Wybitny polski rzeźbiarz stworzył pomnik Misji Jana Karskiego. Dzisiaj monument stanie na rynku

Autorski odbiór pomnika był wyznaczony już wczoraj. Ze względów technicznych jego instalację przełożono na dzisiaj. Sama uroczystość odsłonięcia, w której Pityński nie będzie już mógł uczestniczyć, zaplanowano na 3 grudnia.

Lokalizacja pomnika nie jest przypadkowa. To właśnie w Izbicy Jan Karski jako emisariusz polskiego Państwa Podziemnego, przebrany w mundur ukraińskiej służby pomocniczej SS, dostał się na teren tamtejszego getta, będącego też obozem tranzytowym dla przywożonych z całej Europy Żydów, którzy następnie trafiali do obozów zagłady w Bełżcu i Sobiborze. To, co wtedy tam usłyszał i zobaczył, włączył do słynnego raportu przedstawionego przywódcom brytyjskim i amerykańskim. Niestety, raport ten został zbagatelizowany.

– Przed wojną Izbica liczyła około 2 tys. mieszkańców, z czego 95 proc. stanowiła ludność żydowska – mówi Jerzy Lewczuk, wójt gminy Izbica. – Przeżyły tylko jednostki. Szacuje się, że przez Izbicę przewinęło się 15–16 tys. Żydów, którzy ostatecznie zostali zgładzeni w Bełżcu lub Sobiborze. Pomnik zostanie odsłonięty w 75 rocznicę misji Karskiego w Izbicy.

Pityński znał osobiście Karskiego. Już wcześniej zrealizował kilka poświęconych mu pomników. Postrzegał go jako człowieka, który rzucił na szalę swoje życie, aby świat dowiedział się o potwornościach Zagłady.

– Mój najnowszy pomnik ma oddawać atmosferę tamtych lat – mówi Pityński. – To otwarty narzutowy kamień z wystającą z niego hiperrealistyczną ręką wykonaną w brązie. To symbol tragedii jednego człowiek, którego świat nie chce wysłuchać, tak jak nie wysłuchał Karskiego.

Zdaniem Pityńskiego, postać Jana Karskiego jest mostem, łańcuchem łączącym Polaków i Żydów. Podkreśla, że nie tworzy pomników na zamówienie. Realizuje wyłącznie swoje wizje. Jako artysta wyróżnił się Pomnikiem Katyńskim w Jersey City, pierwszym powszechnie znanym w świecie dziełem rzeźbiarskim upamiętniającym tragedię katyńską. Drugi monument „Płomień wolności – Katyń” stanął w centrum Baltimore.

– My, rzeźbiarze powinniśmy tworzyć pomniki tak, aby inne narody wyczuwały w nich temperaturę polskiej krwi – dodaje Pityński. – Pomniki są kompasem dla przyszłych pokoleń pokazując, kim jesteśmy, skąd przyszliśmy i dokąd zmierzamy. To też furtki do naszej historii.

Andrzeja Pityńskiego do współpracy zaprosiło Towarzystwo Jana Karskiego. Ono też zebrało pieniądze na realizację monumentu. – Mecenasami są Kopalnia im. Jana Karskiego w Budowie, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Krasnymstawie oraz Starostwo Powiatowe w Krasnymstawie i Urząd Miasta Izbica, który poza pieniędzmi udostępnił też teren – mówi Jacek Woźniak, sekretarz Towarzystwa.

Z okazji Święta Niepodległości Andrzej Pityński odznaczony został przez prezydenta Andrzeja Dudę Orderem Orła Białego. Dla absolwenta krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, który w 1974 r. wyjechał z Polski i przez kolejnych 15 lat nie mógł do niej wrócić, miało to specjalne znaczenie.