Teatr NN obchodzi 25 urodziny

Historia Polski, historia miasta, historia dzielnicy, historia bramy, historia człowieka, historia przedmiotu, historia wiersza, historia czcionki. Pod każdym z tych haseł można znaleźć coś, co pasuje do jakiegoś działania, akcji, wystawy, miejsca czy wydawnictwa - stworzonych czy zrealizowanych przez grupę ludzi skupionych wokół Teatru NN, a później Ośrodka „Brama Grodzka-Teatr NN”.

25 urodziny, ćwierć wieku, to dobra okazja, by podsumować czyjąś działalność lub pokazać jej różnorodność. Okazuje się, że z NN jest problem. Po pierwsze: nawet Internet nie wie o wszystkim! Choć, gdy zapytać Google o „Lublin Teatr NN”, pojawia się 164 000 wyników. Ale tak dzieje się z działaniami, które sięgają ery przed-internetowej. Podobny kłopot jest z zilustrowaniem mnóstwa wydarzeń. Redakcyjne archiwum cyfrowe nie jest tak stare jak NN. Pozostając w poczuciu niedosytu, pominięcia i przeczuwając zagubienie wielu istotnych wydarzeń - przypominamy zaledwie drobny skrawek działalność ośrodka z Bramy Grodzkiej na lubelskim Starym Mieście. Przeczuwając, że każdy ma swoją wersję historii tego miejsca - uczestnicząc czymś świadomie lub przypadkiem.

Witold Dąbrowski i jego Singer

1.

latarnia, zwana „wieczną lampką” pali się dzień i noc. Stoi na Podwalu, w sąsiedztwie siedziby Teatru NN. Pali się od 2004 roku w miejscu po dawnej dzielnicy żydowskiej. Jest jedną z ostatnich ocalałych w Lublinie, przedwojennych latarni ulicznych. Świecąc przez całą dobę, przypomina o żydowskim mieście i jego mieszkańcach.

2.0

Lublin 2.0. Interaktywna rekonstrukcja dziejów miasta - to oferta dla osób, które mogą zwiedzać miasto i poznawać jego historię z dowolnego zakątka świata. Byle miały internet. Projekt zaczął być realizowany w ramach szerszego programu Ośrodka „Brama Grodzka - Teatr NN”, związanego z przygotowaniami do obchodów 700. rocznicy lokacji Lublina na prawie magdeburskim. Wirtualne makiety i aplikacje internetowe obrazują rozwój terytorialny i architekturę miasta. W 2010 roku ośrodek zbudował wirtualną makietę fragmentu Lublina z okresu 20-lecia międzywojennego. Doświadczenie zdobyte podczas jej realizacji zostało wykorzystane podczas kolejnego etapu polegającego na stworzeniu czterech wirtualnych makiet Lublina pozwalających zwizualizować miasto w różnych fazach jego rozwoju: w latach 60. XIV w., u schyłku XVI w., w połowie XVIII w. oraz w latach 30. XX w. Do każdej z makiet zostały przygotowane wizualizacje pojedynczych obiektów 3d oraz wizualizacje wytworów kultury materialnej pochodzące z wykopalisk archeologicznych.

Marcin Fedorowicz z makietą przedwojennego Lublina

3

miejsca: Brama Grodzka, Trasa Podziemna (Trybunał Koronny) i Dom Słów (ul. Żmigród). Tu teraz ośrodek prowadzi swoją działalność. Wszystkie te miejsca łączy to, że opowiadają o historii miasta. W przestrzeni wokół Bramy Grodzkiej - tu, gdzie kiedyś było Miasto Żydowskie - Teatr NN zrealizował wiele działań artystycznych odkrywających pamięć o przeszłości, ale też będących opłakiwaniem ofiar Zagłady.

14

drukarzy zostało aresztowanych i rozstrzelanych przez Niemców za druk nielegalnych wydawnictw Polskiego Państwa Podziemnego. To było w 1944 roku w drukarni na Żmigrodzie 1. W 20011 roku otwarto nawiązująca do tego wydarzenia wystawę „Siła Słowa”. Otwarta w ówczesnej Izbie Drukarstwa (teraz Domu Słów) ekspozycja mówiła też o historii uruchomienia w Lublinie podziemnej drukarni w połowie roku 1976 przez opozycyjne środowisko lubelskich „Spotkań”. Częścią ekspozycji była również drukarnia podziemna „Solidarności” z lat 80.

Warsztaty komiksu w Domu Słów

17

co najmniej tyle rodzajów profesji i pasji reprezentują osoby spotykające się w działaniu ośrodka przy ul. Grodzkiej 21. To: twórcy teatru i filmu, pisarze, poeci, muzycy, plastycy, aktorzy, dziennikarze, teoretycy i socjolodzy kultury, etnolodzy, wydawcy, pedagodzy, profesorowie i studenci, twórcy i animatorzy życia kulturalnego.

28

to numer nieistniejącej, przedwojennej ulicy Szerokiej. I nazwa kawiarni, która powstała w budynku ośrodka. Pomysł jej otwarcia narodził się w 1992 roku, w czasie kiedy NN zasiedlił Bramę Grodzką i przylegające do niej kamienicę. Realizacja była możliwa po tym, jak w 1994 roku Urząd Miasta przeznaczył dotację na remont i zabezpieczenie popadającej w ruinę bramy kamienicy.

1980

rok. Lubelski Lipiec ‚80 był szczególnym czasem dla naszego miasta. W 2005 i 2010 roku pracownicy i wolontariusze ośrodka próbowali wprowadzić do powszechnej świadomości wiedzę o Lubelskim Lipcu ‚80, który poprzedził wydarzenia w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku. Projekt nazywał się „wagon.lublin.pl”. Specjalny wagon z grupą młodych osób pojechał do Gdańska zatrzymując się po drodze. Uczestnicy podróży pytali ludzi, których spotkali o ich marzenia dzisiaj i przesłanie, jakie chcieliby przekazać przyszłym pokoleniom.

1990

rok bardzo ważny dla Jubilata. 11 maja o godz. 17 w ruinie jaką była wówczas Brama Grodzka odbyła się pierwsza premiera Teatru NN - „Wędrówki niebieskie”.

2005

rok, w którym obchodziliśmy 25 rocznicę powstania „Solidarności” i Lubelskiego „Lipca ‚80”. Ośrodek rozpoczął realizację programów nawiązujących do tych właśnie najnowszych wydarzeń w historii Polski. Jednym z nich jest projekt „Siła wolnego słowa” dokumentujący podziemny ruch wydawniczy w Lublinie.

2006

rok to moment, w którym ośrodek stał się gospodarzem Trasy Podziemnej, w której stworzył opowieść o rozwoju Lublina od chwili jego narodzin. Zwiedzanie zaczyna się pod Trybunałem Koronnym.

2008

rok, w którym ośrodek przejął i uratował od zniszczenia starą drukarnię. To z tej drukarni zrodziło się w Lublinie nowe miejsce kultury – „Dom Słów” a wraz z nim program poświęcony książce, jej historii ale też literaturze i poezji.

12 334

publikacji jest w kolekcji Historia Mówiona. Na kolekcję składają się nagrania audio, wideo oraz fragmenty tekstowe relacji dotyczące m. in.: życia codziennego, wielokulturowości, II wojny światowej, Holocaustu, pomocy Żydom w okresie okupacji, opozycji politycznej po II wojnie światowej, niezależnego ruchu wydawniczego w PRL, życia kulturalnego.

Nowa strona internetowa „Historii mówionej”

43 000

To nowy projekt Teatr NN przygotowany specjalnie na 25-lecie. „Lublin. 43 tysiące” dedykowany jest mieszkającej kiedyś w Lublinie społeczności żydowskiej. W roku 1939, jeszcze przed wybuchem wojny, został sporządzony powszechny spis ludności Lublina. Wykazał on, że w mieście żyje 43 tysiące Żydów. Miasta Żydowskiego i jego mieszkańców już nie ma, zniknęły ulice, domy, synagogi.

- Dlatego tak ważne jest uzmysłowienie sobie, że za tą liczbą kryje się 43 tysiące twarzy, 43 tysiące imion i nazwisk, że byli to mężczyźni, kobiety i dzieci, że każdy z nich urodził się w konkretnym dniu i roku i że mieszkał w konkretnym domu, mającym swój adres - tłumaczy Tomasz Pietrasiewicz, szef ośrodka. W ramach projektu organizatorzy chcą ocalić pamięć o każdym z mieszkańców Miasta Żydowskiego.

- Chcielibyśmy odnaleźć nazwiska tych osób i zrekonstruować na tyle, ile jest to możliwe, ich losy. Dlatego też każdej z osób przypisaliśmy teczkę, w której znajdą się wszystkie odnalezione przez nas o niej informacje. W przestrzeni Bramy Grodzkiej umieściliśmy 43 tysiące takich teczek - opisują swój pomysł w ośrodku i informują, że udało się, opierając na wspomnieniach i materiałach archiwalnych, zrekonstruować i opisać w miarę pełnie historie kilkudziesięciu mieszkańców miasta żydowskiego, bo niektórzy z nich przeżyli wojnę.

Oficjalna inauguracja „Lublin.43 tysiące” odbędzie się w poniedziałek, 11 maja o godzinie 17 w siedzibie Teatru NN przy ul. Grodzkiej w Lublinie. 

Aleksandra Zieńczuk z Wykazem Żydów z 1942 roku