Przeglądarka, z której korzystasz jest przestarzała.

Starsze przeglądarki internetowe takie jak Internet Explorer 6, 7 i 8 posiadają udokumentowane luki bezpieczeństwa, ograniczoną funkcjonalność oraz nie są zgodne z najnowszymi standardami.

Prosimy o zainstalowanie nowszej przeglądarki, która pozwoli Ci skorzystać z pełni możliwości oferowanych przez nasz portal, jak również znacznie ułatwi Ci przeglądanie internetu w przyszłości :)

Pobierz nowszą przeglądarkę:

Lublin

13 czerwca 2020 r.
16:01

Historia Lublina. Tajemnice zwykłego biurowca z Czwartku

Autor: Zdjęcie autora agdy
15 czerwca 2020 17:00
Makieta Domu Pereca
Makieta Domu Pereca

Wzgórze Czwartek w Lublinie i ul. Szkolną zna mnóstwo osób. Otwierana w poniedziałek wystawa to korepetycje z historii tego kawałka miasta. Kto by się spodziewał, że jest tu gmach z tak niezwykłą przeszłością. Gmach, który był przystankiem na drodze lekarza, światowej klasy naukowca, który otarł się o Nobla.

AdBlock
Szanowny Czytelniku!
Dzięki reklamom czytasz za darmo. Prosimy o wyłączenie programu służącego do blokowania reklam (np. AdBlock).
Dziękujemy, redakcja Dziennika Wschodniego.
Kliknij tutaj, aby zaakceptować

Ośrodek "Brama Grodzka – Teatr NN" (ul. Grodzka 21) zaprasza na wystawę poświęconą Żydowskiemu Domowi Ludowemu im. I.L. Pereca na Czwartku.

- W Lublinie wielką ideą była z pewnością Jesziwa Mędrców Lublina, ale budowniczym Domu Pereca zależało też na tym, żeby zrównoważyć jesziwę, żeby pokazać światu, że żydowski Lublin to nie tylko religia, ale że istnieje tutaj również prężne życie świeckie. W jakimś sensie wzorem dla budowniczym Domu Pereca był Dom Żołnierza – nowoczesny gmach, który może pomieścić wiele organizacji i instytucji o zasadniczo świeckim charakterze – mówi Piotr Nazaruk, który dla Ośrodka „Brama Grodzka-Teatr NN” przygotował wystawę o budynku z Czwartku.

1937

Otwarcie Domu Pereca, który zaczęto wznosić w 1937 roku planowano na początek września 1939 roku. Budynek przetrwał wojnę w stanie niemal surowym. Okresowo działała tu kuchnia społeczna czy szpital epidemiczny. Po wyzwoleniu Lublina Komitet Żydowski założył noclegownię, siedzibę miała Żydowska Szkoła Powszechna. W 1951 roku dom stał się własnością ministerstwa rolnictwa. Od tamtej pory mieści w sobie ważne instytucje związane z ochroną zdrowia publicznego.

Choć dom zmienił adres – z ul. Czwartek 4 na ul. Szkolną 16, bo cała dzielnica bardzo się przez ten czas zmieniła – nadal istnieje. Dziś jest tu siedziba Narodowego Funduszu Zdrowia.

- Z mojej perspektywy to jeden z najciekawszych budynków w Lublinie. Pod względem architektonicznym była to bardzo dobrze zaprojektowana modernistyczna bryła, dzieło zasłużonego lubelskiego architekta Henryka Bekkera, która z czasem padła niestety ofiarą późniejszych architektów. Przygotowując wystawę, położyliśmy z Agnieszką Wiśniewską duży nacisk na odtworzenie pierwotnego piękna tego budynku. Pokazujemy jego przedwojenny projekt, szereg zdjęć z budowy i przede wszystkim model przygotowany przez prof. Jerzego Montusiewicza i dr. Marcina Barszcza z Politechniki Lubelskiej – dodaje Nazaruk.

