Chcę nauczyć kibicowania Polsce

- Powiem na przykładzie Lublina. Tak, jak każdy Żyd, zobaczyli Majdanek i inne miejsca związane z Holocaustem. Ale pokazałem im także chrześcijańskie miasto. Bazylikę Dominikanów z relikwiami Krzyża, Trybunał Koronny, gdzie zbierali się posłowie, katedrę, zaułki Starego Miasta, plac Litewski na którym stał sobór prawosławny. Przed pomnikiem Piłsudskiego długo dyskutowaliśmy o kontrowersyjnym wodzu.

- Też. Chciałbym, żeby młodzi Żydzi poznawali historię Holocaustu, ale także poznawali historię wspaniałego kraju, w którym razem z Polakami, zgodzie żyli ich dziadkowie.

• To trudna rola. W jednym z wywiadów wspomina pan o spotkaniu w żydowskiej szkole, na którym tłumaczył pan, że Polacy również byli ofiarami nazizmu. Kiedy powiedział pan, że polskich drzewek jest najwięcej w alei Sprawiedliwi wśród Narodów Świata, jeden z uczniów prychnął: "Kto ci płaci za te bzdury? Polska ambasada?”

- A dziwi się pan? W szkołach wychowano ich tak, jakby przed Holocaustem nic w Polsce nie było.

- Tak. Dziewięć lat mieszkałem w Polsce. Z dzieciństwa pamiętam zapach lasu, wakacji, spacery po Łazienkach. I dużo polskich książek w bibliotece.

- Parę razy przeczytałem. To jest dla mnie smak Polski. W Polsce nauczyłem się czytać, w Polsce poszedłem do szkoły, w Polsce spróbowałem polskiej kuchni. To jest moja mała ojczyzna. Potem wyemigrowałem z rodzicami do Izraela i zamieszkałem w kibucu Nir Oz, położonym w zachodniej części pustyni Negev. Tak się złożyło.

• Do legendy przeszły opowieści, jak pan kibicował Polakom w wojennych okopach.

- Chodzi o mecz na Wembley z Anglikami, który zbiegł się z wojną między Izraelem a Syrią. Walczyłem w szeregach armii izraelskiej. Kiedy z radia dowiedziałem się, że Polacy zremisowali, pod obstrzałem krzyczałem hura!

• Od lat organizuje pan z Instytutem Yad Vashem wyjazdy młodzieży żydowskiej do Polski. Chce pan, żeby tak jak pan kibicowali Polsce.
To nierealne?

- Powoli, to jest praca od podstaw. W podręcznikach, z których uczą się historii, nie ma zdania o tym, skąd Żydzi wzięli się w Polsce. Dlaczego największe ich skupiska były w Polsce. Przecież tu w Lublinie założyli uczelnię, nazywali to miasto Drugą Jerozolimą. Stąd miało bić światło mądrości. Z Lublina nauka boża miał promieniować na cały świat. W Lublinie czuli się jak u siebie w domu. O czymś to świadczy.

- O tym, że obozy zagłady to wspólna tragedia Polaków i Żydów. Ale wcześniej było tu intensywne, bogate życie. Wspólne życie. Czym byłaby Polska bez Schulza, Tuwima, Słonimskiego, Rubinsteina czy Korczaka?

• Chyba jest pan urodzonym optymistą. W Zaklikowie jest kirkut. Zadbali o niego Polacy. Obok kirkutu jest stodoła. A na niej szubienica. Dla Żydów? Antysemityzm jest i będzie.

- Jest. Wie pan, ja uczę młodych Żydów, że antysemityzm to sprawa polska. To jest zrzucanie problemów na kogoś innego. Większość z Polaków, którzy piszą obraźliwe napisy na murach, nie widzieli Żyda na oczy, ani nie wiedzą, co tak naprawdę stało się z Żydami w Polsce. Antysemityzm jest patologią, nigdy nie zaniknie. Ale spotykam się z tylu młodymi Polakami i nie widzę w nich żadnego antysemityzmu. Inna sprawa, że jak Polak widzi na murze antyżydowski napis macha ręką i o tym, co napisał mówi: A niech się wyszumi. Taka złota wolność, która wyprowadziła Polskę na manowce. To, że wolność nie znaczy anarchia, to Polacy będą musieli jeszcze przerobić. Antysemityzm jest niebezpieczny dla Polski. Nie dla mnie. Nie dla tej garstki Żydów, która żyje w Polsce.