Sensacyjne odkrycie pod Tomaszowem Lubelskim. Odnaleziono sztandar i proporzec legendarnego pułku

Na znalezisko natrafili Maciej Podgórski, właściciel prywatnego Muzeum 3 Dywizji Piechoty Legionów w Zamościu, oraz towarzyszący mu Piotr Szynala. Obaj prowadzili standardowe, legalne poszukiwania militariów z okresu II wojny światowej na podstawie pozwolenia wydanego przez Delegaturę Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie (Delegatura Zamość), w porozumieniu z Lubelskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków oraz Lasami Państwowymi.

Nie spodziewali się jednak, że odnajdą jedne z najcenniejszych symboli wojskowych II RP. Najpierw natrafili na proporzec mistrzowski 21. Dywizji Piechoty Górskiej, a chwilę później: na sztandar 4. Pułku Strzelców Podhalańskich z Cieszyna. Oba artefakty były szczelnie zawinięte w brezentowe osłony, które zapewniły im wyjątkowo dobry stan zachowania mimo upływu 86 lat.

Do czasu profesjonalnej konserwacji, sztandar i proporzec zostały zabezpieczone i zdeponowane w Muzeum w Tomaszowie Lubelskim.

Sztandar 4. Pułku Strzelców Podhalańskich został ufundowany przez społeczeństwo Ziemi Cieszyńskiej, a wykonany przez siostry felicjanki z klasztoru w Czechowicach-Dziedzicach. Uroczystość jego wręczenia odbyła się w 1924 roku. Towarzyszący mu proporzec mistrzowski 21DPG przyznawany był corocznie jednostce o najlepszych wynikach w szkoleniu strzeleckim – w 1938 roku otrzymał go właśnie 4. Pułk z Cieszyna.

Według relacji świadków i zachowanych wspomnień, oba symbole pułkowe zostały ukryte w nocy z 20 na 21 września 1939 roku; tuż przed rozbiciem jednostki w rejonie Dzikowa Nowego, w trakcie tragicznego epizodu kampanii wrześniowej znanej jako bitwa tomaszowska. Ich lokalizacji przez dekady szukali bezskutecznie weterani.

4. Pułk Strzelców Podhalańskich, formowany jeszcze podczas I wojny światowej, brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej oraz wojnie polsko-bolszewickiej. W okresie międzywojennym stacjonował w Cieszynie i wchodził w skład elitarnej 21. Dywizji Piechoty Górskiej. We wrześniu 1939 roku walczył pod dowództwem ppłk. Bronisława Warzyboka w Małopolsce, a następnie na Lubelszczyźnie.

Wraz ze sztandarem i proporcem odnaleziono również szarfy – integralną część kompletu pułkowego. Na jednej widnieje napis „ZIEMIA CIESZYŃSKA”, na drugiej – „4 P. Strzel. Podhal.”. Drzewiec i orzeł wieńczący sztandar mogą nadal znajdować się w ziemi – trwają przygotowania do dokładnego przeszukania terenu.