Pytany czy przedwojenna idea żydowskiej, lewicującej społeczności Lublina przetrwała do naszych czasów, czy we współczesnym  mieście można znaleźć inicjatywy, które wytłumaczą przedwojenny pomysł mówi, że mamy wiele centrów kultury, większych i mniejszych inicjatyw, jak chociażby Punkt Kultury Szymona Pietrasiewicza, które starają się angażować lokalną społeczność, często wykluczoną społecznie czy ekonomicznie.

2020

- Wszystkie te inicjatywy różni jednak od Domu Pereca skala. Ten gmach był budowany za prawdziwą fortunę zbieraną przez setki wolontariuszy w Polsce i na świecie. Poza tym znacznie większa była też skala ideologiczna, postulaty socjalistycznie były wtedy nie tylko bardzo żywe, ale też wyrastały na gruncie potwornej biedy materialnej, a często też duchowej, braku wykształcenia, perspektyw, dyskryminacji i konfliktów etnicznych i religijnych. Kiedy patrzę na plany Domu Pereca i widzę na nim łaźnię z natryskami i przebieralnią, myślę o tych wszystkich dzieciach z dusznych mieszkań na Podzamczu, które kąpać mogły się co najwyżej w Czechówce. Dom Pereca miał naprawdę odmienić ich życie i cieszę się, że w naszym względnym dobrobycie aż takie wydźwignięcie nie jest już chyba dzisiaj potrzebne, a na pewno nie na taką skalę – tłumaczy autor otwieranej 15 czerwca wystawy.

1959

W historii budynku jest okres, gdy mieścił się tu Instytut Medycyny Pracy i Higieny Wsi im. Witolda Chodźki. To dzisiejszy Instytut Medycyny Wsi. Przełom lat 50. i 60. ubiegłego wieku to także czas, gdy z instytutem był związany Wolf Szmuness. Pracował w ówczesnym zakładzie chorób odzwierzęcych IMPiHW.

Wolf Szmuness pochodził z Warszawy, studiował medycynę we Włoszech, ale wrócił do rodziny gdy wybuchła wojna. Trafił do Rosji a potem na Syberię jako więzień. Studiował w Tomsku i Charkowie, był epidemiologiem. W 1959 roku, jako repatriant z córką i żoną przyjechał do Lublina. Zamieszkał w prowizorycznym mieszkaniu w... Domu Pereca.

Dlaczego Lublin powinien pamiętać o dawnym pracowniku Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, Akademii Medycznej (prowadził zajęcia z epidemiologii i obronił habilitację) i Wojewódzkiego Ośrodka Matki i Dziecka?

- Sławę zyskał w Nowym Jorku, kiedy podjął się przeprowadzenia testów szczepionki przeciwko wirusowi hepatitis B powodującego wirusowe zapalenie wątroby typu B. I kiedy mówię o sławie, mam na myśli naprawdę sławę. Dziennikarzy „Playboya” dobijających się do jego drzwi, setki audycji telewizyjnych i radiowych. Jego dawny współpracownik Edward Harley, tak opowiadał mi o roli Szmunessa w walce z WZW B: Trudno podsumować to w kilku słowach, ale wkład Wolfa w prewencję i eradykację (całkowite wyleczenie - red.) tej często śmiertelnie niebezpiecznej choroby jest bardzo doniosły. Bez niego upowszechnienie szczepionki zajęłoby jeszcze wiele lat. Szmuness wykazał, że hepatitis B może być przenoszony nie tylko na przykład przez transfuzję krwi czy igły, ale również drogą płciową. Jako pierwszy pokazał także, że wirusy mogą powodować raka i w związku z tym szczepionka przeciwko hepatitis B stała się pierwszą chroniącą przed nowotworami. Jego nieskazitelny wręcz projekt testów tej szczepionki przyczynił się nie tylko do sukcesu samych prób, ale stał się także klasycznym modelem każdej ze szkół epidemiologii i zdrowia publicznego – cytuje Piotr Nazaruk swojego rozmówcę.

