Czym jest umowa na zastępstwo?

Przykładem takich sytuacji jest przebywanie pracownika na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby lub wypadku przy pracy, korzystanie z urlopu macierzyńskiego, wychowawczego, bezpłatnego, a także odbywanie służby wojskowej.

Zasadą jest, że do umowy na zastępstwo stosuje się przepisy o umowach na czas określony. Istnieje jeden wyjątek. W przypadku umowy na zastępstwo nie stosuje się - tak jak w przypadku innych umów na czas określony przepisów gwarantujących przedłużenie umowy do dnia porodu, gdy termin zakończenia umowy przypada po upływie trzeciego miesiąca ciąży.

Jak ją zawrzeć

Umowa na zastępstwo powinna określać:
- rodzaj pracy,
- miejsce jej wykonywania,
- wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy,
- wymiar czasu pracy,
- termin rozpoczęcia pracy.


Ponadto w umowie należy podać nazwisko oraz funkcje osoby nieobecnej, którą się zastępuje, oraz termin zakończenia takiego zatrudnienia.
Z tym samym zastępcą pracodawca może zawierać dowolną liczbę umów. Oznacza to, ze nie stosuje się do niej zasady wynikającej z art. 25 (1) kodeksu pracy. Zatem w tym przypadku podpisania trzeciej umowy na czas określony nie będzie równoznaczne z zawarciem umowy na czas nieokreślony.

W umowie należy również ustalić wynagrodzenie zastępcy. Pensja zastępcy nie musi być taka sama jak pensja zastępowanego pracownika. Jednakże powinna być zbliżona.

Jeżeli u pracodawcy obowiązują zakładowe przepisy płacowe (regulamin wynagradzania albo układ zbiorowy płacy), wówczas pensja nie może być niższa od najniższego wynagrodzenia wynikającego bezpośrednio z zakładowych przepisów płacowych.



Jak ją rozwiązać?

Co do zasady umowa o zastępstwo trwa przez okres równy okresowi usprawiedliwionej nieobecności pracownika zastępowanego. Ustawodawca uregulował jednak umowę na zastępstwo w sposób nie stwarzający zbyt silnej więzi między pracodawca a pracownikiem. Ustanawia okres wypowiedzenia w wymiarze 3 dni roboczych.


W umowie należy ustalić termin zakończenia umowy. W tym celu można podać dokładny termin, z upływem którego kończy się usprawiedliwiona nieobecność zastępowanego pracownika, albo określić go ogólnie, podając, że umowa rozwiąże się z chwilą powrotu osoby nieobecnej.


Nawet, gdy pracodawca wybierze tę druga formę, a osoba zastępowana będzie chciała wrócić do pracy wcześniej, to i tak umowa rozwiąże się z chwilą powrotu zastępowanego. Wypowiedzenie umowy zawartej na okres usprawiedliwionej nieobecności pracownika nie wymaga uzasadnienia.


Dopuszczalne jest także rozwiązanie umowy na zastępstwo bez zachowania okresów wypowiedzenia w przypadkach opisanych w art. 52 (bez wypowiedzenia z winy zastępcy) albo też bez jego winy z powodu długotrwałej niezdolności do pracy - art. 53 kodeksu pracy. Dopuszczalne jest także rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron.

Umowa na zastępstwo może się rozwiązać po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Zatem ciężarna zastępczyni nie korzysta z kodeksowej ochrony, zgodnie z którą umowy terminowe albo na ponad miesięczny okres próbny, które rozwiązałyby się po upływie trzeciego miesiąca ciąży, przedłużają się do dnia porodu (art. 177 par. 3 kodeksu pracy). Przy umowie na zastępstwo stosunek pracy zakończy się, gdy zastępowana osoba wróci do pracy.

Zatrudnionemu na umowę na zastępstwo nie przysługują wolne, płatne dni udzielane na poszukanie pracy. Okres wypowiedzenia tej umowy jest za krótki (wynosi tylko 3 dni robocze) i nie spełnia przesłanek, o których mowa w art. 37 k.p.

W myśl tego przepisu zwolnienie na poszukiwanie pracy dla innych zatrudnionych, pod warunkiem że wypowiedzenie wręcza pracodawca wynosi:
- 2 dni robocze - w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia,
- 3 dni robocze - w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia.