Płatne wakacje, czyli wszystko o urlopach

Jak czytamy w artykule 153 §1 kodeksu pracy: Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
Co to oznacza? Zakładając, że jesteś zatrudniony w pełnym wymiarze godzin (nie ma znaczenia, czy na czas określony czy nieokreślony) po każdym przepracowanym miesiącu będzie Ci przysługiwał 1,66 dnia wolnego (20 dni urlopu dzielimy przez 12). Dni urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik podjął pracę po raz pierwszy w życiu, nie zaokrągla się w górę, dlatego po dwóch miesiącach będziesz miał 3,33 dnia urlopu, a po trzech 5 dni.

Od 20 do 26 dni
Jeżeli pracujesz krócej niż 10 lat, przysługuje Ci 20 dni urlopu, po 10 latach pracy urlop jest wydłużony o kolejne 6 dni. Osobom zatrudnionym w niepełnym wymiarze godzin liczbę wolnych dni oblicza się proporcjonalnie do czasu pracy. Oznacza to, że pracownik zatrudniony na półetacie, pracujący dłużej niż 10 lat, będzie miał trzynaście dni urlopu (26 x 1/2 = 13). Każdy z 13 dni obliczonych dla pracownika na 1/2 etatu odpowiada 8 godzinom pracy (art. 1542 kodeksu pracy). Pracownik dysponuje więc liczbą 104 godzin urlopu. Urlopu udziela się za dni pracy, w wymiarze godzinowym odpowiadającym liczbie zaplanowanych na ten dzień godzin pracy. Jeżeli pracownik świadczy pracę po 4 godziny dziennie, to za jeden kalendarzowy dzień urlopu pracownikowi odejmiemy tylko 4 godziny urlopu. W celu wykorzystania pełnego urlopu (104 godziny) pracownik otrzyma urlop na 26 dni roboczych (26 dni x 4 godziny = 104 godziny).

Uczeń też pracownik...
Okres zatrudnienia, na podstawie którego oblicza się wymiar urlopu, obejmuje nie tylko lata przepracowane, ale także czas nauki, odpowiednio:
• 3 lata po ukończeniu zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej
• 5 lat po ukończeniu średniej szkoły zawodowej
• 5 lat po ukończeniu średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych
• 4 lata po ukończeniu średniej szkoły ogólnokształcącej
• 6 lat po ukończeniu szkoły policealnej
• 8 lat po ukończeniu szkoły wyższej.
Nie oznacza to jednak, że jeżeli ukończyłeś liceum, szkołę policealną i studia, masz staż pracy równy 18 lat. Okresów nauki nie sumuje się, więc w omawianym przypadku będziesz miał staż równy 8 latami.
Jeżeli studiowałeś i pracowałeś równocześnie, do okresu zatrudnienia wlicza się ten korzystniejszy. Na przykład: studiując, pracowałeś dwa lata - do okresu zatrudnienia lepiej wliczyć 8 lat za studia.

Urlop w niedzielę?
Urlopu należy udzielać w dni, które są dla pracownika dniami pracy. Oznacza to, że jeżeli pracujesz od poniedziałku do piątku, to na te dni bierzesz urlop. Jeżeli nie pracujesz np. w piątki, to bierzesz urlop od poniedziałku do czwartku.
Kodeks pracy w brzmieniu obowiązującym od 1.01.2004 r. mówi, że pracownikowi w danym dniu udziela się tyle godzin urlopu, ile zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy powinien w tym dniu przepracować. Wszystko jest jasne, gdy pracujesz po 8 godzin dziennie. Co natomiast w sytuacji, gdy przysługuje ci 26 dni urlopu, ale w niektóre dni pracujesz dłużej?
W takim wypadku stosuje się opisaną wyżej metodę udzielania urlopu z art. 1542 k.p. 26 dni urlopu odpowiada 208 godzinom (26 dni x 8 godzin). W dni, w które pracujesz np. 10 godzin, pracodawca udziela 10 godzin z przysługującej Ci puli 208 godzin urlopu. W dni, w które pracujesz krócej, pracodawca udziela urlopu w liczbie godzin odpowiednio mniejszej.

U nowego pracodawcy
Co z urlopem po zmianie pracodawcy? Typowe są dwie sytuacje:
• jeżeli umowa o pracę jest zawarta na czas co najmniej do końca roku kalendarzowego (może to być umowa na czas nieokreślony, albo np. na trzy miesiące zawarta w listopadzie) wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do okresu, który pozostał do końca roku
• jeżeli umowa wygaśnie przed końcem roku kalendarzowego, wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do okresu zatrudnienia.
Załóżmy, że nową pracę zaczniesz 1 maja, podpisując umowę na czas nieokreślony. Na początku obliczamy, ile przysługuje Ci dni urlopu na każdy miesiąc pracy (26 dni x 1/12 = 2,16). Teraz liczbę dni trzeba pomnożyć przez liczbę miesięcy brakujących do końca roku (2,16 x 8 = 17,3). Przysługuje ci 18 dni urlopu, gdyż niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia (art. 1553 k.p.). Ale co się stanie, jeżeli u poprzedniego pracodawcy wykorzystałeś np. 15 dni urlopu? W sumie dałoby to 33 dni wakacji, a przecież rocznie przysługuje ci 26. Dlatego u nowego pracodawcy dostaniesz maksymalnie 11 dni urlopu.

Konsultacja: Paweł Łyczkowski, referent prawny PIP w Lublinie

Masz pytania dotyczące urlopów? Napisz do nas, zapytamy specjalistę, a najczęściej powtarzające się przypadki opiszemy na łamach Dziennika. Listy proszę przesyłać pod adresem: Dziennik Wschodni, ul. Staszica 20, 20-081 Lublin (koniecznie z dopiskiem PYTANIE DO SPECJALISTY) lub drogą mailową na adres mazurek@dziennikwschodni.pl