Chatka Żaka ma 60 lat. Historia, zdjęcia i plany

W czwartek, 27 marca, oficjalnie rozpoczęły się obchody Jubileuszu 60-lecia Chatki Żaka. Z tej okazji zaplanowano wiele wydarzeń, w tym sześć głównych:

• Spektakl 2129 (premiera 3 kwietnia 2025)
• Ogólnopolski Festiwal Studencka Wiosna Teatralna (21-23 maja)
• Siema Żaki x Wolna Chatka (9-11 października 2025 r.)
• Targi Studenckich Możliwości. Kształtuj Kulturę Swoją Marką (5-6 listopada)
• Festiwal Retrospekcje (27-28 listopada)
• 35. Mikołajki Folkowe (11-13 grudnia)

Już teraz w Chatce Żaka można oglądać wystawę fotograficznej „Back to the Past. 6 Dekad Chatki Żaka”.

A my przypominamy historię tego miejsca.

1965–1975

Chatka Żaka pojawiła się na kulturalnej mapie Lublina 22 października 1965 roku. To właśnie w tym miejscu, zaprojektowanym przez Krystynę Tołłoczko-Różyską, zaczęło tętnić życie kulturalne miasta. Od samego początku stała się ona sercem studenckiego świata. Teatr Gong 2, Zespół Tańca Ludowego UMCS kierowany przez Stanisława Leszczyńskiego i inne grupy artystyczne od razu znalazły tu swoje miejsce. W 1972 roku w Chatce zagościła Epidemia Piosenki Turystycznej  „Bakcynalia” – festiwal, który stał się symbolem niezależnej piosenki turystycznej i kabaretu. W tym samym czasie, przy kinie studyjnym, z inicjatywy Jana Orzechowskiego powstał Dyskusyjny Klub Filmowy „Bariera”, dla osób poszukujących ambitnego kina. W kolejnych latach DKF-em kieruje Piotr Kotowski, który na trwałe wpisuje się w historię tego wyjątkowego miejsca.

1975–1985

W drugiej połowie lat 70. Chatka Żaka stałą się centrum teatru studenckiego w Polsce. W jej murach swoje siedziby mają Grupa Chwilowa, Scena 6 czy Teatr Provisorium. Chatka Żaka staje się również przestrzenią dla ważnych wydarzeń społeczno-politycznych. Strajki studenckie, które odbywają się w jej murach, stają się symbolem sprzeciwu wobec ówczesnej sytuacji politycznej.       

Równolegle do teatru rozwijają się inne formy działalności kulturalnej, które wciągają społeczność studencką w wir twórczej aktywności. Spotkania literackie, kluby dyskusyjne, koncerty – Chatka Żaka staje się przestrzenią dialogu i wymiany myśli. W 1975 roku zapada decyzja o utworzeniu Ośrodka Radia Studenckiego Centrum, który zyskuje swoją siedzibę w Chatce Żaka. Na scenie Chatki Żaka regularnie gości Chór Akademicki UMCS, który, jako najstarszy zespół reprezentacyjny Uniwersytetu, wnosi do tego miejsca ducha akademickiej tradycji i artystycznej doskonałości.

1985–1994

Pod opieką Mieczysławy Goś działalność wystawiennicza zyskuje na znaczeniu – jej Pracownia Plastyczna staje się miejscem spotkań i twórczej ekspresji dla młodych artystów. Zajmując coraz bardziej centralne miejsce w studenckim życiu artystycznym, Chatka Żaka staje się domem dla Zespołu Tańca Towarzyskiego Impetus, który początkowo prowadzi Zbigniew Kwiatkowski, a od 1995 roku Violetta Dryło. Również na piętrze Chatki Żaka swoje miejsce ma Orkiestra Świętego Mikołaja, która staje się jednym z najważniejszych zespołów folkowych w Polsce. W 1991 roku, dzięki Orkiestrze, powstają Mikołajki Folkowe – wydarzenie, które z czasem przekształci się w jeden z największych festiwali muzyki folkowej w kraju. Na tym samym piętrze spotyka się też Teatr Droga Waldka Sidora.        

