Trwałe pamiątki w Chełmie, Krasnymstawie i Dorohusku na 100-lecie odzyskania niepodległości

W Chełmie pomnik został poświęcony Kazimierzowi Czernickiemu, międzywojennemu społecznikowi, publicyście i drukarzowi.

– Samego bohatera postrzegamy jako budowniczego życia społeczno-kulturalnego w polskim już Chełmie. Przede wszystkim wywierał wpływ na jego społeczność jako publicysta i wydawca popularnych „Wieści Chełmskich”, a później „Zwierciadła”. Jako zadeklarowany piłsudczyk prezentował postawy propaństwowe, wszelkimi sposobami wspierając polskość wielonarodowego i wielokulturowego Chełma. Zarówno jemu, jak i wychowanym w tym samym duchu jego synom przyszło zapłacić za to życiem.

Po wybuchu wojny zaangażował się w działalność konspiracyjną, wydając między innymi tajne biuletyny. Aresztowany przez gestapo wraz z dwoma synami i grupą chełmskiej inteligencji został rozstrzelany w Kumowej Dolinie. Trzeci jego syn zginął w potyczce z Niemcami.

Projekt pomnika zlokalizowanego na skwerku obok cerkwi zamówiono u miejscowego rzeźbiarza Kamila Słowika, absolwenta Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. To klasyczna w formie, zwieńczona zrywającym się do lotu orłem, granitowa bryła z brązowym medalionem przedstawiającym Czernickiego. Projekt i budowa została sfinansowana ze zbiórki społecznej, przede wszystkim we współpracy z chełmskimi parafiami.

W Krasnymstawie na 11 listopada udało się zakończyć renowację mogił żołnierskich w Sekcji Wojennej tamtejszego Cmentarza Parafialnego. Całkowita wartość tego przedsięwzięcia wyniosła ponad 400 tys. zł. Dzięki staraniom poseł RP Teresy Hałas pozyskano na ten cel 300 tys. zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Pozostałą część wygospodarowano z kasy miasta. Ponadto część pieniędzy na projekt techniczny Komitet Renowacji Sekcji Wojennej Cmentarza Parafialnego w Krasnymstawie wraz ze stowarzyszeniami Krasnostawianie i Narodowy Krasnystaw zebrał w ramach publicznej kwesty.

Obchody rocznicowego święta odsłonięciem pomnika 100-lecia Niepodległości RP uczciła także społeczność gminy Dorohusk.

– Budowa zwieńczonego orłem w koronie granitowego monumentu kosztowała około 140 tys. zł, z czego 38 tys. wygospodarowaliśmy ze środków własnych – mówi Katarzyna Rafalska, sekretarz UG Dorohusk. – Resztę społeczny komitet budowy uzyskał od gminnych instytucji, firm i osób prywatnych.

W przeciwieństwie do chełmskiego pomnika dorohuski jest wręcz monumentalny. Sam orzeł waży 300 kg, a jego rozpiętość skrzydeł wynosi około 2 m. Wraz z granitowym obeliskiem zaprojektował go Dariusz Kowalski, rzeźbiarz z Warszawy.