Wielka Brytania poza UE. Jak brexit wpłynie na nasze życie?

Wielka Brytania wystąpiła z UE 31 stycznia 2020 roku. Okres przejściowy, podczas którego pozostawała częścią jednolitego rynku i unii celnej, pozwolił na przeprowadzenie negocjacji w sprawie jej przyszłych stosunków z Unią. Po intensywnych negocjacjach, porozumienie w tej sprawie osiągnięto pod koniec grudnia 2020 roku. Umowa będzie na razie stosowana tymczasowo, ponieważ zanim formalnie wejdzie w życie, musi zostać zatwierdzona przez Parlament Europejski. Posłowie do PE analizują obecnie jej treść w specjalistycznych komisjach parlamentarnych przed zagłosowaniem nad nią na sesji plenarnej.

Wiele kwestii uwzględniono już w Umowie o Wystąpieniu, którą UE i Wielka Brytania zawarły pod koniec 2019 roku. Ta umowa dotyczy ochrony praw obywateli UE w Wielkiej Brytanii i obywateli Wielkiej Brytanii mieszkających w innych krajach UE, zobowiązań finansowych podjętych przez Wielką Brytanię gdy była państwem członkowskim UE, a także kwestii granicznych, zwłaszcza na wyspie Irlandii.

Życie i praca w Wielkiej Brytanii i w UE

Obywatele UE w Wielkiej Brytanii oraz obywatele Wielkiej Brytanii w państwach członkowskich UE, którzy mieszkali tam przed styczniem 2021 r., mają prawo nadal tam żyć i pracować, pod warunkiem, że są zameldowani i otrzymali zezwolenie na osiedlenie się od lokalnych organów krajowych.

Obywatele Wielkiej Brytanii, którzy nie mieszkali dotychczas w UE, nie otrzymują automatycznie prawa do zamieszkania i pracy w dowolnym państwie UE (z wyjątkiem Republiki Irlandii, ponieważ Wielka Brytania ma z nią odrębną umowę) i może ono podlegać ograniczeniom. Dodatkowo, ich kwalifikacje nie są już automatycznie uznawane w krajach UE, jak to miało miejsce wcześniej.

Obywatele Wielkiej Brytanii chcący przyjechać do lub pozostać w UE dłużej niż 90 dni z jakiegokolwiek powodu, muszą spełnić wymogi dotyczących wjazdu i pobytu dla osób spoza UE. Obowiązuje to również obywateli Wielkiej Brytanii posiadających drugie miejsce zamieszkania w UE.

Mieszkańcy UE planujący przeniesienie się do Wielkiej Brytanii z zamiarem dłuższego pobytu lub podjęcia pracy – czyli na okres dłuższy niż sześć miesięcy – będą musieli spełnić warunki migracyjne określone przez rząd brytyjski, w tym ubiegać się o wizę.

Podróżowanie

Obywatele Wielkiej Brytanii mogą bez wiz wjechać do UE na czas do 90 dni w trakcie 180-dniowego okresu. Jednak nie mogą już korzystać z przyspieszonych kontroli paszportowych i pasów szybkiej odprawy celnej. Ponadto muszą również mieć bilet powrotny i wykazać, że dysponują wystarczającymi środkami finansowymi na czas swojego pobytu oraz mieć paszport ważny co najmniej sześć miesięcy.

Obywatele UE mogą przebywać w Wielkiej Brytanii bez wizy przez okres do sześciu miesięcy. Aby móc wjechać do Wielkiej Brytanii, będą musieli przedstawić ważny paszport.

Opieka zdrowotna

Obywatele UE tymczasowo przebywający w Wielkiej Brytanii nadal mogą korzystać z opieki zdrowotnej w nagłych przypadkach na podstawie Europejskiej Karty Ubezpieczeń Zdrowotnych (EKUZ). W przypadku pobytu dłuższego niż sześć miesięcy, muszą uiścić dodatkową opłatę na rzecz opieki zdrowotnej.

Emeryci nadal korzystają z opieki zdrowotnej zgodnie z miejscem zamieszkania. Kraj wypłacający im świadczenia emerytalne zwróci koszty krajowi zamieszkania.

Erasmus

Wielka Brytania postanowiła zrezygnować z udziału w popularnym programie wymiany studentów Erasmus+ i utworzyć własny program. W związku z tym studenci z UE nie będą już mogli studiować w Wielkiej Brytanii w ramach Erasmus+. W dalszym ciągu mogą jednak brać w nim udział studenci z Irlandii Północnej.

Handel towarami i usługami

Zgodnie z porozumieniem, towary wymieniane między Wielką Brytanią a państwami UE nie podlegają taryfom ani kontyngentom. Jednak weszły w życie nowe procedury dotyczące przepływu towarów do i z Wielkiej Brytanii, ponieważ obowiązują kontrole graniczne w zakresie przestrzegania przepisów rynku wewnętrznego (np. norm sanitarnych, socjalnych, bezpieczeństwa, ochrony środowiska) lub odpowiednie rozporządzenie brytyjskie. To oznacza większą biurokrację i dodatkowe opłaty – np. wszystkie towary importowane do UE podlegają formalnościom celnym oraz jednocześnie muszą spełniać wszystkie unijne wymogi, więc są poddawane kontrolom regulacyjnym. Nie dotyczy to towarów przewożonych między Irlandią Północną a UE.

Jeżeli chodzi o usługi, przedsiębiorstwa brytyjskie nie mają już automatycznie prawa do oferowania usług w Unii. Jeśli chcą kontynuować działalność w UE, muszą mieć w niej siedzibę.