Lubelskie: Dzieci odkryły dewastację miejsca pamięci Żydów rozstrzelanych przez Niemców

Pomnik w tzw. Zakręconym Lesie niedaleko Karmanowic (gm. Wąwolnica) powstał niemal dokładnie rok temu. Upamiętnia on ofiary II wojny światowej, Żydów pochodzących z wąwolnickiego getta zabranych do pracy w cegielni na terenie Łopatek. Gdy pojmani wykonali zadanie, pod koniec lata lub jesienią 1942 roku Niemcy zabrali ich do lasu za Karmanowicacmi. Tam odbyła się ich egzekucja. Cała grupa złożona z kobiet i mężczyzn została rozstrzelana. Cudem przeżyły dwie osoby.

– Z relacji świadków wynika, że jedna z żydowskich kobiet została ranna, ale przeżyła. Uratowała życie także kilkuletniemu chłopcu, którego podczas egzekucji przykryła swoim ciałem. Należała do rodziny Symuchów, która w Wąwolnicy prowadziła sklep. Nie wiadomo, co stało się z nimi później – opowiada Joanna Świderska z lubelskiego UMCS.

Pamięć o tamtych, tragicznych wydarzeniach, nie zginęła. Rok temu w "Zakręconym Lesie" postawiono tablicę upamiętniającą ofiary. Od tamtej pory miejscem pamięci zajmowali się m.in. uczniowie ze Szkoły Podstawowej w Karmanowicach. Teren był regularnie sprzątany, a przy pomniku zapalano znicze.

Postawa mieszkańców wsi była wzorowa. – Zarówno mieszkańcy Karmanowic, jak i sąsiednich Łopatek, podczas odkrywania historii wojennego mordu okazali wiele życzliwości i zaangażowania. Bez nich nie udałoby się niczego zrobić – podkreśla Joanna Świderska. – Dlatego nie chciałabym, żeby akt wandalizmu który się wydarzył, położył się cieniem na karmanowickiej społeczności – dodaje.

Niestety, ktoś postanowił to miejsce pamięci zdewastować. W czwartek napisy na kamiennej tablicy odkryła grupa uczniów, która razem z dyrektor karmanowickiej podstawówki, udała się do lasu, żeby uporządkować grób (również w ramach przygotowań do pierwszej rocznicy postawienia pomnika). 

– To było dla nas ogromne zaskoczenie. Szliśmy tam posprzątać, zapalić świeczkę i nagle taki widok – opowiada Marzena Wartacz-Zadora, dyrektor szkoły, która jako pierwsza poinformowała o tym przykrym znalezisku lokalne władze oraz fundatorów pomnika.

Po opublikowaniu informacji o tym zdarzeniu w mediach społecznościowych, sprawą zainteresowała się policja. – Nie otrzymaliśmy zgłoszenia o tej dewastacji, ale podjęliśmy decyzję, że zajmiemy się tym z urzędu – informuje mł. asp. Ewa Rejn-Kozak, rzecznik prasowy KPP w Puławach.

Niewykluczone, że wszczęte zostanie śledztwo nie tylko w kierunku wandalizmu, czy niszczenia miejsca pamięci, ale także propagowania faszyzmu i nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych lub wyznaniowych.

W pomoc zaangażował się także Robert Kałdonek, sołtys Karmanowic, który umówił już kamieniarza. Specjalista ma ocenić koszt usunięcia napisów z piaskowca. Przypominamy, że oprócz zakazanego symbolu "SS" na pomniku nabazgrano także "NKWD" i "UB", a na odwrocie hasło "Katy Europy". Kto mógł to zrobić? To będzie trudne do ustalenia, bo w gminie Wąwolnica nie notowano dotychczas tego rodzaju incydentów, a miejsce jest schowane w lesie. Wiemy jedynie, że sprawca musiał pojawić się niedawno, w ciągu ostatniego miesiąca, bo jeszcze na początku maja, tablica była czysta.