Kiedy jeszcze w Lublinie Szmuness pracował nad swoją habilitacją, opracowywał dziesiątki tysięcy wywiadów epidemiologicznych, nauczył się pracować z olbrzymimi ilościami danych. - Jestem przekonany, był to jeden z powodów jego późniejszego sukcesu w USA - dodaje.

Wolf Szmuness był związany z Lublinem około 10 lat.

- W 1968 roku usłyszał, że może sprzedawać lody. Stało się jasne, że to koniec i nie uda mu się uniknąć wyjazdu. Kariera, zasługi i prace naukowe straciły wówczas znaczenie, a z całego dorobku zostawały walizka i bilet w jedną stronę – dodaje Piotr Nazaruk, który intrygującej postaci epidemiologa poświęcił artykuł „Alchemik” na blogu Ośrodka (www.teatrnn.pl).

Otwarcie wystawy o budynku, który splata historię miasta, ideały i niezwykłe życiorysy  o godz. 17. 

Wolf Szmuness w swoim nowojorskim laboratorium w New York Blood Center (fot. Donna Harley, ze zbiorów autorki)
e-Wydanie

Pozostałe informacje

Tydzień po wprowadzeniu kontroli na granicach: efekty i pierwsze oceny

Tydzień po wprowadzeniu kontroli na granicach: efekty i pierwsze oceny

Od wprowadzenia tymczasowych kontroli na granicach z Niemcami i Litwą funkcjonariusze policji i Straży Granicznej sprawdzili 107 tysięcy osób. To pokazuje skalę naszego działania – mówi szef MSWiA Tomasz Siemoniak.

Pierwszy sklep tej sieci wkrótce przy ulicy Sidorskiej. Obok stacja paliw

Pierwszy sklep tej sieci wkrótce przy ulicy Sidorskiej. Obok stacja paliw

Nowa stacja paliw i market znanej sieci już wkrótce otworzą się przy ulicy Sidorskiej w Białej Podlaskiej. Podczas ich budowy natrafiono na niewybuchy.

W minionym sezonie PGE MKS El-Volt Lublin został wyeliminowany z Ligi Europejskiej przez hiszpańską Super Amarę Bera Bera

PGE MKS El-Volt Lublin rozpocznie zmagania w Lidze Europejskiej od trzeciej rundy

To na pewno dobra informacja, chociaż trzeba pamiętać o doświadczeniach z poprzedniego roku. W minionej edycji lubelski klub również rozpoczynał zmagania od ostatniej fazy eliminacji i na niej je zakończył. Przegrał w dwumeczu z hiszpańską ekipą Super Amara Bera Bera.

Aleksandra Wojtala wzmocniła Polski Cukier AZS UMCS Lublin

Aleksandra Wojtala wzmocniła Polski Cukier AZS UMCS Lublin

Wojtala jest dobrze znana kibicom w naszym kraju, chociaż ostatnio grała we włoskim Jolly Livorno. W drugiej lidze rozegrała 29 spotkań, notując średnio 8.7 punktu, 4.0 asysty i 3.4 zbiórki na mecz. Wcześniej przez wiele sezonów występowała w Zagłębiu Sosnowiec, gdzie debiutowała w Orlen Basket Lidze. Miała wówczas zaledwie 15 lat.

Marta Majewska rządzi w Hrubieszowie drugą kadencję. Zeszłoroczne wybory wygrała w pierwszej turze, zdobywając poparcie 61 procent mieszkańców. Do nowej 15-osobowej radny wprowadziła 11 reprezentantów KWW Porozumienie i Rozwój, którego była twarzą. W zeszłym miesiącu radni udzielili swojej burmistrz wotum zaufania i absolutorium za wykonanie zeszłorocznego budżetu miasta

Mieszkańcy pójdą w niedzielę do urn. Odwołają swoją burmistrz i radnych?

W niedzielę rozstrzygną się losy burmistrz Hrubieszowa i radnych wybranych w zeszłorocznych wyborach samorządowych. W mieście zorganizowane zostanie w tej sprawie referendum. Będzie ważne tylko przy wysokiej frekwencji.