1995–2005
W latach 90. Chatka Żaka zyskuje nową energię pod wodzą kierownika Romana Kruczkowskiego. W tym okresie, Chatka Żaka nadal pełni rolę gospodarza Ogólnopolskiego Festiwalu Piosenki Turystycznej i Studenckiej Bakcynalia, który od lat przyciąga młodych artystów z całej Polski. Ponadto, w Chatce Żaka swoją siedzibę ma redakcja pisma Gadki z Chatki, które z czasem przekształci się w Pismo Folkowe, stając się jednym z ważniejszych wydawnictw poświęconych muzyce folkowej i kulturom tradycyjnym.  

Druga połowa lat 90. to również moment, gdy w Chatce Żaka zaczyna funkcjonować Festiwal Kultury Alternatywnej „ZdAErzenia”, którego kuratorem jest Rafał Koziński. To międzynarodowy festiwal, który łączy artystów z różnych dziedzin sztuki: komiksu, filmu, muzyki i innych. To wyjątkowa przestrzeń, w której nowatorskie formy artystyczne spotykają się ze sobą, tworząc unikalną mozaikę twórczych doświadczeń. W tej dekadzie działają w Chatce: Studencki Teatr Galeria Ewy Hebe Lembryk, Teatr Ja – Sny Piotra Rządkowskiego, czy Teatr Widzenie Adama Bartosia.           
Równolegle, w 2000 roku, Chatka Żaka rozpoczyna organizację Międzynarodowych Dni Filmu Dokumentalnego „Rozstaje Europy”. Festiwal, pod dyrekcją Grzegorza Linkowskiego (kierującego Chatką w latach 2001-2010) , staje się istotnym punktem na mapie wydarzeń filmowych w Lublinie, gromadząc twórców i pasjonatów dokumentu z całego świata.

2005–2015

W 2005 roku z inicjatywy Szymona Pietrasiewicza powstaje Studencki Ogólnopolski Festiwal Teatralny „Kontestacje”, który szybko zyskuje status jednego z najważniejszych wydarzeń teatralnych w Polsce.  W 2009 roku w Chatce Żaka zainaugurowano działalność Sceny AD HOC, która stała się przestrzenią promującą młodych lubelskich muzyków. Zmiany zachodzą również w samej strukturze Chatki. Dzięki staraniom ówczesnego rektora UMCS, prof. dr hab. Stanisława Michałowskiego, rozpoczęła się przebudowa Akademickiego Centrum Kultury, która miała na celu stworzenie Inkubatora Medialno-Artystycznego. W 2013 roku Inkubator rozpoczął swoją działalność.

2015–2025

Chatka Żaka przechodzi prawdziwą metamorfozę. Po modernizacji budynek zyskał nowe życie, zachowując jednocześnie swój unikalny charakter. Odnowiono salę widowiskową, garderoby, biura i przestrzenie coworkingowe, zapewniając jeszcze lepsze warunki do organizacji wydarzeń kulturalnych i artystycznych.          

W 2020 roku dyrektorem Chatki Żaka zostaje Izabela Pastuszko, która wraz z zespołem wprowadziła nowatorski model współtworzenia kultury studenckiej. Nowe linie programowe – Ruch, Dźwięk, Kadr, Słowo, Lifestyle i Visual Art – wprowadziły przejrzysty podział na różne obszary twórczości, organizując wydarzenia, które zaspokajają najbardziej różnorodne gusta. Wśród nich znalazły się seanse filmowe, wernisaże, spektakle studenckich grup teatralnych, cyrkowe pokazy, koncerty gwiazd, a także festiwale.

Rok2021 to zmiana nazwy na Akademickie Centrum Kultury i Mediów UMCS Chatka Żaka. W tym roku, Chatka Żaka, z okazji swojego jubileuszu, chce nie tylko świętować dotychczasowe osiągnięcia, ale także inspirować młodsze pokolenia studentek i studentów do dalszego rozwoju artystycznego i wspólnej twórczości.

(źródło: Akademickie Centrum Kultury i Mediów UMCS Chatka Żaka)