast różu – złoto, pomarańcze i beże.

Ówczesne vipy oceniają mijający rok. Stefan Łyczak, I sekretarz KW PZPR przyznaje: Sukcesem trzeba nazwać mimo wszystko łagodny jak do tej pory przebieg zmian polityczno-społecznych w Polsce. A Prezydent Chełma Mikołaj Łogosz cieszy się: Zauważalna jest już poprawa w zaopatrzeniu sklepów.

Ba! Mieszkańcy o ile tylko mają dewizy, mogą korzystać ze wspaniałości oferowanych przez Pewex. Jak przyznają sprzedawcy przed świętami najlepiej schodzą telewizory po 540 i 699 dolarów oraz odtwarzacze video po 275 dolarów. Ale i tak najbardziej pożądanym towarem także w Pewexie jest polska czysta wódka.

Jeżeli jest, kolejka ustawia się przez całą długość sklepu. Dostawy wódki są trzy razy w tygodniu, 200 transporterów po 15 butelek. Klienci wykupują cały zapas w jeden dzień.

24 grudnia 1980 r. Telewizja proponuje w tym dniu m. in. "Królowa Bonę” i "My Fair Lady z Audrey Hepburn

W świątecznym numerze Tygodnika Chełmskiego niespodzianka dla Czytelników. Reporter próbuje połączyć się przez radio z dwoma statkami, które żeglują po dalekich wodach, a noszą swojskie nazwy m/s Chełm i "Manifest Lipcowy”. Udaje się wywołać tylko kapitana tej drugiej jednostki. Rozmowa ma miejsce 15 grudnia. Kapitan: Jesteśmy 580 mil morskich na północny wschód od Wysp Azorskich w drodze do Nowego Orleanu po 45 tys. ton kukurydzy. Wigilię spędzimy prawdopodobnie koło Wysp Bahama. Wszystkim Czytelnikom życzymy wesołych świąt.

W TEKŚCIE WYKORZYSTANO PUBLIKACJE PRASOWE Z ARCHIWALNYCH NUMERÓW TYGODNIKA CHEŁMSKIEGO, CEMENT CHEŁM I KURIERA LUBELSKIEGO ZE ZBIORÓW CHEŁMSKIEJ BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