Trump zapowiada Patrioty dla Ukrainy i cła dla Rosji

Trump zapowiada Patrioty dla Ukrainy i cła dla Rosji

Prezydent USA Donald Trump zapowiedział, że jeśli w ciągu 50 dni nie dojdzie do porozumienia z Rosją w sprawie wojny w Ukrainie, ogłosi surowe cła wobec Moskwy i jej partnerów handlowych. Dodał, że stawka taryf może wynieść 100 proc.

Bahrajn szuka partnerów biznesowych na Lubelszczyźnie
galeria

Bahrajn szuka partnerów biznesowych na Lubelszczyźnie

Delegacja z Zatoki Perskiej spotkała się z przedsiębiorcami z regionu. Rozmowy mają zaowocować współpracą biznesową między innymi z Bahrajnem.

Obowiązkowy kask na hulajnodze. Od kiedy i dla kogo?

Obowiązkowy kask na hulajnodze. Od kiedy i dla kogo?

Jest uchwała w sprawie wprowadzenia ustawowego obowiązku noszenia kasku podczas jazdy rowerem i hulajnogą elektryczną przez dzieci do lat 16.

Skatepark pod choinkę? Projekt z budżetu obywatelskiego czeka na wykonawcę

Skatepark pod choinkę? Projekt z budżetu obywatelskiego czeka na wykonawcę

Lublin szuka wykonawcy mini skateparku, który ma powstać przy ulicy Słowian. To projekt, który wybrali mieszkańcy w Budżecie Obywatelskim.

Dęblin: Tragiczny finał poszukiwań 21-latka

Dęblin: Tragiczny finał poszukiwań 21-latka

Tragicznie zakończyły się kilkudniowe poszukiwania zaginionego 21-latka. Ciało mieszkańca Dęblina zostało odnalezione na terenie osiedla Lotnisko.

Za szybcy i za głośni. 61 wykroczeń i 38 mandatów

Za szybcy i za głośni. 61 wykroczeń i 38 mandatów

A do tego 40 zatrzymanych dowodów rejestracyjnych – to efekt policyjnych działań w ramach akcji „Drift-Stop” w Lublinie.

Bartosz Bańbor ostatnio znajduje się w bardzo dobrej formie

Bartosz Bańbor poprowadził Motor Lublin do kolejnej wygranej w U-24 Ekstralidze

W poniedziałek młode „Koziołki” pokonały w zaległym meczu szóstej kolejki na własnym torze Avo KS Toruń. Najwięcej punktów dla lublinian zdobył Bartosz Bańbor

Wypadek w Strzyżowicach. S17 w stronę Warszawy zablokowana

Wypadek w Strzyżowicach. S17 w stronę Warszawy zablokowana

Po wypadku samochodu osobowego na drodze ekspresowej S17, jeden pas ruchu jest zablokowany, a utrudnienia mogą potrwać do godziny 19.

Sztabki złota i kolekcjonerskie monety. Złodziej okradł wikariusza na plebanii

Sztabki złota i kolekcjonerskie monety. Złodziej okradł wikariusza na plebanii

Jarosław W. wyniósł z plebanii sztabki złota i kolekcjonerskie monety należące do wikariusza międzyrzeckiej parafii. Został złapany i właśnie usłyszał wyrok.

To najpopularniejszy kierunek na Politechnice Lubelskiej
REKRUTACJA NA STUDIA

To najpopularniejszy kierunek na Politechnice Lubelskiej

Rejestracja na studia pierwszego stopnia na Politechnice Lubelskiej zakończyła się 10 lipca. W tym roku akademickim Politechnika Lubelska oferuje 2160 miejsc na 29 kierunkach studiów. Cyberbezpieczeństwo okazało się najbardziej obleganym kierunkiem.

ALARM24

Masz dla nas temat? Daj nam znać pod numerem:
Alarm24 telefon 691 770 010

Wyślij wiadomość, zdjęcie lub zadzwoń.

kliknij i poinformuj nas!

Najczęściej czytane

Dzisiaj · Tydzień · Wideo · Premium

Komunikaty